JOUW VRAAG. Waarom zijn er zoveel balkons aan de buitenkant van de KVS?

De sinds 1993 beschermde Koninklijke Vlaamse Schouwburg in neo-Vlaamse renaissancestijl valt inderdaad op door zijn balkons. De zijgevels tellen balkons over vier etages. Twee balkons lopen door over de voorgevel. Dat is niet altijd zo geweest.

Aan het dok tussen Arduinkaai en Hooikaai, dat uitgaf op het zeekanaal, stonden sinds 1639 heel wat pakhuizen. De Zenne, het kanaal en de dokken hebben altijd vol pakhuizen gestaan. In de casus Historische pakhuizen in Brussel van Marianne De Fossé en Louis Vandenabeele van de Vakgroep Architectural Engineering van de VUB staat te lezen dat er tussen 1847 en 1958 tenminste zestig pakhuizen alleen al voor bieropslag werden gebouwd.

Het was de Franse architect Remi Nivoy, die in opdracht van de stad een groot stapelhuis bouwde (1779-1781) - nu de KVS - dat onder meer dienst deed om een regiment te stationeren. Later, in 1860, zou het zelfs als wapenhuis dienen voor het Belgische leger. Tot het havendok gedempt werd, anno 1921, was de aanblik op de achtergevel van de schouwburg, die van de voorgevel van het pakhuis - zoals ook vandaag nog.

Maar na het verhitte politieke discours van jaren om een nieuw théâtre flamand in Brussel, zag liberaal burgemeester Karel Buls dat het stapel- en wapenhuis aan de Lakensestraat een geschikte locatie was voor de schouwburg. De reconversie avant la lettre kon beginnen in 1883. En zo werd het pand niet gesloopt, maar vertimmerd tot een theater, door Jean en Henri Baes, architecten-decorateurs met naam. Jean Baes was trouwens de leraar van Paul Hankar en Victor Horta, en wist heel verfijnd het esthetische aspect van een ontwerp te combineren met het praktische en utilitaire aspect. De gevel aan het dok bleef bewaard, maar de rest van het volume werd onherkenbaar gedecoreerd als theaterhuis. Er werden meterslange balkons over de verdiepingen toegevoegd, als waren het ‘handvatten’ aan een koekendoos.

In 1887 ging de Vlaamsche Schouwburg open, met alle veiligheidsvoorzieningen van die tijd. Die waren minder streng dan die van vandaag, die pas grondig vastgelegd werden na de brand van de Innovation in 1967. Maar toch, door de ‘evacuatiebalkons’, konden de toeschouwers snel via vluchtladders de straat bereiken. Veel brandveiligheidssystemen die we vandaag kennen - van sprinklers en watermist-blussystemen tot automatische brandvaldeuren - waren in de negentiende en begin twintigste eeuw immers nog niet in gebruik. Dankzij de balkontoegangen op elk binnenniveau kon het publiek in geen tijd geëva­cueerd worden, zodat de brandweer ongehinderd, en dus sneller, haar werk kon doen. Trouwens, bij de brand van de KVS in 1955 heeft dit externe circulatieplan in beperkte mate zijn waarde bewezen.

Of er ooit koningen op het balkon stonden te wuiven? Leopold II was alleszins, samen met burgemeester Karel Buls, present op de ouverture van de KVS. Noblesse oblige.

VOLGENDE WEEK: Sinds wanneer wordt op de Grote Markt om de Grote Prijs bij het kaatsen gespeeld?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie. De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag in Big City.