Burgemeester Fabrice Cumps: ‘Anderlechtenaren vragen net om meer politie op straat’

Een onthutsend OCMW-schandaal, schietpartijen in de Aumale-wijk en een controversiële avondklok voor min-16-jarigen in Kuregem. Fabrice Cumps (PS) wist wat te doen bij de overgang van zijn eerste naar tweede termijn als burgemeester. “Dat jonge volwassenen vuurwerk afschieten naar de politie, is geen typisch Anderlechts probleem.”

In een gezwind tempo en op witte sneakers beklimt de 55-jarige Fabrice Cumps de treden van het gemeentehuis van Anderlecht richting zijn statige kantoor. “Het waren drukke dagen,” fluistert hij. Toch oogt de PS-burgemeester kloek. Dat Cumps op oudejaarsavond min-16-jarigen in Kuregem een avondklok oplegde, verdedigt hij vastberaden.

U blikt er nogal positief op terug.

Fabrice Cumps: Kijk, je zit met twee groepen op oudejaarsavond. Relschoppers die vaak tussen 17 en 24 jaar oud zijn en de gewelddadige confrontatie met de ordediensten opzoeken. Des casseurs. Mijn maatregel viseerde hen niet. Het ging over die andere groep, min-16-jarigen die uit enthousiasme en op zoek naar spektakel de straat opgaan, terwijl ze in levensgevaarlijke situaties kunnen terechtkomen.

U koos niet voor huisarrest voor relschoppers die de voorbije jaren aangehouden zijn, wat Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) wel deed. Waarom niet?

Cumps: Hij viseert de casseurs. Wij wilden de jongeren beschermen, en met resultaat: in Kuregem is geen enkele min-16-jarige aangehouden omdat die zich in de openbare ruimte bevond na 22 uur. De boodschap aan die jongeren was duidelijk: jullie hebben op oudejaarsnacht niets te zoeken in Kuregem.

Volgens buurtbewoners was er geen verschil met voorgaande jaren. U gaf zelf toe dat er dan wel minder incidenten waren, maar dat ze heviger van aard waren.

Cumps: Het was gewelddadiger, dat ontken ik niet. Maar ik herhaal dat ik met mijn besluit minderjarigen wou beschermen.

Het werd beschouwd als een stigmatiserende maatregel. Hebt u daar begrip voor?

Cumps: Is het stigmatiserend om mensen te beschermen? Om jongeren weg te houden van een decor waar vuurwerk horizontaal wordt afgestoken in de richting van de ordediensten? We bekijken het binnenkort met een werkgroep, maar dit jaar wil ik een gelijkaardige maatregel nemen.

Die casseurs zijn ondertussen een kwalijke traditie geworden bij de jaarwisseling.

Cumps: Wie de ordediensten aanvalt, houden we uiteraard aan. Het zijn telkens nieuwe mensen. Daarom ga ik niemand onder huisarrest plaatsen. Maar, dat jonge volwassenen dit ritueel jaar na jaar in stand houden, is geen Anderlechts probleem.

Maar het gebeurt ook, en overduidelijk, in uw gemeente. Wat wil u daaraan doen?

Cumps: We werken aan acties in overleg met de Gewestelijke Veiligheidsraad, want ik blijf herhalen dat dit geweld ook in andere Brusselse gemeenten een probleem vormt, en we mikken op sensibilisering. Bij tabaksproducten wordt ook de link met het gevaar voor de gezondheid gelegd, dat moeten wij met vuurwerk ook doen.

U wijst weer naar andere gemeenten, maar geen enkele Brusselse burgemeester heeft uw avondklokmaatregel gevolgd. Dan is er toch meer aan de hand in Anderlecht?

Cumps: Op oudejaarsnacht vonden er evenzeer incidenten plaats in Vorst, Sint-Gillis en Molenbeek, telkens in kwetsbare wijken. Ik ga Kuregem niet stigmatiseren, wel de jongeren uit de wijk beschermen. Trouwens, u moest eens weten hoeveel jeugdverenigingen en ouders de maatregel op prijs stelden.

Toch zijn er ook jongeren die zich afvragen: zal de overheid ons nu telkens opsluiten als ze ons wil beschermen?

Cumps: (Windt zich op) Ik begrijp waar u naartoe wil, maar het is toch een blijk van gezond verstand om ervoor te zorgen dat jongeren zich niet in een guerrilla-omgeving begeven? Ik begrijp niet hoe je daartegen kan zijn.

Dan rest de vraag: hoe kunnen we bereiken dat de jongeren die u wil beschermen geen casseurs worden?

Cumps: De levenskwaliteit in wijken zoals Kuregem moet omhoog. Ik ben schepen van Onderwijs geweest. Op de lange termijn blijft onderwijs de belangrijkste tool om het leven van jongeren in moeilijke wijken te verbeteren. Onze scholen moeten kwalitatiever worden, daar maak ik deze legislatuur een punt van. Verder heb je de uitbouw van zaken zoals preventie en straathoekwerk.

De politiezone Zuid (Anderlecht, Sint-Gillis en Vorst) vraagt al jarenlang extra middelen.
Cumps: Mijn verantwoordelijkheid ligt in de verdere ontwikkeling van de nabijheidspolitie. Het gaat nu over oudejaarsnacht, maar de 364 andere dagen van het jaar worden onze burgers geconfronteerd met straatdeals en andere criminaliteit. Ik zal die misdaad zelf niet uit de wereld kunnen helpen, maar ik moet wel de impact ervan op de Anderlechtenaren verlichten.

Hoe wil u dat concreet doen?

Cumps: Daar heeft onze politie extra middelen voor nodig. We zijn de derde armste gemeente van het land. Naar inwonersaantal zijn we de zevende grootste van België. Maar tegelijkertijd hebben we de onroerende voorheffing enkele keren moeten verhogen en swingen de uitgaven voor het OCMW en de politie de pan uit. Dat is onoplosbaar. Anderlecht krijgt 12 miljoen euro minder dan Schaarbeek, terwijl we ongeveer evenveel inwoners tellen maar met een armere bevolking zitten. De solidariteit onder de Brusselse gemeenten moet in vraag gesteld worden.

Sinds september kreeg de wijk rond metrostation Aumale te maken met zes schietpartijen. Hoe kan de rust terugkeren?

Cumps: Er is een territoriumoorlog gaande tussen bendes. Het is onleefbaar geworden voor buurtbewoners. Ik wil benadrukken dat we een aanzienlijk aantal extra mankrachten op Aumale hebben gezet. Er zijn twee methodes om die bendes te bestrijden. Ten eerste: arrestaties, maar de gearresteerden staan vaak snel op straat, omdat het sans-papiers zijn of omdat ze niet veroordeeld worden met tien gram hasj op zak. Toch moet je die dealers blijven lastigvallen, ook al rol je daar de grote vissen achter die straatdealers niet mee op.

Ten tweede mikken we op onderzoeken met alle mogelijke middelen, denk aan camera’s en telefoontaps. Nogmaals: de grote vissen vangen we daar niet mee, die zitten in Dubai of elders. Om het middle management te identificeren, heb je zulke onderzoeken nodig, al vragen die tijd. Dat doen we samen met de federale politie en die leveren wel veroordelingen op.

Werpt de hotspotstrategie van de Brusselse regering haar vruchten af, wijken waar een tandje wordt bijgestoken in de strijd tegen drugsgeweld?

Cumps: Door de hotspots worden de middelen gestructureerd en duidelijker gecoördineerd. Ik ben de Brusselse regering dankbaar dat Aumale aan de lijst met hotspots is toegevoegd.

Die hotspots komen de samenwerking en informatie-uitwisseling tussen verschillende spelers ten goede, hoor ik u zeggen. Dat zijn argumenten die ook gebruikt worden om de politiezones te fuseren.
Cumps: (Lacht) Integendeel: er moet net meer aandacht zijn voor de lokale realiteit. Als er nood is aan een gewestelijk commando hebben we een mechanisme dat in werking treedt, bijvoorbeeld op oudejaarsnacht. Die coördinatie functioneert heel goed. De politiezones fuseren, zou betekenen dat de middelen zich zullen concentreren in het centrum. De periferie zou eronder lijden.

Vreest u niet dat de onveiligheid in uw gemeente de middenklasse wegjaagt?

Cumps: Ik wind er geen doekjes om: dat onveiligheidsgevoel beroert de inwoners. Er is een golf nieuwe inwoners aangekomen in Anderlecht die zich niet ver van de grens met Brussel-Stad heeft gevestigd en die mensen vragen net om meer politieaanwezigheid. Van een exodus van de middenklasse is geen sprake. Daarbij: we blijven de middenklasse aantrekken met de wijken die we aan het Kanaal bouwen.

Hoe is de situatie op het OCMW?

Cumps: De rust is teruggekeerd, maar de problemen zijn niet verdwenen. Het belangrijkste: de subsidies zijn op 1 januari stopgezet, waardoor de eerste taak van de nieuwe OCMW-voorzitter is om na te gaan welke diensten we afbouwen, terwijl de aanvragen stijgen.

De benoeming van de OCMW-voorzitter Guy Wilmart (PS) verliep opvallend. De aftredende OCMW-raad raakte niet aan het quorum om een opvolger voor Lotfi Mostefa (PS) aan te duiden, waardoor ex-MR-lid Jean-Jacques Boelpaepe als oudste het voorzitterschap kreeg. Daar stak u een stokje voor.

Cumps: We zaten in een tussenfase. De gekozenen van de voorbije legislatuur zitten nog tot februari in de OCMW-raad en hebben de zitting geboycot waarin Wilmart aangeduid moest worden. (Lacht) Dan is de 80-jarige Boelpaepe voorzitter geworden, die zei dat hij dat ook zou blijven. De wet staat mij toe om een nieuwe zitting bijeen te roepen en zo is Wilmart aan het roer gekomen van het OCMW.

Was u niet vooral bang dat er onder Boelpaepe nog lijken uit de kast zouden vallen? In Brussel-Stad en Molenbeek gaf de PS het OCMW-voorzitterschap aan andere partijen.

Cumps: Waarom zit dat voorzitterschap vaak bij de PS? Omdat het in het DNA van onze partij zit om die solidariteit te organiseren. Ik denk niet dat Philippe Close met plezier het voorzitterschap aan de MR heeft gegeven, zoiets maakt deel uit van de onderhandelingen.

Erkent u dat er fouten gemaakt zijn bij het OCMW? De twee vorige voorzitters lijken veel moeite te hebben om dat toe te geven.

Cumps: Er zijn technische fouten gemaakt. Dat hebben enkele individuele dossiers uit de Pano-reportage aangetoond. Dat er kritiek komt op het feit dat we mensen helpen die buiten Anderlecht gedomicilieerd zijn ... Daar zijn wij bevoegd voor. Het is niet omdat iemand in Ranst woont, maar op ons grondgebied steun vraagt, dat wij niet moeten ingaan op zijn noden.

U gaat er licht over. De reportage toonde niet alleen fouten in een aantal dossiers aan. De geur van cliëntelisme is toch onmiskenbaar?

Cumps: De grote problemen zijn de werkdruk en dossierachterstand. Dat blijkt ook uit de audits. Dat komt door het gebrek aan middelen en het personeelstekort. En als mensen veel langer dan wettelijk toegestaan op hun steun moeten wachten, blijven ze niet bij de pakken zitten. Dan komen ze tot bij mij, of tot bij de OCMW-voorzitters. Ik ben er trots op dat ik mensen kan ontvangen. Als ik dat niet doe, krijg ik het verwijt dat ik in een ivoren toren leef.

U ontvangt mensen die op steun wachten en vraagt of hun dossier versneld kan worden?
Cumps: Helemaal niet. Ik vraag een update van hun dossier.

Als de OCMW-voorzitter zo’n bericht krijgt van de burgemeester, is die misschien geneigd om dat bewuste dossier te doen versnellen.

Cumps: De meeste mensen die ik ontvang, kampen met huisvestingsproblemen. Dan breng ik de Anderlechtse Haard (vastgoedmaatschappij met sociale woningen, red.) op de hoogte. Dat gebeurt in een bepaald kader, waarin de volgorde niet aangetast wordt ... Als iemand zich echt in heel moeilijk vaarwater bevindt, kan er wel naar een dringende oplossing gezocht worden.

Hoe kijkt u naar de Brusselse formatie?

Cumps: Het Brusselse model is op zijn limieten gebotst. Er zijn Nederlandstalige en Franstalige lijsten, en twee taalgroepen in het parlement, maar er is volgens mij één regering die een beleid moet uitdragen – als het over gewestelijke materie gaat. Dan is het toch legitiem dat onze partij niet in die regering wil stappen met een rechtse partij (N-VA, red.) die mijlenver van ons af staat? Bij de verkiezingen werd duidelijk dat enkele honderden Franstalige stemmen voldoende zijn – voor Groen of Team Fouad Ahidar – om bijna incontournable te zijn, terwijl een parlementslid van Ahidar (Ilyas El Omari, red.) niet eens Nederlands blijkt te spreken. Daar moeten we toch vragen bij stellen.