Estse televisiezender overhandigt verzetsbrieven aan Anderlechts museum

Twee jaar geleden ontdekte een meubelmaker uit de Estse hoofdstad Tallinn enkele brieven die geschreven waren door Belgische verzetsstrijders. Televisiezender ETV ging op onderzoek en kwam zo bij het Anderlechtse museum van Verzet terecht. "Ik heb me een tijdlang afgevraagd of het geen verzonnen verhaal was," zegt een historicus van het museum.

In de zomer van 2022 neemt een meubelmaker uit Tallinn een antieke stoel onder handen voor een renovatie op vraag van een klant. Wanneer hij de stoffen bekleding openscheurt, ontdekt hij verschillende brieven die verstopt waren onder het zitvlak. Ze zijn in 1943 in het Frans geschreven vanuit de gevangenissen van Gent en Vorst en zijn allemaal geadresseerd aan een zekere Sarah.

"De meubelmaker dacht dat het liefdesbrieven waren en dat ze daarom verstopt waren, maar hij begreep geen Frans en nam daarom contact op met een journaliste," legt Natalja Kapitonova uit. Zij kreeg van de Estse televisiezender de opdracht om de brieven te lezen en te vertalen en nam vervolgens contact op met het Museum van het Verzet in Anderlecht.

"De brieven zijn geschreven door twee personen, Gilberte en Fabienne. Zij hebben de brieven geschreven naar Sarah. Gilberte was leerkracht Duits in Gent, Fabienne en Sarah waren haar leerlingen," weet historicus en onderzoekster van het museum Agnès Graceffa. "Gilberte werd in de loop van 1942 gearresteerd in de klas, samen met haar leerling Fabienne, voor het verspreiden van anti-Duitse propaganda. Ze werden van de gevangenis van Gent overgebracht naar die van Sint-Gillis en Vorst en zijn vervolgens gedeporteerd naar Duitsland."

'Geen verzonnen verhaal'

"Het was heel ontroerend om de brieven te lezen," aldus Kapitonova. "Je duikt helemaal in de sfeer van toen. Je voelt de pijn die gepaard met hun gevangenschap."

Over Sarah is zo goed als niets bekend, maar van Gilberte en Fabienne weten we intussen dat ze de kampen in Duitsland hebben overleefd. Kapitonova hoopte samen met televisiezender ETV hun nabestaanden terug te vinden in België, tot nu toe tevergeefs. Wel zijn de brieven vandaag in Anderlecht overhandigd aan het Verzetsmuseum. "Wij vinden dat hun plaats daar is, omdat die vrouwen een band hebben met het verzet."

Hoe de stoel met de verstopte verzetsbrieven in Tallinn terecht is gekomen blijft voorlopig een raadsel. Historicus Graceffa heeft ook even getwijfeld aan de echtheid van de brieven. "Tot ik hun namen terugvond in het register van de gevangenis van Vorst, toen was ik helemaal zeker dat het geen verzonnen verhaal was."