Bosanemoon: experiment bestudeert of wit plantje stedelijke hitte aankan

Bezwijkt binnenkort de bosanemoon in Brussel onder de toenemende hitte? Wetenschappers van de UGent rekenen op Brusselaars met een tuin (en boom) om het uit te zoeken. “Als de plantensoort verdwijnt, valt een stukje van de ecosysteempuzzel weg.”

Het is geweten dat je bij hittegolven, die door de klimaatopwarming vaker voorkomen, beter af bent in het Pajottenland dan in Brussel. Want de dichtere bebouwing in de stad absorbeert warmte en geeft die ‘s nachts opnieuw af, waardoor de temperaturen er hoger oplopen dan op het platteland. Om dat hitte-eilandeffect in steden te counteren, kijken beleidsmakers gewoonlijk naar bomen, maar onderzoekers van de UGent focussen met een nieuw experiment op vegetatie lager bij de grond – op kruidplanten zoals de bosanemoon.

Voor dat experiment zoeken de wetenschappers een twintigtal tuinen in Brussel om hun proefinstallaties te plaatsen – grote bloembakken met kruidplanten en meetapparatuur. Het is de bedoeling om van eind maart tot eind 2025 – en mogelijk nog een half jaar langer – in detail te monitoren hoe de planten omgaan met warmte en droogte. Opdat de planten zo lang zouden overleven, moet een grote loofboom voor schaduw zorgen. Het experiment maakt deel uit van het brede Fourcast-project. Dat moet helpen om te voorspellen welke soorten bedreigd worden door klimaatverandering én om daar actie tegen te ondernemen. Er staat ook een proef met pissebedden gepland.

“Brussel is een ideale omgeving voor het experiment door twee uitersten op korte afstand van elkaar: een volbloed bos, het Zoniënwoud, en een enorm verstedelijkt centrum,” zegt Karen De Pauw, een van de onderzoekers aan de UGent. “Daartussen zitten uiteraard nog interessante variaties, zoals een stadstuin vlak bij een groot park.” De Pauw benadrukt dat ze vooral nog deelnemers in de Vijfhoek zoeken.

Wie deelneemt, krijgt er acht kruidplanten bij in zijn tuin. Daaronder vier die naar verwachting beter tegen warmte kunnen omdat die ook in Zuid-Europa voorkomen (robertskruid, geel nagelkruid, gewone salomonszegel en kleine maagdenpalm) en vier die naar verwachting meer afzien van hitte (bosanemoon, zevenblad, witte klaverzuring en zwartblauwe rapunzel). Sommige gedijen vooral in het bos, andere zijn minder kieskeurig. Zoals haar naam suggereert, valt de bosanemoon in de eerste categorie, al valt de plant ook te spotten in parken buiten het Zoniënwoud.

“De bosanemoon is een belangrijke voedselbron voor hommelkoninginnen die al vroeg op het jaar voor bestuiving zorgen,” zegt De Pauw. “Het is maar één voorbeeld van de ecologische functies van dergelijke kruidplanten. Ze helpen ook alle leven in de bodem. Als die zouden verdwijnen door de stijgende temperaturen, dan valt dat stukje van de ecosysteempuzzel weg. Dat klinkt misschien vaag, maar het is cruciaal voor de maatschappij en de lokale ecologie. Het beschermen van biodiversiteit biedt ons bescherming, ook tegen de gevolgen van klimaatverandering.”

Wie een tuin (met boom) heeft nabij of binnen de Vijfhoek en wil deelnemen aan dit experiment kan mailen naar karen.depauw@ugent.be of via https://www.projectfourcast.be/