Is er volgende week nog bed vrij? Brusselse ziekenhuizen hopen van wel

In de Brusselse ziekenhuizen liggen momenteel 187 patiënten op intensieve zorg met Covid-19, op een totaal van 266 beschikbare IZ-bedden. Meer dan de helft van die bedden is dus nu al bezet. Intussen voorspellen experts dat overal in het land de ziekenhuisopnames kunnen verdubbelen binnen de komende twee weken. Het wordt dus kantje-boordje, en bedden bijmaken, dat gaat niet zomaar. "Of het betekent een grandioos kwaliteitsverlies."

Over twee weken zouden in heel ons land 3.000 Covid-19-patiënten op intensieve zorg kunnen liggen. De voorspelling komt van professoren economie Bart Van Looy en Kristof Decock (beide KU Leuven), die al sinds half maart het aantal opnames op intensieve zorgen voorspellen in binnen- en buitenland, als gevolg van de coronapandemie. Ze doen dat met behulp van een innovatief wiskundig model dat alle mogelijke toekomstscenario’s wikt en weegt tot ze de meest realistische curve overhouden. De voorbije maanden bleken die voorspellingen dikwijls heel accuraat.

“Het lijkt ons waarschijnlijk dat we volgend weekend naar 2.000 patiënten op intensieve zorg gaan, en de week erna naar 3.000”, zegt Van Looy maandag in De Morgen. “Als de noodplannen niet op tijd klaar geraken, betekent dat een crash van ons ziekenhuissysteem.” (Lees verder onder de foto)

Het noodplan zit nu in fase 2B, de laatste fase die inhoudt dat alle ziekenhuizen ten laatste tegen volgende maandag hun aantal bedden op de afdeling intensieve zorg moeten uitbreiden met 40 procent. De veertig procent bijkomende bedden dienen hoofdzakelijk voor patiënten uit de reguliere zorg, niet voor Covid-19-patiënten. Concreet voor Brussel betekent dat bijvoorbeeld in de Kliniek Sint-Jan dat zij hun reguliere 15 bedden op intensieve zorg allemaal voorbehouden voor Covid-19-patiënten, en nog eens zeven extra bedden creëren voor andere patiënten. Dat vertelt hoofdarts Kenneth Coenye aan BRUZZ.

“Sinds eind vorige week hebben we dagelijks rond de tien of elf patiënten met Covid-19 op onze afdeling intensieve zorg, dus we lijken op een plateautje te zitten”, zegt Coenye. “Maar in andere ziekenhuizen blijft de stijging zich voortzetten, dus het valt deze week af te wachten of de opnamecijfers werkelijk vertragen. Ik houd vooral mijn hart vast voor de gevolgen van afgelopen weekend. De beelden van overvolle winkelstraten waren hallucinant.”

372 Brusselse bedden

Precies die beelden en de blijvende stijging van het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames per dag, baart ook de andere Brusselse ziekenhuizen grote zorgen. De effecten van het funshoppen van afgelopen weekend zullen ten vroegste midden volgende week zichtbaar zijn in de dagelijkse cijfers, want het duurt gemiddeld tien dagen voor mensen met een Covid-19-besmetting symptomen opmerken.

Maar midden volgende week, dan zitten we volgens de voorspellingen van professoren Van Looy en Decock al sowieso boven die 2.000 patiënten op intensieve zorg in het hele land. Ter info: het maximale aantal bedden op intensieve zorg in België is 2.800 - met eigenlijk maar 2.000 bedden voorbehouden voor Covid-19-patiënten. In enkel en alleen de Brusselse ziekenhuizen zijn er volgens fase 2B in totaal 372 bedden op intensieve zorg beschikbaar. Van die bedden dienen in principe wel maar 266 bedden voor patiënten met Covid-19. Dat laat de Brusselse gezondheidsinspectie weten aan BRUZZ.

De Leuvense professoren hebben nog geen opdeling per gewest gemaakt van hun studie. Van Looy kan dus nog niet met zekerheid voorspellen hoeveel patiënten in Brusselse ziekenhuizen op de afdeling intensieve zorg zullen liggen over twee weken, zo zegt hij aan BRUZZ. Wel zeker is dat er nu al, geteld tot en met zondag 1 november, 187 patiënten op de intensieve zorg liggen met Covid-19. Als dat aantal nog maar met de helft stijgt de komende week, botsen we op het maximumaantal van 266 Brusselse (intensieve) bedden.

‘Fase 3’

In tegenstelling tot bepaalde reguliere verpleegafdelingen kan je een afdeling intensieve zorg niet ‘zomaar’ bijmaken. “Nog hoger opschalen dan 2B kan in principe, maar het betekent een grandioos kwaliteitsverschil”, zegt directeur Dirk Thielens van de Irisziekenhuizen. “Je kan bedden creëren, maar als je geen gekwalificeerd personeel hebt om erbij te zetten, dan brengt dat niet veel op. Precies daar hebben de mensen op het terrein het meeste angst voor: dat zij zullen moeten kiezen tussen wie je nog wel of niet op intensieve zorgen zal kunnen behandelen.”

In de Kliniek Sint-Jan ziet hoofdarts Coenye zich genoodzaakt om binnenkort minder personeel per bed in te zetten. "We rekenen normaal drie verpleegkundigen per twee bedden op intensieve zorg, maar we zitten nu al met tien procent absenteïsme onder ons personeel. Op een bepaald moment gaan we genoodzaakt zijn minder personeel per bed in te zetten."

In het UZ Brussel willen ze desnoods wel nog extra bedden bijmaken. Volgens de regels van fase 2B moeten zij hun volledige capaciteit van 36 IZ-bedden vrijhouden voor Covid-19-patiënten, plus nog eens 14 extra IZ-bedden creëren voor andere patiënten. Maar CEO Marc Noppen heeft een plan in ‘fase 3’ uitgewerkt. “Wij noemen het fase 3 omdat het verdergaat dan wat overheid aan het doen is”, zegt Noppen. “We creëren nog eens vijftig IZ-bedden en 250 gewone bedden extra.”

Er is één grote maar. “Dan moet wel alle rest stoppen qua gewone zorg. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden.” In dat uiterste scenario zouden bijvoorbeeld kankerpatiënten dus ook niet meer terechtkunnen in het UZ Brussel. Het is wel absoluut niet zeker of dat er van zou komen, aangezien het volgens de federale scenario’s wettelijk niet voorzien is. Noppen noemt het momenteel een puur praktische voorbereiding. “Als de toename blijft wat ze is, gaan we binnen twee weken aan dat aantal zitten. Je kan er dus maar beter op voorbereid zijn.”

Transfers

Een uitweg is het transfer-scenario, waarbij patiënten uit Brusselse ziekenhuizen niet in Brussel, maar in andere provincies in een intensieve afdeling kunnen worden opgenomen. Alleen het UZ Brussel organiseerde sinds midden september al rond de 130 transfers naar Vlaanderen. Intussen beginnen de Vlaamse ziekenhuizen echter ook vol te lopen. De Brusselse Europa Ziekenhuizen laten deze maandag weten dat zij niet meer lang rekenen op het solidaire systeem. “Dat werkt voorlopig goed, maar de nationale cijfers stijgen sterk. Ik ga er dus van uit dat het misschien nog twee of drie dagen soelaas kan bieden", zegt algemeen directeur Peter Fontaine van de Europa Ziekenhuizen.

Er is nog een optie: het buitenland. In Luik, Eupen en Malmedy werden patiënten al naar Duitsland getransfereerd. Vanuit de Hoge Venen een relatief korte helikoptervlucht richting Aken, maar in Brussel ligt dat moeilijker. “Het is niet altijd aan te raden om mensen onder zware beademing in een ambulance zo ver weg te sturen”, zegt hoofdarts Coenye van de Kliniek Sint-Jan. “Ik denk trouwens dat het in onze buurlanden niet veel beter wordt. Ik weet niet waar we de mensen nog naartoe zouden moeten brengen.”

Marc Noppen van het UZ Brussel wil zich eerst focussen op de verdere opschaling van de eigen afdelingen intensieve zorg, vooraleer het buitenland in zicht komt. “Over transferts naar het buitenland hebben we nog niet lang nagedacht, maar ik denk dat ik eerst naar bevriende ziekenhuizen in Nederland zou bellen”, zegt Noppen van het UZ Brussel.

Nog eens 40 bedden

De Brusselse gezondheidsinspectie hoopt op één laatste extraatje. Een speciale beademingstechniek, de high-flow nasal oxygen (HFNO) techniek, zou in principe nog buiten de intensieve afdelingen toegepast kunnen worden. De gezondheidsinspectie verwijst naar studies die zeggen dat deze HFNO-techniek een alternatief voor klassieke zuurstoftherapie kan zijn. “Buiten de intensive care units kunnen extra bedden worden gecreëerd, maar zij zijn afhankelijk van het beschikbare medisch personeel”, zegt hoofd van de Brusselse gezondheidsinspectie Pascal Rosière. “Het is om de intensive care units te ontlasten dat we vragen om de oprichting van HFNO-bedden.” Dat zouden nog eens veertig extra bedden in Brussel betekenen, om in totaal 412 bedden 'van intensieve aard' te hebben.

Om die limiet niet te overstijgen, moet het aantal opnames op intensieve zorg wel dringend beginnen dalen.