Dreigingsniveau in Brussel en het hele land op 3, parket gaat uit van 'lone wolf'

Het dreigingsniveau in Brussel wordt teruggeschroefd naar niveau 3. Dat heeft premier Alexander De Croo aangekondigd tijdens een persconferentie na afloop van de Nationale Veiligheidsraad. De Croo, de aanwezige bevoegde ministers en federaal procureur Frédéric Van Leeuw gaven op de persconferentie extra details over de dader van de aanslag die maandag aan twee Zweden het leven kostte. Ze gaan ervan uit dat de dader alleen handelde, maar lieten wel weten dat dinsdag twee personen zijn opgepakt voor verhoor.

Het dreigingsniveau in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest daalt vanwege de afgenomen dreiging van het hoogste niveau 4 naar 3, hetzelfde dreigingsniveau als in de rest van het land. "De dader is gevat, de imminente dreiging is verdwenen," aldus de premier.

Na de aanslag maandagavond werd het dreigingsniveau nog opgetrokken naar 3 in heel België en naar 4 - het hoogste niveau - in Brussel.

Bij niveau 3 zijn terreurdaden "mogelijk en waarschijnlijk." Er zal meer politieaanwezigheid zijn in de straten, en ook bepaalde plekken en instellingen worden extra beveiligd.

‘Verhoogde waakzaamheid’

Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) benadrukte op dezelfde persconferentie dat er ondanks de daling van het dreigingsniveau een "verhoogd niveau van waakzaamheid" blijft gelden.

"Alle mogelijke pistes die verband houden met deze laffe daad zullen we de komende dagen onderzoeken. Denk aan de Zweedse belangen in ons land, maar ook het verder aanhouden van de verhoogde waakzaamheid voor de Joodse belangen in vooral Antwerpen en Brussel," zei Verlinden.

Er zijn binnen het huidige dreigingsniveau overigens geen activiteiten die stilgelegd worden, gaf de minister van Binnenlandse Zaken mee.

Op de radar

Volgens De Croo leefde de dader van de aanslag in ons land "onder de waterlijn." Hij zou nooit in een asielcentrum opgevangen zijn. "Hij had geen strafblad en was niet gekend voor gewelddadig terrorisme. De man had wel een bevel om het grondgebied te verlaten."

De opvolging van een dergelijk bevel zal in de toekomst dwingender moeten, vindt De Croo.

Hoewel het onderzoek uiteraard nog loopt, gaan de verschillende bevoegde ministers en federaal procureur Frédéric Van Leeuw ervan uit dat de dader als ‘lone wolf’ handelde. "Er is geen link met een terroristische groepering." De dader gaf in een video wel aan aanhanger te zijn van IS (Islamitische Staat).

Volgens minister van Justitie Vincent Van Quickenborne waren de slachtoffers, die de Zweedse nationaliteit hadden, wel degelijk geviseerd door de dader naar aanleiding van de koranverbrandingen die dit jaar in Zweden hebben plaatsgevonden. "Het onderzoek moet dat verder uitwijzen, maar de link tussen die koranverbrandingen en mogelijke terreurdaden is in ieder geval al eerder dit jaar door het OCAD geanalyseerd. Er waren toen geen concrete aanwijzingen voor terreur, maar natuurlijk kan niets uitgesloten worden."

De Tunesische dader stond op de radar van de veiligheidsdiensten, aldus Van Quickenborne nog. "Hij stond met vier meldingen geseind, naast het feit dat hij illegaal in ons land verbleef. Maar hij was niet gekend voor gewelddadig extremisme, stond niet op de terroristenlijst en had geen strafblad." De tip die in 2016 binnenliep via buitenlandse inlichtingendiensten over de dader, staat trouwens niet tussen die vier meldingen. "Die tip kon immers niet hard gemaakt worden," aldus Van Quickenborne.

Geseind voor verhoor en arrestatie

Waar het wel over ging: ten eerste een melding van mensensmokkel in mei 2022. "Hij zou mee de logistiek verzorgd hebben in de context van de passage van migranten van Frankrijk naar Groot-Britannië." Het ging om wat Van Quickenborne een "zachte melding" noemde. Daarnaast werd de man "in juni 2022 opgemerkt in de buurt van een Brusselse moskee," maar "daar kwam na onderzoek niets verontrustends uit."

De dader van de aanslag had verder ook nog een asielzoeker die in een asielcentrum in Arendonk verblijft bedreigd op sociale media. Die asielzoeker stelde daarbij dat de dader in Tunesië veroordeeld geweest zou zijn voor terrorisme. "Die melding is in de politiedatabank opgenomen onder de vermelding ‘veiligheid van de staat’. Maar onze diensten hebben intussen vernomen dat de dader in feite veroordeeld was voor slagen en verwondingen."

Toch waren de twee laatste meldingen concreet genoeg voor de politie om een proces-verbaal op te stellen. Een maand geleden werd hij geseind voor verhoor en arrestatie in opdracht van het parket, stelt Van Quickenborne.

En, opvallend: net vandaag stond zijn dossier op initiatief van de Antwerpse gerechtelijke politie op de agenda van een ‘joint information center', een vergadering waarbij verschillende veiligheidsdiensten betrokken zijn. Aanleiding is die laatste twee meldingen.

Relaties met landen van herkomst

Dat iemand die illegaal in ons land verblijft een aanslag kan plegen zoals Abdesalem Lassoued gisteren deed, doet volgens de verschillende aanwezige ministers en premier De Croo de noodzaak aan een sterker terugkeerbeleid voor uitgeprocedeerde asielzoekers groeien.

"Maar de realiteit is dat onze veiligheidsdiensten botsen op de onwil van bepaalde Noord-Afrikaanse landen om hun illegalen terug te nemen," zei Van Quickenborne. "De prijs die we daarvoor moeten betalen in het geval van criminele illegalen is té hoog."

Staatssecretaris Nicole de Moor (CD&V) wil daarom vermijden dat mensen van de radar verdwijnen. "Een aanklampende opvolging en een medewerkingsplicht zijn cruciaal, in dat kader maken we via een wetsontwerp werk van nieuwe procedures. Maar waar het vandaag vaak misloopt, zijn de relaties met de landen van herkomst. Als landen niet meewerken om hun eigen onderdanen terug te nemen, moeten wij sterker reageren, met maatregelen met betrekking tot handelsinvesteringen, ontwikkelingssamenwerking en het visumbeleid."

Twee personen verhoord

Nog op de persconferentie gaf federaal procureur Frédéric Van Leeuw mee dat er vanochtend vier huiszoekingen plaatsvonden. Twee personen zijn opgepakt voor verhoor "vanwege hun mogelijke contacten met de vermoedelijke dader van de aanslag."