Tachtigjarig metiskoppel ontvangt geboorteakte: 'Even grappig als droevig'

Kinderen met een Belgische vader en een Congolese moeder werden na de kolonisatie weggehaald bij hun moeders en in een Belgisch weeshuis geplaatst. Ze groeiden op in België zonder hun eigen geschiedenis te kennen. Na meer dan zestig jaar kregen Germaine en Léopold uit Sint-Agatha-Berchem woensdagavond hun geboorteakte uitgereikt tijdens een ceremonie.

Germaine Dervan en Léopold Rouhard zijn tachtigers, geboren in Belgisch Congo tijdens de kolonisatie. De twee inwoners van Sint-Agatha-Berchem zijn de eerste Franstalige metispersonen in België die het document ontvangen. In Vlaanderen zijn er eerder al geboorteaktes toegekend.

Die ceremonie vond woensdagavond plaats in Sint-Agatha-Berchem. De gemeente is hiermee de eerste in het Brussels Gewest die zo'n plechtigheid organiseert. Ook aanwezig: minister van Buitenlandse Zaken, Hadja Lahbib (MR), en voormalig minister van Justitie, Vincent Van Quickenborne (Open VLD).

"Op je tachtigste je geboortebewijs ontvangen is grappig en droevig tegelijk," reageerde Léopold Rouhard bij BX1. "Alsof we nu pas worden geboren," voegt zijn echtgenote Germaine Dervan er lachend aan toe. Dan, serieuzer: "De Belgische staat erkent eindelijk ons bestaan."

Weggerukt bij Congolese moeder

De metiskinderen, weggerukt van hun moeders door de Belgische staat die geloofde dat Afrikaanse vrouwen niet in staat zouden zijn om een deels Europese baby goed op te voeden, werden geplaatst in weeshuizen of opvangcentra in België, zonder hun echte familie te kennen.

Hun geboorteaktes waren vals, ontbraken of werden bij een verzoek niet afgegeven door de Belgische autoriteiten. "Metiskinderen zonder geboorteakte werden geconfronteerd met administratieve en juridische gevolgen, die onder andere hun toegang tot grondrechten belemmerden", aldus de burgemeester van Sint-Agatha-Berchem, Christian Lamouline (LB).

Hij noemt de avond dan ook 'een cruciaal moment in de zoektocht naar rechtvaardigheid en erkenning voor metiskinderen, geboren uit een Belgische koloniale vader en een Afrikaanse moeder in de jaren 1940 en 1950 in Belgisch Congo, Rwanda of Burundi."

In 2018 keurde de Kamer een resolutie goed waarin de segregatie werd erkend waarvan metissen slachtoffer werden tijdens de koloniale periode. De tekst bevat een reeks aanbevelingen aan de regering: in de eerste plaats de geboorteaktes afgeven die het koloniale regime hen ontnam.

In februari 2022 keurde het college van procureurs-generaal, op initiatief van Van Quickenborne en in overleg met metisverenigingen, een omzendbrief goed waarin werd gesteld dat bij afwezigheid van een geboorteakte het openbaar ministerie verplicht is om voor de familierechtbank op te treden om deze documenten uit te reiken.

'Dit wist het verleden niet uit'

"Metissen werden 'kinderen van de zonde, onwettige kinderen' genoemd," verklaarde minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) tijdens haar voordracht. "Deze uitdrukkingen tonen de gruwel van koloniale praktijken, die hebben geleid tot aanzienlijk diep lijden. Een nieuw leven opbouwen in België moet een pijnlijk proces zijn geweest voor deze mensen, terwijl ze hebben bijgedragen aan het opbouwen van onze samenleving."

De eerste geboorteakte voor een metis uit de koloniale periode werd in november 2022 uitgereikt in het gemeentehuis van Wuustwezel, in de provincie Antwerpen. Intussen zijn er 17 geboorteaktes uitgereikt aan Belgische koloniale metissen en zijn negen andere dossiers in behandeling.

"Hoewel deze ceremonie een uiterst betekenisvol moment is voor België en de gehele metisgemeenschap, verandert dat niets aan de decennia van lijden", erkent Van Quickenborne tot slot. "Vandaag beweren we niet alles te hebben opgelost. Nederigheid blijft geboden voor de Belgische staat."