Op pad met Samusocial: 'Mobiele teams nuttiger dan ooit nu opvang vol zit''

Hoewel het Samusocial-netwerk in de wintermaanden extra opvangplaatsen telt, gaan mobiele teams dagelijks op pad om dakloze mensen te ondersteunen die de kou op straat moeten trotseren. BRUZZ ging een avond mee op stap.

21 uur. Aan het Samusocial-hoofdkwartier op de Poincarélaan heerst woensdagavond een wat turbulente sfeer. Een ziekenwagen staat geparkeerd naast het voetpad waar een groepje mensen een warme slaapplek hoopt te strikken, terwijl veiligheidsmedewerkers enkelingen moeten wijzen op de rangorde in de wachtrij.

Achter de gevels van Samusocial bereiden Nora en Christophe zich ondertussen voor op een nieuwe ‘maraude’, een nachtronde van contactmomenten tussen medewerkers van de sociale organisatie en mensen die op straat leven. Dat kunnen bedelaars zijn, asielzoekers zonder opvangplaats, nog andere profielen die om de een of andere reden niet beschikken over een vaste verblijfplaats.

“Onze mobiele teams doorkruisen overdag, ’s avonds en ’s nachts alle Brusselse gemeenten. Tijdens de winter blijven ze zelfs de hele nacht actief”, legt Christophe aan BRUZZ uit. De redactie mocht een aantal uren mee op pad. “Bedoeling is dakloze mensen te ontmoeten en hen concreet te helpen.”

Dat gebeurt met de hulp van een warm dekentje, wat conserven en maaltijden in blik, flesjes water, hygiëneproducten zoals tandpasta, maar ook ondergoed, sokken, truien en mutsen. Geen overbodige luxe op koude dagen.

“Het belang ervan valt niet te onderschatten”, zegt Christophe. “Onze centra kunnen niet iedereen opvangen wegens onvoldoende plaatsen. Via onze mobiele teams helpen we niet alleen mensen die op straat leven, maar kunnen we ook de meest kwetsbare profielen detecteren en bekijken of we hen alsnog ergens in ons netwerk een slaapplaats kunnen aanbieden."

De teams gaan langs bij de gekende hotspots en op de plekken die ze via een centraal nummer doorkrijgen van personen in nood. “Iedereen kan mensen die mogelijk in moeilijkheden verkeren aan Samusocial signaleren, en dan proberen onze medewerkers langs te gaan.”

Extra opvang onvoldoende

Vanuit de Poincarélaan trekt het team richting de Hoogstraat. Twee mannen die op straat leven, hadden de dienst tien minuten eerder opgebeld.

Het duo, dat anoniem wil blijven, leeft al verschillende jaren zonder dak boven hun hoofd. Hoewel het kwik nul graden aangeeft, antwoorden de mannen schijnbaar tevreden ‘ça va’ wanneer we naar hun gemoedstoestand peilen. Ook na de vraag of het niet te koud is, klinkt een uitgerekte ‘ça va’.

“Het is alleen jammer dat we geen plaats vinden in een van de Samusocial-centra”, zegt één van hen. Een probleem dat Christophe erkent.

“Voor zo goed als alle vrouwen en gezinnen kan Samusocial opvang voorzien, maar niet voor alle mannen. Nochtans beschikken we tijdens de winter over meer plaatsen dan tijdens de rest van het jaar.”

Het gaat om 1000 plaatsen in de wintermaanden tegenover zo’n 780 daarbuiten. Die extra opvangplekken situeren zich in centra die 24 op 24, zeven op zeven geopend zijn.

Van kraakpand naar kraakpand

De Samusocial-medewerkers hebben hun autogordel nog maar vastgeklikt of de telefoon van Nora rinkelt opnieuw. Vanuit de Marollen zet het team koers richting de Kasteleinswijk in Elsene, waar enkele bij de dienst bekende mensen in een kraakpand verblijven. De groep belt Samusocial wekelijks op.

Een van hen heet Martin en leeft intussen al drie jaar op straat. “Voorheen woonde ik in een tent in het Zoniënwoud. Nu probeer ik van kraakpand naar kraakpand te trekken. Het is er toch wat aangenamer dan buiten, en ook socialer: omdat we nu met z’n drieën samenleven.”

Het trio moet de plek die ze nu bezetten tegen het einde van de week verlaten. Ze hebben hun zinnen al gezet op een ander gebouw wat verderop.

“Verlaten huizen genoeg”, zegt de veertiger. “Ik probeer in de tussentijd aan papieren te geraken, want die ben ik door omstandigheden kwijtgeraakt. Overdag klus ik bij, ook als vrijwilliger.”

Besef

Alle mobiele teams samen bereiken ongeveer 350 Brusselaars per week. “Ook mensen die benadrukken dat ze buiten willen blijven slapen”, zegt Christophe. “Binnen de centra gelden bepaalde regels, en er zijn mensen die hun vrijheid boven alles verkiezen. Maar dan nog is het aan ons om hen, waar mogelijk, te blijven helpen.”

Dat het aantal dak- en thuisloze mensen toeneemt, onder andere door de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne, lijdt volgens de Samusocial-medewerker geen twijfel.

“Er zijn momenteel honderden mensen in Brussel die geen opvangplek krijgen binnen het Fedasil-netwerk.”

Geen plaats meer

Terug aan de Poincarélaan: er zijn, ten opzichte van het begin van de avond, nog meer mensen toegestroomd. Wanneer het Samusocial-busje indraait, doen verschillende onder hen driftig teken naar Christophe en Nora, alsof met de aankomst van de bestelwagen ook de oplossing voor hun opvangprobleem die dag arriveert.

Maar dat klopt niet. “De meesten beseffen dat hun hoop helaas ijdel is. Wanneer je om 23 uur nog buiten staat, dan is er waarschijnlijk geen plaats meer."