Tomatenplant: de publiekslieveling in Brusselse tuinserres

In de Lakense serres van Stuivenberg groeien weer planten, dankzij bioboerderij Ferme Nos Pilifs. Dergelijke professionele serres met eetbare planten zijn zeldzaam in Brussel, maar steeds meer Brusselaars zetten in hun tuin een klein kasje. In die tuinserres is vooral de tomatenplant alomtegenwoordig.

De serres van Stuivenberg, eind negentiende eeuw gebouwd om bloemen en planten te kweken voor het Koninklijk Domein van Laken, zijn onlangs volledig gerestaureerd door Leefmilieu Brussel en kregen een nieuwe functie. De sociale bioboerderij Ferme Nos Pilifs uit Neder-Over-Heembeek verkreeg de concessie om er de volgende tien jaar planten te kweken voor verkoop. Vooral eetbare planten – kruiden en groente- en fruitplanten – en een klein deel sierplanten.

Stadslandbouw zit in de lift in Brussel: tussen 2015 en 2020 nam het aantal projecten toe van 16 naar 42. Dat blijkt uit een tussentijdse evaluatie van de Brusselse Good Food-strategie, die in die transitie een cruciale rol speelt. Maar initiatieven met serres blijven zeldzaam, ondanks het voordeel van het hele jaar door te kunnen produceren.

“Het vergt een extra investering om in de nodige technologie te voorzien voor gecontroleerde temperaturen, irrigatie en verlichting,” zegt Etienne Duquenne, coördinator van het stadslandbouwproject van Ferme Nos Pilifs. “Die investeringen komen boven op de hoge kosten voor terreinen in Brussel, door de vastgoeddruk, en de productie- en personeelskosten. Dat maakt het nog moeilijker om rendabel te worden en te concurreren met meer grootschalige bedrijven op het platteland.” Ferme Nos Pilifs is een maatwerkbedrijf dat werk verschaft aan mensen met een beperking.

De bedrijven met serres in Brussel zijn vooral tuincentra, waarbij de serres enkel dienst doen als verkoopruimte voor voornamelijk sierplanten. Daarnaast zijn er de voorbije jaren ook kleinschalige wijkprojecten bijgekomen, zoals La Pousse Qui Pousse in Sint-Gillis. Maar vooral bij particulieren beweegt er iets, stelt Duquenne vast.

“Veel mensen zoeken in hun tuin opnieuw connectie met de natuur en willen ook een klein beetje zelfvoorzienend zijn. Brussel is trouwens bijzonder afhankelijk van transport van voedsel. Als dat zou wegvallen, zitten de Brusselaars binnen de kortste keren zonder eten. Daarom verkopen we zelf geen planten voor onmiddellijke consumptie, maar om zelf in je tuin te planten. Je hoeft geen expert te zijn om ze te telen en met een serre is het nog gemakkelijker.”

Veel mensen kiezen voor een kleine serre in plastic, die tussen vijftig en zestig euro kost. Voor een meer duurzame glazen serre betaalt een klant vierhonderd à vijfhonderd euro.
Vooral tomaten zijn populair in de serres in stadsmoestuintjes, omwille van hun culinaire veelzijdigheid en de grote diversiteit aan soorten – van grote vleestomaten tot kleine kerstomaatjes. Tomatenplanten kweken in serres is geen overbodige luxe, want ze zijn nogal gevoelig voor meeldauw, een veelvoorkomende schimmelziekte bij planten in de buitenlucht. Meeldauw slaat vooral toe bij warme temperaturen nadat het vochtig is geweest door regen.
Ferme Nos Pilifs speelt in op de liefde voor de tomaat met een heus Brussels Tomato Festival, dat ieder jaar in het laatste weekend van augustus plaatsvindt. Maar de bioboerderij biedt tijdens het hele jaar workshops aan om mensen hun eigen kruiden, fruit en groenten te leren telen. De Brusselse vzw Bûûmplanters, partner in het project in Laken, organiseert workshops over fruitbomen.