Vluchtelingenwerk sceptisch over nieuw registratiecentrum voor Oekraïense vluchtelingen

Ten laatste volgende maandag wil staatssecretaris Mahdi een nieuw registratiecentrum voor Oekraïense vluchtelingen openen in Paleis 8 met een capaciteit van dagelijks 5.000 registraties. Vluchtelingenwerk Vlaanderen betwijfelt of dat wel zo snel zal lukken. “In Jules Bordet is het probleem dat er te weinig personeel is, een manco dat we al hebben aangekaart”, klinkt het.

Sinds vorige week vrijdag doet het voormalige Jules Bordet-instituut, naast de Hallepoort, dienst als onthaalcentrum voor Oekraïense vluchtelingen. Deze week stonden er dagelijks lange rijen van meer dan duizend mensen aan te schuiven. Sinds de opening van het centrum op 4 maart heeft de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) er al meer dan drieduizend vluchtelingen geregistreerd, maar niet iedereen wordt de dag zelf geholpen. Sommige mensen moet een tweede of derde keer terugkeren, omdat er meer mensen in de rij staan dan DVZ kan verwerken.

Het registratietempo ging de voorbije dagen wel lichtjes omhoog. Woensdag werden er 822 mensen geregistreerd. Dat waren er maandag nog 740. Toch is al even duidelijk dat het gebouw waar tot vorig jaar nog het Jules Bordet-instituut gevestigd was niet volstaat voor de registratie van de lange rijen vluchtelingen uit Oekraïne. Daarom kondigde staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) gisteren de opening van een nieuw registratiecentrum aan. "Paleis 8 aan de Heizel zal het huidige centrum vervangen, “ten laatste tegen maandag”', aldus Mahdi.

Vluchtelingenwerk Vlaanderen had eerder deze week kritiek op de “chaotische en stroeve” manier waarop vluchtelingen worden geregistreerd en opgevangen in het voormalige instituut. De organisatie heeft haar twijfels of het nieuwe registratiecentrum maandag al de deuren kan openen. “Dat lijkt ons straf”, zegt woordvoerder Elias Van Dingenen. “We hebben nog geen enkel signaal ontvangen dat het tegen maandag operationeel zal zijn. Als het klopt, zou dat fantastisch zijn, maar we bekijken het met enige scepsis.”

Tot 5.000 registraties per dag

Staatssecretaris Mahdi wil dat het registratietempo in het nieuwe centrum in Paleis 8 flink omhooggaat en heeft het over een capaciteit van dagelijks 5.000 registraties. Of dat mogelijk zal zijn, betwijfelt Vluchtelingenwerk Vlaanderen ook. De organisatie was deze week ter plaatse aan de Hallepoort om vluchtelingen te informeren, net als het Franstalige Rode Kruis. Beide organisaties klagen aan dat het huidige registratiecentrum onderbemand is.

“Er zouden binnen niet meer dan tien personeelsleden zijn om de mensen te registreren, maar zo’n registratie is een bureaucratisch karweitje dat veel tijd in beslag kan nemen, tot wel een halfuur per persoon”, zei een medewerker van het Rode Kruis woensdag voor de deuren van het registratiecentrum. “Meestal moet alles vertaald worden door een tolk. Ook moet er van iedere persoon een vingerafdruk worden afgenomen. Er is te weinig volk om dat te doen.”

“In Jules Bordet is het probleem dat er te weinig personeel is, iets wat we al hebben aangekaart”, zegt ook de woordvoerder van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Of er voldoende personeel zal zijn voor het nieuwe registratiecentrum is onduidelijk. Mahdi’s kabinet kan vandaag nog niets kwijt over de operationele details. Brussels Expo, de eigenaar van de zaal, laat weten dat er wel verschillende scenario’s op tafel liggen voor de ontvangst van Oekraïense vluchtelingen, maar hoe alles in zijn werk zal gaan, is onduidelijk. In Paleis 8 zou er plaats zijn voor een vijftigtal registratiebureaus.

Ook de rol van Fedasil in het nieuwe registratiecentrum is nog onduidelijk. In het Jules Bordet-instituut staat het federaal agentschap in voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne die daar nood aan hebben. Tot nu toe was dat het geval voor iets minder dan een tiende van de geregistreerde vluchtelingen in het voormalige ziekenhuis. “Wat onze rol zal zijn, weten we nog niet. We weten ook niet of we aanwezig zullen zijn in het nieuwe registratiecentrum. Dat wordt vandaag en morgen besproken”, laat een woordvoerder van Fedasil weten.

Intussen blijven hulporganisaties en vrijwilligers op post aan het registratiecentrum naast de Hallepoort. “Wij informeren de mensen over hoe ze familieleden die ze onderweg zijn kwijtgeraakt kunnen terugvinden, helpen met voedselbedeling en brengen spelletjes voor de kinderen”, zegt de woordvoerster van het Franstalige Rode Kruis Nancy Ferroni. “Dat gaan wij hier blijven doen, maar we hebben begrepen dat het centrum een van de komende dagen zou verhuizen. Meer weten we daar nog niet over.” Zodra het nieuwe centrum in Paleis 8 opengaat zal ook het Rode Kruis naar daar trekken.

Klein Kasteeltje opnieuw vol

Het ziet er niet naar uit dat de rijen vluchtelingen de komende dagen minder lang zullen worden. Rond 10.30 uur telde de Brusselse politie donderdagochtend opnieuw meer dan achthonderd personen aan Jules Bordet. Hulporganisaties als Vluchtelingenwerk Vlaanderen, maar ook Samusocial schakelen daarom een versnelling hoger. Dat heeft niet alleen met de toestroom van vluchtelingen uit Oekraïne te maken.

Vluchtelingenwerk stelde de voorbije dagen vast dat er ook aan het aanmeldcentrum Klein Kasteeltje telkens meer dan honderd mensen voor een gesloten deur achterbleven. “De laatste dagen bleven er telkens tussen de 130 en 190 mensen achter zonder bed, bad en brood”, laat de organisatie weten. “Die crisis duurt al sinds oktober”, benadrukt van Dingenen. “Nu komen daar de Oekraïense vluchtelingen nog bij. We hopen dat de solidariteit met de andere vluchtelingen even groot zal zijn.”

Dat de solidariteit met de Oekraïense vluchtelingen groot is, kan Mehdi Kassou van het Burgerplatform voor de Steun aan de Vluchtelingen begrijpen. "Er is een oorlog aan de gang bij onze buren, maar dat heeft ook een impact op het Klein Kasteeltje", zegt hij.

"Bij Fedasil is al langer een crisis die nog niet is opgelost. Er gaan nu veel middelen naar de opvang van Oekraïners, maar er zijn ook elders nog conflicten aan de gang. Mensen uit Eritrea, Soedan of Afghanistan blijven voor gesloten deuren staan." Volgens Kassou stonden er donderdagochtend driehonderd mensen voor de gesloten deuren van het Klein Kasteeltje, mensen die zich vandaag niet kunnen aanmelden en dus moeten wachten voor opvang.

Opvang

Voor de Oekraïense vluchtelingen die er nood aan hebben wordt voorlopig wel opvang gevonden, maar Kassou benadrukt dat dat de meerderheid van de Oekraïense vluchtelingen in België opvang heeft gevonden bij familie of kennissen. Dat zal volgens hem nog veranderen.

"Dat is wat we ook bij andere crisissen zien. In de eerste golf migranten gaat het vaak om mensen die contacten hebben in België. Maandag zagen we dat 75 procent van de aangemelde vluchtelingen uit Oekraïne opvang had. Dat was gisteren nog 60 procent. We verwachten dat dat zal blijven dalen."

Steeds meer vluchtelingen zullen opvang nodig hebben. Volgens Kassou moet er daarom vooral gewerkt worden aan meer opvangcapaciteit, in plaats van registratiecapaciteit. "Volgens eerste voorspellingen zouden er tot 60.000 vluchtelingen uit Oekraïne naar België kunnen komen, maar volgens de laatste cijfers kan dat zelfs 200.000 worden. We moeten alle middelen vrijmaken voor opvang", aldus Kassou.

"Nu gaat alle energie naar de registraties, het verkrijgen van een A-kaart, maar niet naar opvang", zegt de oprichter van het Burgerplatform. Als dat niet verandert, dreigt volgens hem een tragische opvangcrisis.

Wel hebben veel burgers gereageerd op de oproep van staatssecretaris Mahdi om een opvangplaats in huis aan te bieden. In Brussel zijn er al meer dan duizend bedden beschikbaar.

"Maar hoe dat in zijn werk moet gaan, daar hebben we nog geen informatie over gekregen", aldus Kassou. "Twaalf gemeenten uit Brussel en Wallonië hebben ons al gevraagd om hen te informeren over de opvang van vluchtelingen bij gezinnen, maar we weten nog niet hoe dat georganiseerd gaat worden."