Autoloze zondag: de gevaarlijkste dag van het jaar voor blinden

Karl Meesters is concertorganisator bij Rien à voir en presentator van het VRT-programma Niks Te Zien, waar hij als slechtziende met bekende gasten op reis gaat. Hij schrijft tweewekelijks over zijn Brussel.

“Kan je dat dan niet zien?”

Hij zegt het met felle stem, met een zwaar Nederlands accent. Hij zegt het kwaad. Alsof ik expres niet uit de weg ging. Alsof ik hem doelbewust negeerde toen ik op de voetgangerszone wandelde, op weg naar de metro, en hem niet zag trappen op zijn fiets, recht op mij afkomend. Alsof ik het erom deed: op het nippertje een stap opzij zetten, omdat in mijn perifere zicht opeens iets vaags verscheen. Alsof ik wilde dat hij alsnog tegen mij kletste en op de grond viel.

Toch gebeurde precies dat: ik werd aangereden door een fietser, en het leek mijn schuld wel.

Ieder normale slechtziende verwacht dan iets van een excuus. Misschien een geschrokken “Oei sorry – alles in orde?”

Maar neen. Hij niet. Hij ligt op de grond, kijkt omhoog en roept: “Pipo.” Ik sta perplex, ik wijs naar mijn witte stok, als ultiem argument, in de hoop hem te kalmeren, maar hij raast verder, allicht op adrenaline.

Ik ben verbijsterd en zeg boos: “Gast, ik ben wel slechtziend, hè,” terwijl ik opnieuw naar mijn stok wijs. En alsof het niet gekker kan, voegt hij eraan toe: “Kan je het dan niet voelen?”

Voelen. Blijkbaar moet ik over een extra zintuig beschikken zodat ik kan “voelen” wanneer iemand als een dolleman op mij afkomt.
Mijn hoofd zoekt nog naar een logische reactie, en denkt heel stiekem: “Voelen? Mijn rechtse, ja.” Maar finaal zeg ik: “Jij bent echt een debiel. Ik loop weg, want dit gaat anders echt fout aflopen.” Daarmee draai ik me om en stap weg – weg van de waanzin en de opkomende agressie in mijn lijf.

Verhoogde stress

Alledaagse verplaatsingen zijn voor iemand zoals ik, met een visuele beperking, vaak een avontuur vol onverwachte obstakels. Soms komen die recht op mij af, zoals de Nederlander op de fiets. Soms is een obstakel – ironisch genoeg – iets dat plots verdwijnt.

Neem het Sint-Katelijneplein. Toen ik laatst naar het plein wandelde, bleek de rode cocktailcamionette ineens aan de overkant te staan, en was het terras van de Noordzee verdwenen. Dat gooide mijn vaste referentiepunten even volledig overhoop. Ik moest letterlijk stilstaan en de omgeving opnieuw in kaart brengen.

Of neem autoloze zondag. De gezelligste dag van het jaar, het hoogtepunt van de week van de mobiliteit. Een dag waarop Brussel eindelijk wat rust lijkt te vinden, zonder het constante geraas van voertuigen. Voor velen betekent dat een zorgeloze wandeling of fietstocht. Voor mij? De gevaarlijkste dag van het jaar. Fietsers en steps zijn onvoorspelbaarder dan wagens. Een auto stopt voor een slechtziende, een fietser zelden. Auto's staan netjes geparkeerd, fietsen en steps liggen overal in de weg. Fietsers klagen over auto's, ik klaag over fietsers en steps.

Misschien is dat de echte mobiliteitsuitdaging: een stad waarin we allemaal kunnen bewegen zonder elkaar omver te rijden. Een stad waar ook mensen met een beperking zich veilig kunnen verplaatsen zonder op een gegeven moment te moeten horen: “Kan je dat dan niet zien?”