De man die het Brusselse dialect neerschreef is overleden

Seraphin De Vriendt is vorige week op 90-jarige leeftijd overleden. De Vriendt was medeoprichter van de VUB, befaamd linguïst en speelde onder meer een cruciale rol in het te boek stellen van het Brusselse dialect.

De Vriendt overleed op 11 februari, maar het nieuws raakte pas nu bekend. Hij groeide op in Ukkel, studeerde Germaanse filologie aan de ULB, doceerde er en werd later professor linguïstiek aan de de ULB en de VUB, waarvan hij medeoprichter was.

Hij bouwde een stevige reputatie op als neerlandicus en was lid van Koninklijke Academie voor de Nederlandse Taal-en Letterkunde, de spellingscommissie en het Instituut voor Lexicologie. “Hij was een van de eerste die de theorie van Noam Chomsky heeft geïntegreerd. En dat heeft hij tot op het allerlaatste volgehouden,” zegt Wim Vandenbussche, oud-leerling, en later collega-professor linguïstiek aan de VUB.

“Zijn lessen waren legendarisch. Hij kon de studenten dertig lesuren lang onderhouden over het woordje ‘er’. Hij vond: kleine woorden maken het verschil. En gelijk had hij.”

De Vriendt was ook gespecialiseerd in gebarentaal.

Grammatica van het Brussels dialect

Na zijn pensioen ging Sera De Vriendt zich toeleggen op het Brussels dialect. Robert Delathouwer, voormalig SP.A-politicus en streektaalcoördinator van het Brussels heeft hem zo leren kennen.

Delathouwer: “We zochten iemand met academische expertise om het Brussels dialect te boek te stellen. Sera heeft daar een cruciale rol in gespeeld. Hij heeft samen met Marcel De Schrijver een lexicon opgesteld van 6.000 Brusselse woorden, een grammatica gemaakt en een spelling.”

De Vriendt kende zelf het Brussels dialect ten gronde, want het was de taal die hij thuis in Ukkel sprak. “Pas aan de universiteit is hij Nederlands gaan spreken”, getuigt Marcel De Schrijver, die hem ook leerde kennen als echte taalexpert. "Ik vroeg hem eens waarom je soms ‘au’ schrijft en soms ‘ou’ in het Nederlands, hoewel je die klank op dezelfde manier uitspreekt. En waarom Franstaligen die klank niet kenden. Hij bezorgde me een opstel van vier pagina’s!”

Heropleving

Honderd jaar geleden werd het Brussels dialect nog door 80 procent van de Brusselaars gesproken, maar door de verfransing van de hoofdstad is deze variant van het Brabants geleidelijk aan als spreektaal verdwenen. Sinds de eeuwwisseling is er terug een heropleving van het dialect, door initiatieven als het Brussels Volkstejoeter, Be.Brusseleir en de aanstelling van een streektaalcoördinator.

Of Sera De Vriendt treurde om het verdwijnen van zijn geliefde dialect? Marcel De Schrijver: “Sera zag het positief. Hij geloofde niet dat de taal op verdwijnen stond, en was ervan overtuigd dat het Brussels nog zeker vijftig jaar lang gesproken zou worden.”