Regeringsvorming: Franstaligen stellen Vlaamse bescherming in parlement in vraag

Franstalige partijen zien hun kans schoon om een institutionele hervorming in Brussel op tafel te leggen. Volgens Nicolas Bouteca zal er dan automatisch ook gesproken worden over de federale evenwichten.

De Brusselse regeringsvorming sleept al sinds de verkiezingen van juni aan. En er lijkt nog altijd geen licht aan het eind van de tunnel. Formateur David Leisterh (MR) probeert Groen mee aan boord te krijgen na het debacle rond de lage-emissiezone (LEZ) en de Nederlandstalige Brusselaars zijn nog altijd op zoek naar een meerderheid. Zolang die er niet is, kan er geen Brusselse regering op de been worden gebracht. Franstalige partijen grijpen de patstelling nu aan om een hervorming van de instellingen voor te stellen.

Défi is daarin het meest concreet. De partij heeft zopas een resolutie ingediend in het Brussels parlement, waarbij gevraagd wordt om de gewaarborgde vertegenwoordiging voor Nederlandstaligen in het Brussels parlement af te schaffen.

Défi haalt daarbij zijn oude adagium naar boven van ‘One man, one vote’, een democratisch principe dat volgens Défi in Brussel met de voeten wordt getreden, aangezien een Nederlandstalige stem sneller tot een zetel in het parlement leidt en Franstaligen bij de afgelopen verkiezingen massaal voor die goed beschermde Nederlandstalige partijen hebben gestemd.

Défi stelt daarom een afgeslankt parlement voor van 60 deputés (in plaats van 89), de afschaffing van de twee taalgroepen met een vast aantal parlementsleden (nu 17 + 72), de mogelijkheid om taalgemengde lijsten in te voeren en de afschaffing van de dubbele meerderheid voor de aanstelling van de regering.

Afgezwakte waarborgen

De partij begrijpt dat de waarborgen voor Nederlandstaligen in Brussel samenhangen met de beschermingsmechanismes voor de Franstaligen op federaal niveau, maar de partij merkt op dat een federale regering geen meerderheid nodig heeft in de beide taalgroepen, wat in Brussel wel het geval is.

Défi staat niet alleen. Ook MR en PS hebben zich onlangs uitgesproken over een afslanking van het Brussels parlement en een hervorming van de instellingen, met de afschaffing van de taalgroepen zoals die nu bestaan.

Brussels PS-voorzitter Ahmed Laaouej (PS) stelt een kiessysteem voor zoals bij de gemeenteraadsverkiezingen, met taalgemengde lijsten en zonder dubbele meerderheid in het parlement voor de aanstelling van de regering. Heel concreet is dat voorstel niet, maar de vergelijking die hij maakt met de gemeenteraden mag tot argwaan leiden: de macht van de Nederlandstaligen is op gemeentelijk niveau zeer beperkt. Ook MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez heeft zich in die zin uitgesproken. Hij laat het ook niet na om de Nederlandstaligen te jennen wegens hun geringe aantal voorkeurstemmen.

Volgens politoloog Nicolas Bouteca (UGent), die met Only in Belgium een boek heeft geschreven over de geschiedenis van de Belgische staatshervormingen, klopt het dat de Nederlandstaligen in Brussel goed beschermd zijn, en op het vlak van de regeringsvorming beter beschermd dan de Franstaligen op federaal vlak. “Een Brusselse regering kan alleen gevormd worden met een meerderheid in beide taalgroepen. Dat is inderdaad uitzonderlijk. Maar je mag ook niet vergeten dat in de laatste staatshervorming (in 2001, red.) een aantal waarborgen voor de Nederlandstaligen juist zijn afgezwakt, zoals de dubbele meerderheid in de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (waar na dertig dagen met een gewone meerderheid kan worden gestemd, red.).”

Bouteca: “Als er aan de dubbele meerderheid voor de Brusselse regering gemorreld wordt, zal er toch ergens in een compensatie moeten worden voorzien, bijvoorbeeld door de afzwakking uit 2001 terug te schroeven.”

Communautair vuurtje

Bouteca merkt ook op dat met dit voorstel een communautair vuurtje in gang wordt gestoken. “Dat mag natuurlijk. Zeker vanuit Défi is dit voorstel ook niet zo niet verwonderlijk. Dat de Nederlandstalige minderheid beschermd moet worden is niet meteen hun belangrijkste bekommernis, maar de Franstalige partijen moeten beseffen dat ook de federale evenwichten in beeld komen als er aan de Brusselse evenwichten wordt geraakt. Ook daar bestaan dubbele meerderheden, en is er een pariteit in de regering. Brussel is communautair zowat het spiegelbeeld van België. Als er dus in Brussel gemorreld wordt, zal ook de bescherming van de Franstaligen op federaal niveau in vraag worden gesteld. De vraag is of de Franstaligen dat echt willen.”

Opmerkelijk: er is een Nederlandstalige partij die een stuk meegaat in de analyse van Défi. Volgens Vooruit hebben de afgelopen verkiezingen inderdaad aangetoond dat het Brusselse kiessysteem kaduuk is. Parlementslid Pascal Smet: “De kiezer heeft het systeem uitgehold. De Nederlandstalige taalgroep is voor een aanzienlijk deel verkozen door Franstaligen. Het systeem is niet meer aangepast aan de stad van vandaag. Wat wij voorstellen is een afgeslankt parlement, de invoering van tweetalige lijsten en stemrecht voor EU-onderdanen.” Vooruit behoudt in zijn voorstel wel de gewaarborgde vertegenwoordiging van de Nederlandstaligen.