Fabriek met negen levens: hoe Audi Brussels zich steeds heruitvond

Nu moedergroep Volkswagen zelfs geen troostprijs gevonden heeft voor Audi Brussels, lijkt het einde van Audi en VW op de site van Vorst onafwendbaar. Van constructeur van Studebaker-wagens in 1949, tot de Kever en uiteindelijk de Audi Q8 e-tron: wat ooit een fabriek was die zich keer op keer wist te heruitvinden, lijkt deze keer zijn laatste hoofdstuk te hebben ingezet.

Dat de fabriek in Vorst geen nieuw automodel meer toegewezen krijgt na de huidige Q8 e-tron, was al langer duidelijk. Maar bij het personeel leefde nog steeds de hoop op een troostprijs.

Waar over gespeculeerd werd: de omvorming tot een batterij- of onderdelenfabriek, een herstelplaats van elektrische wagens of een kleine fabriek van nichevoertuigen voor luchthavens.

Nu blijken ook die alternatieve pistes ijdele hoop. Er is intern geen economisch leefbaar alternatief gevonden, zo was de directie duidelijk op een bijzondere ondernemingsraad. Alle aandacht gaat nu naar het vinden van een overnemer van de autofabriek.

Heruitvinden

Audi Brussels, voorheen Volkswagen Vorst genoemd, manifesteerde zich de voorbije decennia nochtans als een fabriek die zich keer op keer kon heruitvinden. Maar deze keer heeft het er alle schijn van dat er geen nieuw hoofdstuk komt aan het lange VW-verhaal in Vorst.

De situatie vandaag doet denken aan de existentiële crisis van de fabriek in de periode 2006-2007. Het toenmalige VW Vorst werd qua personeel in een klap gehalveerd en er rezen twijfels over de leefbaarheid van de fabriek op lange termijn.

Dezelfde analyses als vandaag werden toen geschreven: de ligging vlakbij de stad zou een logistieke handicap zijn en de hoge Belgische loonkosten werden een concurrentieel nadeel genoemd.

Maar toen kwam moedergroep Volkswagen, na onderhandelingen met de federale regering over fiscale gunstmaatregelen, wél nog met een interne oplossing: VW Vorst werd ondergebracht bij Audi, een van de premium-merken van de reusachtig Duitse autogroep. Toenmalig premier Guy Verhofstadt (Open Vld) juichte mee. Hij kon zich als redder van een autofabriek profileren.

De komst van Audi deed een volledig nieuwe wind waaien door de fabriek. Want hoewel het bedrijf Audi AG eigendom is van Volkswagen, doen de Zuid-Duitsers uit Ingolstadt het liefst zoveel mogelijk op hun eigen manier.

Symbolisch voor de vernieuwing: het VW-logo op de fabrieksgevel werd vervangen door de vier ringen van Audi. Ook de fabrieksvloer zelf kreeg een volledige make-over, met meer aandacht voor wellness en hypermoderne robots.

Welke toekomst voor 'fabriek van de toekomst'?

Audi Brussels werd door premier Alexander De Croo een "fabriek van de toekomst" genoemd. Maar in tegenstelling tot zijn verre voorganger Verhofstadt lijkt hij de VW-top niet meer te kunnen overhalen tot een nieuwe doorstart. Op de vakbondsbetoging van maandag door Brussel hekelde de socialistische vakbond ABVV "de oorverdovende stilte" van de politiek in het dossier Audi Brussels.

Maar ook de VW-directie krijgt kritiek. "Dit lijkt op een scenario dat heel lang op voorhand is voorbereid. Met verschillende stappen die stelselmatig uitgevoerd worden, om dan op het einde te zeggen: 'Er is niks, het gaat niet lukken. De fabriek moet gesloten worden' ", zegt een ontgoochelde Ronny Liedts, ACV-vakbondsafgevaardigde.

En zo komt het einde van het roemrijke VW-tijdperk nu wel erg dichtbij, al wil de directie dat officieel nog niet gezegd hebben.

De fabriek in Vorst begon in 1949 als constructeur van Studebaker-wagens onder impuls van de Brusselse autofamilie D'Ieteren, tot vandaag de verdeler van de VW-merken in België. Sinds VW in 1954 zelf het roer overnam van de fabriek, passeerden talloze modellen de revue, van de VW Kever en Golf over enkele Porsche-modellen tot elektrische Audi's.

Voor het murw geslagen personeel, dat nu bijna om de week slecht nieuws te horen krijgt, zit er weinig anders meer op dan bidden op een witte ridder - uit China of elders - die de autofabriek van de ondergang redt.