Stefano Iannuzzi: ‘Zeg nooit nooit in het leven’

“Probleemjongeren een start trachten te geven: zes jaar lang heb ik het met hart en ziel gedaan. Overstappen naar het zakenleven lijkt dan ook een beetje bizar, maar ik doe het nu toch. Om me te testen in een omgeving waar het louter om geld draait. Waarbij ik het zakenman zijn wil linken aan zelf gefinancierde sociale projecten”. Stefano Iannuzzi is sinds enkele weken geen coördinator meer van het Vormingscentrum Foyer. Ze zullen hem missen, daar in Molenbeek.

H et jaar 2011 is nog op een ander vlak een ingrijpend jaar in Iannuzzi's leven, stel ik vast als de deur van de duplex in de Malibranstraat openzwaait. Een schattige nieuwe Brusselaar kijkt deze vreemde man nieuwsgierig aan. Sam, zegge en schrijve vier maanden oud. "Waarom Sam? Een compromis tussen mijn vrouw en mij, gezien onze verschillende achtergrond. De mijne Italiaans, de hare Belgisch."

Voor mijn gastheer is het nog enkele dagen genieten van qualitytime alvorens de tanden te zetten in zijn nieuwe uitdaging, na een afscheid met toch enige pijn in het hart. Samen blikken we terug op zijn werk bij Foyer, waar hij 16- tot 18-jarigen met vorming, raad en daad heeft bijgestaan. Jongeren die in geen enkele andere school meer gewenst waren, en nieuwkomers. Stefano kan het niet laten nog steeds 'ons' en 'wij' in de mond te nemen.

"Een vijftigtal jongeren per schooljaar kregen we daar over de vloer. De moeilijkste gevallen. Het was halftime les geven, halftime hen aan het werk zetten. Ons grootste publiek waren Romajongeren. De verklaringen zijn tweeërlei, volgens mij. Ten eerste zijn er zich de jongste jaren steeds meer Romafamilies in Molenbeek komen vestigen, het eeuwige zwerven beu. Ten tweede past ons programma bij de instelling van de Romabevolking, die tamelijk op nut gericht is: ergens aankomen, zo snel mogelijk een plaats vinden om te wonen en dan zo snel mogelijk geld verdienen."

"De vorming die we geven, is zeer praktijkgericht. We leren zaken aan die nodig zijn om te kunnen integreren: Nederlands, basiskennis van wiskunde,... Maar ook attitudevorming of sollicitatietraining. En als ze het goed doen, zoeken wij werk voor die gasten, door ons betaald. Eigenlijk worden ze zodoende op twee plekken tegelijkertijd opgeleid en geregeld geëvalueerd. We spelen kort op de bal met oog voor alle aspecten van hun leven. Dat is broodnodig, want hun zelfvertrouwen staat op een laag pitje - al laat hun houding meestal anders uitschijnen. Zelfvertrouwen als het gaat over zich moeten integreren, moeten gaan werken, buiten de grenzen te treden van hun leefwereld. Is het al niet makkelijk voor een volwassene, dan is het voor een jongere dubbel zo moeilijk."

"Het werpt ook zijn vruchten af, al werken we met het moeilijkste publiek en is het zoeken en vinden van een job in Brussel verre van evident. Wat we doen, is dankbaar werk, passioneel werk, maar allerminst makkelijk. Want je bent met mensen bezig, moeilijke mensen. Heel confronterend. Je moet bovendien blijvend je team - een vijftiental mensen - motiveren, zelfs op een moment dat je het zelf al eens wat minder ziet zitten. Zit het niet in je hart, dan houd je het niet lang vol. Die gasten zeggen ook niet makkelijk 'Dank u'. Dat gebeurt pas nadien, als ze een positief resultaat zien. Maar op het moment zelf..."

Bedelen, steeds weer
En dan is er nog het geld. Het klinkt mooi, het programma 'Leren en Werken', maar het is jaarlijks vechten om de nodige subsidies te verkrijgen en als het even kan nog iets meer.
"Vooral in deze periode, met crisissen alom, is het allerminst vanzelfsprekend projecten als het onze te doen overleven. Dat begon mij op de lange duur toch zwaar te wegen. Aan een jaar beginnen en weten dat het bedelen voor het volgende jaar opnieuw kan beginnen. Bedelen voor geld voor projecten die echt wel nodig zijn: ik denk dat een maatschappij zich pas ten goede bewijst door aan te tonen dat ze zelfs de moeilijkste gevallen voldoende kansen op een volwaardig leven kan bieden. In de plaats van hen buiten te zetten of in getto's of gevangenissen weg te stoppen."

"Onderwijsprojecten geënt op de noden van bepaalde bevolkingsgroepen, het blijft in mijn ogen broodnodig. Maar ze liggen onder vuur. Zo werd het Brussels meertalig bicultureel onderwijs, waarvan ik een product ben, onlangs door Pascal Smet gedumpt. Dertig jaar nuttig werk door een ministeriële pennentrek naar de annalen verwezen. Smet vond dat het onderwijsprogramma niet meer relevant was gezien de situatie van de Spaanse, Italiaanse en Turkse migratie in ons land. Spijtig, heel spijtig. Ikzelf heb in de lagere school de richting Italiaans-Nederlands gevolgd en er veel kunnen uithalen. Al was het maar omdat ik daar algemeen Italiaans heb geleerd. Anders zou ik wellicht een mengeling hebben gesproken van het dialect van het zuiden, waar de roots van mijn vader liggen, en van het noorden, waar de ouders van mijn moeder vandaan komen. En in onze vrije tijd leerden we ook nog eens allerlei dingen bij over Italië. Ik voel me weliswaar Belg, maar ik ben er dankbaar voor dat ik toch de cultuur heb meekregen van het land van mijn grootouders. Zo'n opleiding zou nog steeds relevant zijn. Nieuwe migranten zijn meestal niet hooggeschoold en hebben er doorgaans geen besef van hoe belangrijk de school wel kan zijn voor hun kinderen. De aanwezigheid van een leraar van dezelfde nationaliteit, als bemiddelingspersoon tussen school en ouders is onbetaalbaar".

Kooklessen
Wij, ons. Dat is nu verleden tijd voor Iannuzzi als het gaat over Foyer. Wij, ons, dat zal voortaan een bloeiende groothandel in voedingswaren zijn. In Haren. Het is een bedrijf dat hij overneemt van zijn vader, die met pensioen gaat. Daar sta je dan met de vooraf gedane dure eed, 'Nooit van mijn leven!'

"Je kunt inderdaad niet vooraf weten wat het leven allemaal in petto heeft. Zo ook voor mijn ouders. Mijn vader, afkomstig uit Calabrië, Zuid-Italië en mijn moeder, wier ouders afkomstig waren van een dorpje nabij het Gardameer, Noord-Italië, hebben elkaar leren kennen op de trein van Charleroi naar Brussel. Mijn vader werkte in Brussel als kapper, moeder bij een bank. Waarna ze zich samen hier zijn komen vestigen. Wie mijn pa toen zou gezegd hebben dat hij later samen met mijn moeder een groothandel zou runnen, hij had hem of haar voor gek verklaard. Zesentwintig jaar lang is hij kapper geweest, tot die dag dat een trouwe klant zijn zaak in de Emile Bockstaellaan kwam binnengestapt en zei: 'Ik ben er nu 65, wil met pensioen gaan. Zou het u interesseren mijn handel in voedingswaren over te nemen?' Vader, die het haarkappen een beetje beu was, heeft een dag nagedacht. Eén dag, een week later waren de papieren getekend. Soms moet je niet te veel nadenken als je voor een beslissende keuze staat in je leven."

"De zaak was toen nog niet wat ze nu is, mijn ouders hebben ze door hard te werken pas echt op de kaart gezet. Typisch voor de tweede generatie geïmmigreerde Italianen. Ze hebben geen honger geleden in hun jeugd, maar het toch niet altijd makkelijk gehad, dikwijls scheef bekeken ook. Hun motto was: 'Om gelukkig te zijn en je kinderen alle kansen te kunnen geven moet je hard werken en veel geld verdienen'."

"Maar een clichézakenman, die alleen aan geld dacht, was vader niet. Wel een man met een groot hart voor zijn personeel. Hij leefde voor zijn bedrijf, voor zijn mensen."

"Ik wil nog een stapje verder gaan. Misschien klinkt het wat utopisch, toch wil ik aan de zaak zelf gefinancierde sociale projecten linken. Iets met koken, mede omdat ik zelf niets liever doe. Er staat een grote ruimte leeg in ons handelspand, die ik zou willen inrichten als industriële keuken om daar kookles te geven aan leerlingen van Brusselse scholen. Kookles door koks van prestigieuze restaurants, met wie onze zaak goede contacten heeft. En, nog een droom van mij, daarop aansluitend: jonge koks uit moeilijke wijken die het goed doen, helpen hun eigen restaurant te financieren. Alweer jongeren een duwtje in de rug geven. In het Brussel waaraan ik zo ben verknocht."