Driekwart Brusselaars heeft buitenlandse roots

Tien jaar geleden had ruim een derde van de inwoners van het Brussels gewest een Belgische achtergrond, nu is dat nog een kwart, meldt Statbel, dat de groeiende diversiteit in kaart wilde brengen. Inwoners met een buitenlandse herkomst zijn gemiddeld veel jonger.

In 2010 had 36,2 procent van de inwoners van het Brussels gewest een Belgische achtergrond, in 2020 is dat nog 25,7 procent. In tien jaar tijd nam de groep Brusselaars met een buitenlandse afkomst dus toe van twee derde naar driekwart van de bevolking, meldt Statbel, het Belgische statistiekbureau. (Lees verder onder grafiek)

De groep Brusselse 'Belgo-Belgen' daalde ook in absolute cijfers: waren ze in 2010 met 394.000 op 1,09 miljoen inwoners, in 2020 waren ze nog met 313.000 op een totaal van 1,22 miljoen inwoners.

Grootouders tellen niet mee

Het is voor het eerst dat Statbel de herkomst van de Belgische bevolking op deze manier in kaart brengt. Het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse (BISA) deed dat al eerder.

"De diversiteit in België neemt toe, en dat wilden we graag in kaart brengen", zegt Statbel-woordvoerster Wendy Schelfaut. "De vraag naar cijfers daarover komt voortdurend terug, zowel vanuit beleidsmakers als vanuit de academische wereld.

Niet alleen de huidige nationaliteit is daarom bekeken, ook de eerste nationaliteit waarmee inwoners of minstens één van hun ouders ooit in het rijksregister stonden. "Met de herkomstgegevens geven we een beter beeld van diversiteit en migratie."

Stond één van je ouders ooit als niet-Belg geregistreerd, dan heb je officieel een buitenlandse achtergrond. Zijn het de grootouders die immigreerden en genaturaliseerd werden, wordt dat niet in rekening gebracht.

39 procent van de Brusselaars is Belg, maar heeft volgens deze definitie buitenlandse roots, nog eens 35 procent heeft enkel een buitenlands paspoort. Samen maken zij dus driekwart van de Brusselse bevolking uit.

"Brussel is als enige gewest een grootstad, en op dit vlak dus niet te vergelijken met Vlaanderen en Wallonië", zegt demograaf en emeritus professor Patrick Deboosere (VUB). "Als je de cijfers in pakweg Antwerpen, Luik of Charleroi zou vergelijken, zou je veel meer overeenkomsten zien. Grootsteden zijn plekken waar je aankomt vanuit het buitenland, en natuurlijk bij uitstek in de hoofdstad, de hub van internationale verbindingen."

Het was vooral in Brussel dat de arbeidsmigranten in de jaren vijftig tot zeventig aankwamen, en de nieuwe, veel diversere immigranten vanaf de jaren negentig. Ook de uitbreiding van Europa naar het oosten in 2004 en de vele oorlogen en conflicten in de wereld leidden tot nieuwe migratiestromen. "Daar behoren bekende herkomstlanden toe, maar ook vluchtelingen die meer onder de radar aankwamen, uit de kleine landen in de Kaukasus bijvoorbeeld, zoals Tsjetsjenië, Dagestan, Armenië of Georgië."

Daarbovenop verwijst Deboosere naar de Europese instellingen, die voor directe en indirecte werkgelegenheid zorgen voor tienduizenden internationale werknemers, en naar de concentratie van hogescholen en universiteiten in Brussel. "De laatste jaren vindt bovendien een bijkomende actieve rekrutering van buitenlandse arbeidskrachten plaats: bijvoorbeeld voor onze woonzorgcentra, of computerspecialisten. België is daarbij een afspiegeling van wat zich in landen wereldwijd met een goed draaiende economie afspeelt."

Gemeentelijke verschillen

Dat het aandeel Brusselaars met een buitenlandse herkomst gestegen is ten opzichte van tien jaar geleden, noemt hij daarbij een natuurlijk fenomeen: "Het is zoals met de voorraad in een winkel. Als die voorraad voortdurend aan de ene kant wordt aangevuld met een nieuw product en het oude product aan de andere kant blijft verkocht worden, dan stijgt het aandeel van het nieuwe product geleidelijk."

Tussen de verschillende gemeenten in Brussel zijn er ook onderling nog sterke verschillen: terwijl in Brussel-Stad het aantal inwoners met een buitenlandse achtergrond oploopt tot boven de 80 procent, gaat het in Watermaal-Bosvoorde bijvoorbeeld maar om 47 procent. (Lees verder onder grafiek)

60 procent van buiten EU

De groep van buitenlandse afkomst heeft Statbel onderverdeeld in herkomst uit een buurland (waaronder ook het Verenigd Koninkrijk valt), een lidstaat van de EU27, en landen van buiten de EU.

Het Brusselse gewest heeft het grootste aandeel bewoners afkomstig uit een buurland: 10 procent ongeveer. Ook bevat dit gewest het grootste aandeel inwoners met een herkomstnationaliteit die buiten de EU27-zone ligt: 45 procent. Ongeveer 20 procent komt uit andere EU-landen. (Lees verder onder grafiek)

De groep Brusselaars met een buitenlandse herkomst valt verder onder te verdelen in een groep zonder Belgische nationaliteit, en een groep Belgen met een buitenlandse herkomst - voordat zij of hun ouders de Belgische nationaliteit verkregen. Die groepen zijn ongeveer even groot.

Inwoners van het gewest met een buitenlandse herkomst zijn gemiddeld veel jonger dan inwoners van Belgische afkomst (Lees verder onder de leeftijdspiramides)

Een op de zes ongeveer van de Brusselaars met een buitenlandse nationaliteit is geboren in België. Van de groep Belgen met een buitenlandse herkomst is 62,3 procent of bijna twee derde in België geboren.

Over het algemeen verwachte Deboosere dat de huidige tendensen zich in onze sterk geconnecteerde wereld zullen verderzetten. "Mensen gaan steeds vaker in een ander land wonen dan hun land van origine. Je moet dit ook niet als eenrichtingsverkeer zien: honderdduizenden Belgen wonen verspreid over de wereld."

Vlaamse Rand

Vlaanderen is beduidend minder divers dan Brussel en Wallonië: drie op de vier inwoners zijn er nog altijd 'Belgen met een Belgische achtergrond', net de omgekeerde verhouding van die in Brussel.

De meest diverse gemeenten van Vlaanderen liggen in de rand rondom Brussel: Machelen, Drogenbos, Vilvoorde, Kraainem en Zaventem. In korte tijd zijn die gemeenten grondig van samenstelling veranderd, meldt Het Nieuwsblad: tien jaar geleden woonden er nog meer dan 90 procent Belgen met Belgische achtergrond, nu maar iets meer dan 40 procent.

In de inleiding stond oorspronkelijk te lezen dat 'twee derde van de Brusselaars tien jaar geleden een Belgische achtergrond had'. Dat moet 'een derde' zijn.