De steile opmars van coliving: 'Alleen in een onbekende stad is maar niets'

We tellen twee grote fornuizen met in totaal veertien vuren, genoeg voor de 21 bewoners van het project. “We koken zelden allemaal tegelijk,” vertelt Emeraude, de 22-jarige house manager, die in Brussel stage loopt voor haar studies handel. “Britten eten al om 18 uur (we bespeuren een zweem van onbegrip), terwijl Fransen zoals ik pas rond 21 uur aan tafel gaan.”

Niet enkel de omvang van de ruimte verrast. De inrichting – van de hand van de bekende ontwerper Lionel Jadot – bestaat vooral uit gerecupereerde objecten. Zo herkennen we in de basis van het kookeiland oude glasdeuren, die van binnenuit verlicht worden.

Emeraude woont hier sinds de opening van de woongemeenschap in januari. “Ik was pas in Brussel en kende niemand, dus leek samenwonen een goed idee. Een kleine woongemeenschap met drie of vier vond ik maar niets, want je weet nooit of je met je medebewoners opschiet. Bij twintig mensen zitten er altijd wel op je golflengte, dacht ik. En zo liep het ook.” Haar verhaal blijkt dat van veel bewoners te zijn: stuk voor stuk komen ze uit het buitenland of Vlaanderen, zijn ze nieuw in Brussel en op zoek naar sociaal contact. Vaak zijn het stagiairs of jongeren aan het begin van hun beroepscarrière.

Krap bij kas zitten die bewoners niet. Emeraude betaalt 650 euro, alles inbegrepen en dat is de goedkoopste kamer. “Dat klinkt misschien duur, maar daar hoort dus ook deze woonruimte bij, het internet, de meubels in mijn kamer, de tv-ruimte hiernaast en niet te vergeten: de ligging. Midden op het Voorplein, met de metro voor de deur, beter kan toch niet?”

De woongemeenschap aan het Sint-Gillisvoorplein is maar een van de vele commerciële huisgemeenschappen die er de voorbije jaren bijkwamen in het gewest. Het huis dat we bezoeken is een initiatief van Cohabs, een bedrijf dat zich toelegt op de aankoop en uitbouw van dit soort huizen. Cohabs telt ondertussen dertien panden in Brussel, goed voor 164 kamers. En het gaat snel, want alleen al dit jaar komen daar nog eens tien huizen bij, een verdubbeling van het aantal bewoners.

Groter aanbod

Dat we uitgerekend op het Sint-Gillisvoorplein terechtkomen, is geen toeval. Colivinghuizen bevinden zich bijna altijd in de trendy wijken van het gewest of dicht bij de Europese instellingen, nooit in Molenbeek of Anderlecht. De bewoners zijn dan ook doorgaans Europese expats tussen 22 en 35 jaar. Al werkt Cohabs nu ook aan een huis voor oudere bewoners. “De vraag van eenoudergezinnen en mensen die uit een scheiding komen is groot,” vertelt Youri Dauber van Cohabs. “In het huis voor mensen van middelbare leeftijd zullen de kamers niet 15, maar 30 tot 40 vierkante meter meten, zodat er ook een kind kan wonen.”

Cohabs is niet de enige speler in Brussel. Met zijn twintig huizen en ruim tweehonderd kamers is Ikoab minder bekend, maar wel marktleider in Brussel. Ikoab richt huizen in en beheert ze, maar koopt ze niet. En dan zijn er nog kleinere aanbieders als Colive, Morton Place of Coliving. “De markt groeit bijzonder snel, met steeds meer lokale spelers, maar ook grote immogroepen die zich op de markt begeven,” zegt Dauber. “Grote bedrijven als Bouygues of Vinci creëren nu al hun colivingmerk in Frankrijk.”

Waar komt dat succes vandaan? “Samenwonen heeft natuurlijk altijd al bestaan, maar wij en onze concurrenten hebben wel gezorgd voor een groter en gestructureerder aanbod,” zegt Dauber. “De formule van coliving wordt daardoor zichtbaarder en bekender.” Een groter aanbod vergroot met andere woorden ook de markt.

Amaury Michiels van Ikoab denkt dat er meer aan de hand is. “Mensen doorlopen nu meer levensfases dan twintig jaar geleden. Toen was het duidelijk: je ging naar de unief, leerde daar je partner kennen en ging dan samenwonen. Nu weten veel jongeren nog niet wat ze willen na hun studies. Ze trekken dan bijvoorbeeld naar het buitenland en dan zijn huizen als die van ons exact wat ze zoeken. De vraag is dus ook groter geworden. Daarom zijn we ook in Charleroi en Luik begonnen en willen we ook naar Gent en Antwerpen.”

Cohabs-baby

Michiels ziet tegelijk nieuwe trends op de immobiliën- en woonmarkt. “Property as a service is in opmars. Mensen willen meer diensten en dat bieden we ook aan. We zorgen niet enkel dat de huizen gepoetst worden, maar in de kosten zitten evengoed kabeltelevisie of een maandelijks ontbijt waarop de bewoners van alle huizen welkom zijn.”

“Een woning kopen wordt ook minder populair dan vroeger, net zoals mensen nu minder eigen auto’s hebben,” zegt Michiels. “En de hele opkomst van de deeleconomie sluit ook aan bij wat wij aanbieden. Delen wordt weer belangrijker. Want we zijn dan wel nog nooit zo geconnecteerd geweest, we waren ook nog nooit zo eenzaam. Geloof me, dit is nog maar het begin, le marché va exploser, net zoals alle vormen van samenwonen populairder zullen worden.”

Over eenzaamheid horen we alvast geen klachten aan het Voorplein. Een keer in de week koken de bewoners samen en vooral in het weekend wordt er al eens een feestje gevierd. Cohabs nodigt bovendien regelmatig de bewoners van alle huizen uit om samen uit te gaan, naar een concert bijvoorbeeld.

Met die activiteiten en het maandelijkse ontbijt timmert het bedrijf ook aan een community die de aparte huizen overstijgt. “Of er hier koppels zijn? Euh … er zijn natuurlijk wel affaires,” onthult Emeraude. “Maar het komt vaker voor dat iemand iets heeft met een bewoner van een ander huis. Verschillende ex-bewoners zijn trouwens vertrokken om met zijn twee samen te wonen. Eigenlijk is het wachten op de eerste Cohabs-baby.”

Is de groei van het colivingsegment een goede zaak voor de stad? Amaury Michiels van Ikoab weet zeker van wel. “We gaan systematisch op zoek naar grote vervallen herenhuizen van meer dan 250 vierkante meter, die het statuut van eengezinswoning hebben. Die panden zijn vaak onbewoonbaar en wij investeren in totaal miljoenen euro. Eigenlijk doen we aan stadsvernieuwing.”

Toch is niet iedereen even enthousiast over de evolutie. “Het publiek dat je met zo’n project aantrekt is relatief kapitaalkrachtig en kan de huurprijzen in een buurt verhogen,” denkt Charlotte Cazier, stadsgeograaf aan de ULB. “Daarnaast is het vaak een gemiste kans om de betaalbare of sociale woningen te realiseren waar de stad nood aan heeft. Maar dat kan je die bedrijven niet verwijten, het is de overheid die niet echt zin heeft om sociale woningen te creëren.”

Ook Cathy Marcus (PS), schepen van Huisvesting in Sint-Gillis, heeft haar bedenkingen bij het fenomeen. De trendy gemeente telt vandaag al een tiental colivinghuizen. “In onze gemeente ontbreekt het vooral aan betaalbare woningen voor gezinnen. Ik wil de groei van die projecten dus zeker niet aanmoedigen. Zeker omdat Airbnb ook al druk zet op de woningenmarkt in de gemeente.”

Machteloze gemeente

Maatregelen tegen nieuwe projecten wil Marcus niet nemen. “En mocht ik dat willen, dan was dat trouwens niet zo makkelijk. Als iemand een grote eengezinswoning ombouwt tot zo’n colivingproject, dan blijft het formeel één woning en is er meestal geen vergunning nodig. Daardoor heeft de gemeente ook geen echte hefboom om op te treden.”

“Typisch voor Brussel,” noemt Sarah De Laet, experte huisvesting bij Inter-Environnement Bruxelles, die situatie. “De woonmarkt is hier zo weinig gereguleerd dat het beleid voortdurend voor voldongen feiten staat.” De Laet wijst er ook op dat de prijzen in een colivingproject veel sneller kunnen stijgen dan op de klassieke markt. “Bij een 3-6-9-contract wordt de huur maar om de negen jaar aangepast, coliving werkt met veel kortere formules, met huurprijzen die sneller kunnen verhogen.”

De bewoners van de steeds talrijkere colivinghuizen zal de kritiek worst zijn. Voor hen werkt het. Als we een Ikoab-huis in de Middaglijnstraat in Sint-Joost bezoeken, druppelen de bewoners langzaam binnen. Op de zestigjarige Gudrun na zijn het jonge vrouwen die stage lopen, vaak bij de Europese Commissie.

Op donderdag spreken ze af aan Place Lux voor after-workdrinks, maandag was tot voor kort de vaste Game of Thrones-dag voor de televisie. En Ikoab organiseert al eens een yogacursus voor al zijn bewoners. “Ik wou niet gewoon met Belgen samenwonen, die al vrienden hebben,” legt de Spaanse Paola uit. “Een grote groep buitenlanders zoals hier, het is de beste manier om vrienden te vinden.”