Agenten in tijden van corona: 'Weinig mensen aanvaarden nog iets zonder morren'

Door de coronacrisis lijken de spanningen tussen politie en burgers hoger op te lopen. Zeker in Brussel wemelt het van de filmpjes over hardhandige confrontaties tussen politieagenten en burgers die de coronamaatregelen niet respecteren. Maar volgens Rachid en Joris, twee agenten die anoniem willen getuigen, geeft dat een vertekend beeld. "Het lijkt wel cinema. Daar laten ze ook enkel de meest spectaculaire scenes zien en nooit wat er allemaal aan voorafgaat."

Aan de Kalkkaai in het centrum werd afgelopen vrijdag door een COVID-patrouille een man van een bank geplukt voor het schenden van de coronamaatregelen. Hij zat er even uit te rusten, maar werd door de politie aangemaand om zijn tocht verder te zetten. De man, die kampt met hartproblemen, weigerde en werd vervolgens met een wurggreep de les gespeld. Hij hield er een gekneusd strottenhoofd aan over.

Het is een van de talloze voorbeelden van stevige confrontaties die op sociale media vragen doen rijzen over de handelswijze van de politie. "Ik was niet bij de interventie aanwezig en heb de beelden zelf nog niet gezien", zegt Rachid, een politieagent binnen het korps van de zone Zuid. Hij getuigt onder een schuilnaam. "Maar ik vind de verspreiding van beelden op zich een kwalijke trend. Het lijkt wel cinema. Daar laten ze ook alleen maar de meest spectaculaire scenes zien en nooit wat er allemaal aan voorafgaat. Dat is minstens zo belangijk. De grens van het toelaatbare is ook subjectief. Bij sommige mensen ligt die hoger of lager dan bij anderen. Maar wij passen de wet toe, zo simpel is het eigenlijk."

'Et pourquoi-mentaliteit'

Rachid heeft niet de indruk dat de tussenkomsten in quarantaine agressiever verlopen. Zijn collega Joris, eveneens een alter ego, van de zone Brussel-Hoofdstad Elsene geeft wel toe dat het niet altijd even makkelijk is om zijn koelbloedigheid te bewaren. "Dat leidt bij een hardleerse persoon dan al eens tot een wat directere vermaning. Maar van brute agressie is absoluut geen sprake."

"Wij draaien lange dagen waarop wij verschillende inbreuken vaststellen. Meestal hebben overtreders het na een eerste tussenkomst begrepen, maar er zijn er die we na een paar dagen doodleuk opnieuw dezelfde fouten zien begaan. Het gebeurt ook dat we dezelfde mensen voor de zesde, of zevende maal betrappen. Ja, dan kan je al eens uit je krammen schieten. Dan laat ik mij al eens een zin ontvallen die hard kan aankomen. Maar nooit zal daarbij een eerste aanzet worden gegeven tot fysiek geweld. Een wapenstok gebruik ik enkel ter verdediging en in de meeste gevallen haal ik hem gewoon boven als waarschuwing."

Ook Rachid merkt dat mensen het niet altijd pikken als ze op hun plichten gewezen worden. "Ik categoriseer het onder de 'et pourquoi-mentaliteit'. Na elke terechtwijzing volgt meteen een 'Waarom?'. Dat is het gevolg van een mondigere bevolking in vergelijking met pakweg tien jaar geleden."

"In se is dat een goede evolutie, maar het betekent wel dat er weinigen nog bereid zijn om zonder morren iets van ons te aanvaarden. Soms lachen ze ons zelfs gewoon uit waar we bij staan. 'Ik betaal die boete toch niet, als ze ooit al toekomt,' roepen ze dan. Op zo'n momenten is het niet eenvoudig om kalm te blijven, maar we doen het wel."

Politieke spelletjes

Voor beide politiemannen heerst er ook nog altijd te veel mist rond de regels. "In het begin was alles vrij duidelijk. We wisten waar we aan toe waren en slaagden erin om mensen te sensibiliseren. Maar de politieke recuperatie van de coronacrisis heeft ons werk bemoeilijkt. Plots kon je in bepaalde steden wel ongestraft op een bankje gaan zitten, terwijl dat in Brussel dan nog verboden was," legt Joris uit, die ook de vaagheid van de regels laakt.

"Ik herinner mij een vrouw die uit Ukkel naar de Anspachlaan was gekomen om te wandelen. Omdat ze Vervoort (Brussels minister-president, red.) zou hebben horen zeggen dat je elke dag een frisse neus mag gaan halen in een stuk groen in de buurt."

Een andere grote bron van ergernis waren de uitspraken van Brussels staatssecretaris Pascal Smet (sp.a-one.brussels) in de nasleep van de dood van Adil. Die stelde zich in een Facebookpost toen vragen bij de politie-achtervolging die het leven kostte van de 19-jarige jongeman.

"Ik ben al meer dan tien jaar in dienst bij de politie en heb al heel wat meegemaakt. Smet verraadt met zo'n goedkope standpunten dat hij geen kennis heeft van de manier waarop wij werken. Voor het tot een interventie komt, wordt er een risico-analyse uitgevoerd. Daarbij wordt teruggekoppeld naar een officier die mee moet inschatten welke strategie het best wordt gevolgd."

Adil en Mehdi

Op de vraag of de kans bestaat op een inschattingsfout van de politie, wil hij niet dieper ingaan. "Dat zal het gerechtelijk onderzoek en dat van Comité P (het orgaan dat toeziet op de correcte werking van de politiediensten, red.) moeten uitwijzen. Maar als ik beweringen lees dat de agent aan het stuur van de combi die jongen bewust van de baan zou hebben gereden, dan maakt mij dat bijzonder triestig. Het is verwerpelijk om zoiets te denken."

Na het tragische ongeval verschenen op heel wat Brusselse muren verwijten aan het adres van de politie. Het woord 'moordenaar' werd daarbij niet geschuwd. Een paar agenten zouden zelfs bedreigd zijn, maar bang maakt dat Joris niet. "We kennen allemaal de risico's van het vak. Daar moeten we mee leren leven."

Met Adil kwam al de tweede tiener om het leven door een aanrijding met een politievoertuig in minder dan een jaar tijd. In augustus vorig jaar sloeg het noodlot nog toe voor de 17-jarige Mehdi. Maar ook in die zaak gelooft Joris niet in kwaad opzet.

"Hoe tragisch en pijnlijk deze verhalen ook zijn. Het zijn in mijn ogen ongelukken, die ook dramatische gevolgen hebben voor de agenten zelf. Ik ken de persoon die verantwoordelijk is voor de dood van Mehdi. Na het ongeval zat hij thuis in shock. Ik heb hem daarna nooit meer teruggezien."