‘Wij vrouwen zijn er om mensen te verenigen’

Ze is de dochter van een Belgische moeder en een Chileense vader, deze week vijftig jaar gehuwd met Philibert de Liedekerke. Statige adel, bevoorrecht. Maar Marie-Thérèse de Liedekerke is ook al jaren begaan met het lot van minder bedeelde kinderen en vrouwen in Latijns-Amerika. Als voorzitster van Afal, Association des Femmes de 'Amérique Latine. "Wij vrouwen zijn er om mensen te verenigen."

L iefde op het eerste gezicht was het, een coup de foudre, toen Marie-Thérèses moeder de Chileense consul in Antwerpen leerde kennen. “Nog geen maand later waren ze getrouwd en zijn ze vertrokken naar Rome, waar vader een nieuwe job had gekregen. Daarna, in 1938, volgde Chili. Toen nog een kopietje van de Far West. Het contact met de Europese cultuur wilde moeder echter niet teloor laten gaan. Dus heeft ze zich geabonneerd bij een Parijse boekhandel. Met de vraag om alle mogelijke nieuwigheden op te sturen. Romans, kunstboeken. Zo hebben wij, haar kinderen, Europa leren kennen. Door boeken.”

“Vanaf 1947, toen mijn vader ambassadeur in België was, zijn we ook met het ganse gezin elk jaar met vakantie gegaan naar Venetië. We huurden telkens een huis op het Lido, elke dag namen we de overzetboot naar de stad. Om er de ene keer een kerk te bezoeken, dan weer een tentoonstelling. Of om gewoon maar door de straten te flaneren en te genieten van de schoonheid, het rijke culturele verleden van deze formidabele stad. Mijn moeder heeft die cultuur in de ziel van haar kinderen gebracht. Al van toen we klein waren. Een geschenk dat ik zal blijven koesteren tot aan mijn dood.”

Cultuur, het grote woord is gevallen. “Mijn motto is: de cultuur die een land uitstraalt is wat rest uit het verleden. De merktekens van de geschiedenis die generaties overstijgen. De kathedralen, de monumenten, de archeologische schatten, de huizen die de eeuwen hebben getrotseerd. Brussel mag wat dat betreft een hoge borst opzetten. De ondergrondse gewelven van het Koningsplein met de archeologische overblijfselen van het voormalige Paleis van Keizer Karel V, bijvoorbeeld. De Koninginnegalerij, de Grote Markt, de Sint-Goedelekathedraal. De aanwezigheid, alom, van Sint-Michiel... Dan is er nog de dagelijkse culturele beleving en die is enorm. Zoveel te doen dat een dag 48 uur zou moeten tellen om het allemaal te kunnen savoureren. En ook van het internationale karakter van Brussel kan ik genieten.”

Toch zijn er ook enkele negatieve kanttekeningen. “Brussel een nette stad noemen zou de waarheid geweld aandoen. Dat zou moeten verholpen worden. Neem nu Parijs, dat veel meer inwoners telt en toch properder is. De zorg voor de urbanisatie laat globaal genomen erg te wensen over en als er dan eens een positief initiatief wordt genomen, is traagheid troef. Nog niet zo lang geleden hebben ze hier de Waterleidingsstraat heraangelegd. Zeven maanden heeft het geduurd. De arbeiders waren slechts met zijn tweeën om het voetpad opnieuw aan te leggen. Twee Portugezen. Geen kwaad woord over die arme gasten, ze werkten als gek. Maar hoe wil je in ’s hemelsnaam dat het opschiet op die manier? Zo’n miskleunen kan de hoofdstad van Europa zich in mijn ogen niet veroorloven. Maar voor de rest geen kwaad woord. De levenskwaliteit is hoog, België is een luilekkerland. Ik ben hier heel gelukkig.”

In haar vrije tijd schildert Marie-Thérèse de Liedekerke miniatuurtjes, maar vooral muziek neemt een heel belangrijke plaats in de familie in.

Koningin Elisabethwedstrijd
“Zo is mijn oudste dochter een uiterst getalenteerde klassieke zangeres en nu al vele jaren herbergen we als gastgezin kandidaten voor de Koningin Elisabethwedstrijd. Dit jaar was het een Koreaanse zanger, die de selectie helaas niet heeft overleefd. Een harde noot om te kraken, wij voelden met hem mee. Zeker omdat we weten welke moed, welke ijzeren discipline de kandidaten aan de dag leggen. Dat ze bereid zijn bloed, zweet en tranen te laten om hun droom misschien te verwezenlijken. Jarenlang. Hij droeg zijn lot echter met grote waardigheid, met nederigheid. Op de terugweg in de auto zei hij me: Ik heb het niet gehaald omdat ik minder goed was dan de andere kandidaten.”

“Er zijn met de jaren ook mooie vriendschappen uit gegroeid. Bijvoorbeeld met de Grieks-Amerikaanse mezzo-sopraan, Eleni Matos, die toen de derde prijs heeft behaald. Een prachtige, imposante verschijning. Bleek dat ze zwanger was, maar ze vroeg me het te verzwijgen. Na haar bevalling is ze speciaal naar Brussel gekomen om ons haar baby te tonen. Die vriendschappen zijn eigenlijk niet meer dan normaal, omdat wij voor enkele weken de plaatsvervangende moeder en vader mogen zijn voor die prachtige jonge mensen. Een taak die we met veel liefde vervullen.”

Kinderen helpen, vrouwen helpen
Mijn gastvrouw heeft een groot hart voor cultuur, maar haar hart voor de anderen, de minder bevoorrechten, is zo mogelijk nog groter.

“Toen we Chili verlieten, nadat mijn vader aangesteld was als ambassadeur in Brussel, was armoede troef in mijn vaderland. Kinderen die op straat leefden, op de grond onder de blote hemel sliepen. Ik leidde een bevoorrecht leven, het deed me pijn aan het hart dat zoveel kinderen die kans nooit zouden krijgen. Verschrikkelijk vond ik het, on-aan-vaardbaar. In België heb ik daarom een jaar lang kinderpsychologie gestudeerd. Om na te gaan hoe kinderen het best te helpen.”

“In die periode, nu meer dan 50 jaar geleden, ben ik echter verliefd geworden op Philibert de Liedekerke, die mijn man zou worden en het nog steeds is. Waarna de opvoeding van onze zoon en onze twee dochters voor mij de voorrang kreeg. Tot een vriendin me zei: ‘We zouden hier in België een vereniging moeten oprichten, die geld inzamelt om mensen in andere landen te helpen. Ook om Zuid-Amerikaanse vrouwen die in België komen wonen op te vangen.’ Zo is Afal ontstaan, de Association des Femmes d’Amérique Latine, waarvan ik voorzitster ben. Met de achterliggende idee dat wij vrouwen er zijn om mensen te verenigen.”

“18 juni 1996 was de datum dat we ermee begonnen zijn. Op uiterst bescheiden basis. Kleine schenkingen voor sociale projecten voor de meest achtergestelde kinderen en vrouwen in Latijns-Amerika. Ambitieuzer zijn we geworden door een vriend, een verantwoordelijke van Corona. Hij wou graag met ons samenwerken voor zijn stichting in Mexico. De stichting Juconi, die ervoor ijvert dakloze kinderen een onderkomen en een gedegen opvoeding te bieden. Liefst door hen te herenigen met hun ouders. Een werk van lange adem: de kinderen ervan overtuigen hun vrijheid op te geven neemt soms maanden in beslag. Stapje voor stapje. Voorwaarde voor de samenwerking: ons schenkingsbedrag optrekken. Sommige van onze leden voelden zich op hun teen getrapt, vonden de eis arrogant. Voor mij echter was het een teken om een tandje bij te steken. Een uitdaging. Als gekken hebben we dat jaar gewerkt, uiteindelijk hebben we 15.000 euro kunnen inzamelen. We hadden ons elan gevonden, zijn blijven groeien.”

Mexico
Waar Marie-Thérèse de Liedekerke ook bijzonder fier op is, dat is de samenwerking met Euracen, de Handelskamer Europa-Centraal-Amerika. Voor een project voor huishoudwaterzuivering, te beginnen met afgelegen gebieden van Nicaragua en Guatemala. Daarna volgden nog Honduras en El Salvador. Waar het gebruik van vervuild water in huishoudens, voor infecties zorgt, dikwijls dodelijk. Zeker voor kinderen. Op twee jaar tijd hebben we voor het project zowat 50.000 euro ingezameld, waarmee we al meer dan 5.000 gezinnen een duurzame waterfilter hebben bezorgd. Een type waterfilter in aardewerk, die geen onderhoud vergt, makkelijk te bedienen is, die tien jaar lang meegaat. Die vier uitgekozen landen hebben ook een vrouwenvereniging opgericht, die zich bezighoudt met de filters, de gezinnen opvolgt. Een mooie samenwerking tussen landen die in het verleden jaren met elkaar oorlog hebben gevoerd. En dit jaar hebben we dan weer gekozen voor een project in Mexico, dat wil vermijden dat moeders met aids hun kinderen met het virus besmetten.”