Audi-bemiddelaar moet water en vuur verzoenen: 'Kathleen Cools-strategie werkt het best'

Lock-outs, stakingen en geconfisqueerde autosleutels: sinds Audi in juli een herstructurering aankondigde zit het er bovenarms op in de fabriek in Vorst. Donderdagnamiddag komen de 'strijdende' partijen voor het eerst samen met een sociaal bemiddelaar die de impasse moet doorbreken. Maar hoe pak je zoiets aan? BRUZZ vroeg het aan expert Jan Vanthournout (SD Worx). “Vanaf dat iemand aan tafel zegt 'Ik zit maar luidop te denken', zit je op het goede spoor”.

Omdat Audi Vorst kampt met overcapaciteit kondigde de fabriek in juli een intentie tot herstructurering aan waarbij mogelijk duizenden banen zouden verdwijnen. Sindsdien liep het sociaal overleg snel op de klippen. De Audi-directie kon - naar de smaak van de vakbonden – niet snel genoeg duidelijkheid bieden over de ontslagen wat uitmondde in arbeiders die het werk neerlegden.

Vorige week confisqueerden de bonden zo’n 300 autosleutels als drukkingsmiddel. Daarop reageerde de directie met een lock-out waardoor werknemers niet langer betaald worden.

Terwijl de vakbonden betalingen eisen voor de afgelopen week wil de directie nu dat het personeel opnieuw “deftig” het werk oppakt. Tussen beide partijen is het vertrouwen volledig zoek. Een sociaal bemiddelaar - een speciale ambtenaar van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg - moet de gesprekken nieuw leven inblazen en de patstelling doorbreken.

“Meestal gebeurt dat in een zogenaamd verzoeningsbureau dat samengesteld is uit leden van de vakbonden en werkgeversorganisaties”, vertelt Jan Vanthournout (SD Worx) die al in honderden zaken optrad als bemiddelaar en al 30 jaar in het vak zit. "Zij worden dan uitgenodigd op het ministerie van Werk in Anderlecht, waarna iedereen nog eens zijn standpunten herhaalt."

“Vanaf dan hanteren bemiddelaars meestal de 'biechtstoel-procedure' waarbij de strijdende partijen uit elkaar worden gehaald”, stelt Vanthournout. “Dat is immers een fout die veel bedrijven maken: onderhandelen en blijven praten tot je eruit bent, maar zo krijg je vaak urenlange discussies waarbij de ene zegt dat iets zwart is en de andere wit. Ze willen elkaar overtuigen, maar op termijn ga je dan zitten drammen tegen elkaar.”

Common ground

Onderhandelen is evenwel iets volledig anders dan overtuigen, stelt Vanthournout. "Kijk naar De Wever en Magnette, die gaan elkaar niet overtuigen, maar ze kunnen misschien wel tot een compromis komen.” Daarom is het belangrijk de partijen op te splitsen, letterlijk in aparte kamertjes waartussen de bemiddelaar dan schippert. “Dat kan uren doorgaan. ‘Ik hoorde hier dit of hier zit misschien iets, wat denken jullie?’, in zulke kleine stappen gaat het vaak.”

Dat is dé uitdaging, aldus Vanthournout, het vinden van common ground. “Je moet zoeken naar het achterliggende probleem. Neem nu zondagsarbeid, daar worden niet zelden ronkende verklaringen over gedaan in 'over mijn lijk'-termen. Het échte probleem blijkt dan vaak te zitten in het principe van gedwongen arbeid, dus kan je bijvoorbeeld voorstellen om een vrijwillige zondagsshift te lanceren met een premie.”

De belangrijkste eigenschap van een onderhandelaar is bij uitstek het vermogen om partijen uit hun loopgraven te trekken, zegt Vanthournout. “Dat doe je met de Kathleen Cools-strategie (de presentator van TerZake, red,) van vragen stellen, luisteren en uitdagen. Vanaf het moment dat je zinnetjes hoort als ‘Zou het een idee zijn?' of 'Ik zit maar luidop te denken’, ben je op het goede spoor.”

Meestal kom je dan uit op een compromis dat stukje bij beetje bijgeschaafd wordt tot het voor iedereen behapbaar is. “Momenteel werk ik bijvoorbeeld aan een conflict binnen een industriebedrijf waar men te veel mensen heeft die in het weekend 24 uur werken terwijl ze in de week dan met tekorten zit. Het idee dat nu stilletjes aan rijpt is om weekendwerkers nu toch nog slechts 24 uur te laten werken, maar dan in de week: iedereen wint en verliest dus een beetje.”

Vanthournout vergelijkt het bemiddelen heel graag met de regeringsonderhandelingen. “Onderhandelingen starten altijd met een standpunt dat voor één partij de ideale wereld zou zijn. Als dat dan lekt is dat olie op het vuur. ‘Moet je nu eens zien wat ze voorstellen’, gaat het dan. Vertrouwelijkheid is echt een cruciale voorwaarde: vanaf dat je iemand op Whatsapp ziet, weet je gewoon dat je eraan bent voor de moeite.”

Hetzelfde geldt voor profilering. “Je wil absoluut vermijden dat iemand zich vastloopt in straffe uitspraken en niet meer terugkan zonder gezichtsverlies.”

Verzoening

Of de bemiddelaar in de Audi-zaak erin zal slagen water en vuur te verzoenen is voorlopig koffiedik kijken. “In veel gevallen mondt zo’n proces uiteindelijk uit in een proces-verbaal van niet-verzoening", weet Vanthournout.

“Het zou best kunnen dat ze binnenkort zeggen ‘Goed, de rust keert een beetje weer, we gaan nu gewoon op bedrijfsvlak verder met de normale onderhandelingen rond het collectief ontslag.’"

Uiteindelijk ligt het ook allemaal in de handen van de partijen zelf, een bemiddelaar kan slechts zaken voorstellen, benadrukt Vanthournout. "Het is zoals Johan Vande Lanotte ooit zei: ‘You can lead the horses to the water, but you can't make them drink.’”