Dit was 2024 voor oorlogsjournalist Arnaud De Decker: ‘Oekraïense geest is niet te breken'

Brusselaar Arnaud De Decker deed de afgelopen drie jaar verslag van de oorlog in Oekraïne. Zijn eerste boek, ‘Onverwoestbaar’, verschijnt in februari. De 29-jarige De Decker is net terug uit Charkov als we vrijdag in de historische studio 2 van Flagey met hem terugblikken op 2024. "De gemeente Molenbeek voelde heel warm aan toen ik thuiskwam. Een stad op mensenmaat, dat had ik echt gemist."

De Decker bracht de afgelopen drie jaar veel tijd door in de oostelijke Donbasregio, waar hij werkte als correspondent voor verschillende nationale en internationale media. Recenter was hij in Charkov, een stad met ongeveer een miljoen inwoners, in het noordoosten, aan de Russische grens op zo’n 20 kilometer van het front.

In Charkov blijven de mannen – die dienstplicht hebben – binnen om de rekruteringsambtenaren te ontlopen. Toch geven de inwoners niet op. “Net na het begin van de Russische invasie beslisten de meeste inwoners om te blijven, zolang het kon.” In Charkov is de dreiging nooit ver weg, er zijn dagelijks bombardementen.

De Decker reed het afgelopen weekend terug met de auto naar Brussel. De Belgische hoofdstad is ‘helemaal anders’ dan Charkov, met haar brede boulevards en architectuur in Sovjetstijl. “De gemeente Molenbeek voelde ineens heel warm aan, vond ik. Dat had ik echt gemist. Een stad op mensenmaat.”

Kan België ook leren van Oekraïne? “Zeker. In kapot gebombardeerde steden in Oekraïne kun je nog steeds post ontvangen, tot op de minuut nauwkeurig. Hier in België is dat soms hopeloos. Ook de treinen rijden tot aan het front en er is geen vertraging. Die dienstverlening aan de burgers blijft top, ondanks de oorlog.”

Steeds dichter bij de oorlog

De Decker werkte in 2022 als freelancejournalist, onder meer voor BRUZZ. Tijdens de Russische invasie in Oekraïne van 2022 trok hij naar Kiev. De laatste jaren is hij steeds dichter bij de oorlog geraakt. “Een half uur ten noorden van Charkov heb ik Russische posities gezien met een drone. Zeer indrukwekkend.”

Of het gevaarlijk is om zo dicht bij het front te werken? “Het is mijn job geworden," zegt De Decker. "Ik ben begonnen in Kiev, en met collega’s en vrienden steeds verder gegaan." Tot hij uiteindelijk zo dichtbij kwam dat hij de kogels hoorde overvliegen. Aan het front in Bachmoet bijvoorbeeld, op vijfhonderd meter van de Russische posities.

Dat is geen dagelijkse kost, benadrukt hij. “Ik ga niet elke dag op missie. Je moet de juiste mensen kennen, ze aanspreken en ze moeten je vertrouwen. Ik kan hen namelijk ook in gevaar brengen. De oorlog is drie jaar aan de gang, soldaten nemen soms journalisten mee, maar het duurt vaak lang om toegang te regelen.”

Waarom zou je al die risico’s nemen? “Het is belangrijk,” zegt De Decker. “Er gebeurt van alles. Syrië, Gaza, Israël... Iemand moet die verhalen vertellen. Oorlogsreporters blijven ook in Oekraïne nodig. Vaak heb ik gedacht: als ik er niet was, wie zou het dan doen? Ik heb bijzonder weinig Vlaamse journalisten gezien in Oekraïne.”

‘Onverwoestbaar’

De Decker koos er bewust voor om langere tijd in Oekraïne te verblijven. Dat helpt volgens hem om een land echt te doorgronden. Zo kon hij een beetje Oekraïens leren en diepgravender werk maken. De Decker is blij dat hij – ondanks twijfels – niet naar Gaza is gegaan, toen daar de oorlog begon. Veel journalisten vertrokken, De Decker bleef en kon zo de donkerste maanden van de oorlog in Oekraïne verslaan.

De oorlog heeft ook voor De Decker persoonlijk diepe sporen achtergelaten: hij verloor meerdere vrienden en collega’s. “Er waren periodes waarin ik me bijna enkel nog bij de soldaten comfortabel voelde. Zij hadden ongeveer hetzelfde meegemaakt. Door me te focussen op de berichtgeving en alles op te schrijven, kon ik het beter verwerken.”

De Decker beperkte zich niet tot artikelen in de nationale en internationale pers, maar hij schreef ook een boek dat op 24 februari uitkomt, precies drie jaar na het begin van de Russische invasie. 'Onverwoestbaar' vertelt over de transformatie van de Oekraïense samenleving naar een land in oorlog en over de veerkracht van haar inwoners. “In Kiev vieren mensen nog feest. Zelfs met slachtoffers aan het front houdt de samenleving stand. De Oekraïense geest laat zich niet breken.”