BIG CITY. Waarom staan badkamers in oude huizen op een vreemde plaats?

Plonzen in het zwembad van Sint-Joost is ook een beetje plonzen in de Brusselse geschiedenis. Niet alleen is het gebouw een prachtig staaltje oude Brusselse architectuur, het was vroeger ook meer dan een zwembad. Op de bovenste verdiepingen vond je er afzonderlijke baden en douches, speciaal bestemd voor de Brusselaars zonder badkamer.

Vroeger wasten mensen zich in kuipen die in de kamer, keuken of kelder stonden. Vóór de huizen aangesloten waren op de waterleiding moest die kuip emmer per emmer gevuld worden. Met de uitbouw van de watervoorziening en de aanleg van de riolering, openden er zich nieuwe mogelijkheden.

Tijdens de negentiende eeuw werden hier en daar badhuizen gebouwd. Le Bain Royal, vlak bij de Congreskolom, is daar een voorbeeld van. In een rijhuis, omgebouwd door een rijke Brusselaar, vond je zelfs therapeutische baden, een binnentuin waar je kon uitrusten en een café.

Daar kon de rijke Brusselse bevolking naartoe om zich te verzorgen, maar wat dan met de arbeiders­klasse? Door de indus­trialisering nam de bevolking toe, woonden mensen steeds dichter op elkaar en raakten rivieren, zoals de Zenne, door die opkomende verstedelijking volledig vervuild. Die levensomstandigheden waren een bron voor epidemieën. Ook dat was nefast voor de economie.

Dus moesten er ook voor de arbeidersklasse badhuizen komen. Daar was Les Bain Economiques in de Marollen een voorbeeld van. Maar niet veel later kwam het besef dat badhuizen niet de beste en meest hygiënische oplossing waren voor grote groepen mensen, en werd er begonnen met de bouw van stortbaden. Dat waren paviljoenen met ruimtes met douches. Er konden meer mensen ontvangen worden, het was hygiënischer en goedkoper.

Vooral in de volkse wijken kwamen er dergelijke paviljoenen. Om het goedkoop en efficiënt te houden, kreeg iedereen er een kwartier om zich te wassen - inclusief aan- en uitkleden.

Aparte badkamers

Het duurde dus wel even voor elk huis een eigen badkamer had. Rond 1900 begonnen de rijkere Brusselaars badkamers in hun huizen te voorzien, meestal in een ruimte die werd aangebouwd aan de achtergevel. Op die manier kon men via de overloop de badkamer betreden.

Maar het zal uiteindelijk tot in de jaren 1950 en 1960 duren voor een aparte badkamer de norm werd. En daarmee dus ook het recht om zelf te kiezen of je je 15 dan wel 45 minuten inzeept.

• VOLGENDE KEER Zijn er in Brussel veel spionnen actief?