Vincent Peal, fotograaf: 'Laat mij maar doen in de marge'

“Ik hou van mensen die op straat leven. Ze zijn schoon in hun lelijkheid, in hun eenzaamheid, hun rauwe menselijkheid. Voor mij zijn ze lichtpunten in een wereld die meer en meer uniform en geformatteerd wordt. De foto’s die ik van hen neem, zitten al eens op het randje van het voyeuristische, soms zelfs erover. Maar ik wil tonen, tonen zoals het is.” Vincent Peal is fotograaf en filmmaker.

W e hebben afspraak op het terrasje van La Chaffe op het Vossenplein. De vlooienmarkt straalt mooie tristesse uit op deze druilerige augustusdag. Vincent Peal heeft zijn onafscheidelijke cowboyhoed op het hoofd. Dit is zijn wereld, zijn cocon. Hier heeft hij zijn plaats veroverd nadat zijn vader hem op zijn zestiende de deur had gewezen. Voortaan was zijn thuis niet langer het onooglijke Sart-Messire-Guillaume in het hart van Waals-Brabant, maar Brussel. "Ik wou al langer uit dat keurslijf van het gezapige dorpsleven. Ik was moeilijk in het gareel te houden. De bom moest wel barsten."

"Brussel leek een goede keuze, omdat ik hier vrienden had. Van dan af heb ik, zo goed en zo kwaad als dat ging, mijn plan getrokken ; mijn diploma middelbaar onderwijs heb ik behaald via de middenjury. Nu, zoveel jaar later, heb ik het een plaats kunnen geven en weet ik mijn roots te appreciëren. Terwijl ik kan zijn wie ik ben: Vincent Peal. Bijna niemand kent mijn oude familienaam nog. Hoeft ook niet. Mijn vader is uit beeld verdwenen, de bezoeken aan mijn moeder zijn momenten die ik koester."

Maar ook Brussel, hoe boeiend ook, werd Vincent al snel te klein. "Toen ik negentien was, heb ik mijn rugzak genomen en ben ik gaan reizen. Acht maanden lang. De Verenigde Staten, Mexico, Guatemala, Colombia, Venezuela... Leven van de hand in de tand, andere geuren en kleuren opsnuiven. Het was een prachtige tijd, ik heb er magnifieke dingen gezien en beleefd. Maar helaas zonder er echt iets creatiefs mee te doen: pas helemaal op het einde ben ik foto's beginnen te nemen."

Emma Peal
Voortaan wilde Peal niet alleen reizen, hij moest ook creatief bezig kunnen zijn. "Een jaar lang heb ik me bekwaamd op gitaar aan de Jazz Studio in Antwerpen. Daarna ben ik opnieuw gaan reizen, dit keer als straatmuzikant. Voor de muziek, voor de kost. Foto's nam ik waar en wanneer het kon. Gaandeweg werd de muziek steeds belangrijker voor mij, en uiteindelijk heb ik een groepje opgericht, Emma Peal. Dat was een knipoog naar het personage Emma Peel, gespeeld door Diana Rigg in de legendarische Britse tv-reeks The Avengers. "

"Emma Peal was electrorock. Een Vlaamse zangeres, Tamara Geerts; Calamity Sev op basgitaar. Ik zorgde voor de elektronische effecten en speelde gitaar. Marie, dochter van Jan Bucquoy, bracht als danseres wat extra pit in de optredens, en we werkten ook met videoprojecties. Veel middelen hadden we niet, maar toch hebben we een cd kunnen opnemen. En kunnen tekenen bij PIAS: plots gingen deuren open, steeds meer optredens kwamen aangewaaid."

"Het was een opwindende periode, live in the fast lane. Ik probeerde alles min of meer binnen de perken te houden, maar soms voelde ik me een beetje een sociaal werker. Het was als rijden met een truck zonder remmen. Cocaïne, speed, drank, wilde dromen van klatergoud. Die dromen werden gevoed door de opwinding van het succes op festivals, in tempels van het nachtleven."
"En toen pleegde Marie zelfmoord. Voor mij was dat de druppel: het was een leven dat ik niet langer wilde. Ik wou mezelf terugvinden."

Vive le prince Roland!
Zichzelf terugvinden, dat deed Peal door te reizen. Door beelden van het straatleven op verre bestemmingen vast te leggen. Op Super 8, op foto.

"Cuba, de VS, Afrika, Azië. En nu in september ga ik naar Iran. Beelden als getuigenissen van het feit dat er overal ter wereld mensen op straat proberen te overleven. Ongeacht het regime, het economische bestel, de heersende godsdienst. Van Zweden tot Sri Lanka. Ik breng getuigenissen zonder een beschuldigende vinger op te steken. Alhoewel... aanklagen, lachen met de absurditeit van België, die soms de ogen uitsteekt, dat durf ik ook. Ik ging de straat op met een pancarte 'Vive le prince Roland!' : daarmee alludeerde ik op de dubbele verspreking van toenmalig premier Guy Verhofstadt naar aanleiding van het nakende huwelijk van prins Laurent. Of het feit aan de kaak stellen dat er miljoenen zijn vergooid aan het in se nutteloze proces van Dutroux, terwijl in datzelfde België op straat mensen creperen van de kou. Twee keer heb ik actie gevoerd, twee keer ben ik manu miltari afgevoerd naar de bajes."

"Ben ik al op mijn bek gegaan, ik heb ook al veel teruggekregen. De dingen die ik - blanke man ergens alleen aan de andere kant van wereld - heb mogen zien. De vreugde als ik een afdruk van een foto geef aan mensen die nog nooit een foto van zichzelf hebben mogen zien, laat staan bezitten. Ik heb ook een aantal van mijn foto's mogen exposeren op de Wereldtentoonstelling in Sjanghai, in het paviljoen 'Water in de steden'. Foto's van de waterlopen in Bombay, waar het water is opgegaan in vuilnis, letterlijk. Beelden van kleuters, naakt spelend tussen het afval op de stranden van Dakar."

"Geld heb ik er niet voor gekregen, maar de erkenning is minstens zo belangrijk. Het opent deuren. Laat mij ondertussen maar werken in de twilight zone . De ervaringen - van angst tot verwondering - zijn onbetaalbaar. Angst voelde ik bijvoorbeeld in Colombo, Sri Lanka, een van de gevaarlijkste steden ter wereld. Ik had er een hotelletje gevonden: één euro per nacht. De ramen waren dichtgespijkerd, het was er vergeven van de kakkerlakken, mensen sliepen er met vier of vijf in een bed, junkies lagen te spuiten in de traphal. Ik was de enige blanke. Toen heb ik mijn camera niet durven boven te halen. Grappig was dan weer de verbazing in de ogen van de Colombiaan, die werd geconfronteerd met het absurde van de Belgische realiteit. Hij kon er maar niet bij dat twee Belgen in zijn Colombia een week met elkaar optrekken, communicerend in het Spaans. Omdat de ene geen Nederlands kent en de andere geen Frans."

La vie en rose
Reizen. Zien, ruiken, ervaren, vastleggen. Op verre bestemmingen, maar ook thuis, in de Marollen. "Het is hier een kosmopolitische mengeling. Echt. Echt zoals alleen echt kan zijn. In al zijn schoonheid en schrijnende pijn. De vrouw van in de zeventig die hier rondloopt met een pop in de armen. Voor dat mensje is het haar baby, een levend wezen. Ooit is ze zelf een baby geweest, waarna het leven haar allerminst heeft verwend. En beetje bij beetje is ze gek geworden door jaren van eenzaamheid. Zich vastklampend aan een droom die ooit geweest kon zijn. Of misschien ooit geweest is. Zoiets raakt me, tot in het diepste van mijn ziel. En ik wil daar blijvend van getuigen. Omdat het fascinerend is, omdat het nodig is."

"Dat alles heeft uiteindelijk geresulteerd in een korte film, La vie en rose . Zonder subsidies, want die hoef ik niet. Ernaar hengelen kost te veel energie, ze krijgen betekent grenzen opgelegd krijgen. En dat wil ik niet. Ik zal zo ook wel mijn films maken, of mijn fotoboek over daklozen. Ik wil de realiteit tonen zoals ze is, hoe hard het soms ook overkomt."

"Mijn vriendin heeft een beetje hetzelfde parcours afgelegd: ze heeft een tijd als stripper gewerkt, vervolgens een film gemaakt over het wereldje, mede dankzij de hulp van vrienden en kennissen die kosteloos hebben meegewerkt. Een kijk achter de schermen. Die film leidt nu zijn eigen leven op festivalletjes, net als La vie en rose ."

"Waar een wil is, is een weg, zeg ik altijd. Tegelijkertijd moet ik bekennen dat ik België, onze maatschappij zoals ze geregeld is, dankbaar moet zijn, ondanks haar minpunten. Hier in België, in Brussel kun je nog goedkoop leven als je een beetje je plan weet te trekken. Mede door de goede sociale voorzieningen. Ik kan en mag van weinig leven. En daardoor kan ik reizen. En getuigen."