Plaatsverbod in Peterbos: ‘Wie hier niet woont, moet hier niet rondlopen'

De gemeente Anderlecht, de politiezone Brussel-Zuid en het parket van Brussel gooien forse maatregelen in de strijd tegen drugsgeweld in de Peterboswijk. Politiewoordvoerder Sarah Frederickx spreekt van een VIP-aanpak - “very irritating police" - die druggebruikers en dealers moet afschrikken om de wijk terug leefbaar te maken. Bewoners reageren positief, maar hebben tegelijk nog vragen over de uitwerking.

De problemen in de Anderlechtse sociale woonwijk Peterbos bezorgen het lokale bestuur en de politie al langer kopzorgen. In februari nog trok de sociale huisvestingsmaatschappij Anderlechtse Haard in een brief aan de minister van Binnenlandse Zaken aan de alarmbel en sprak daarbij van bedreigingen tegen bewoners, buitensporig vandalisme en zelfs blokkades door drugsdealers. Eind maart identificeerde de Brusselse Gewestelijke Veiligheidsraad Peterbos als een van de vijftien ‘hotspots’ waar prioritair zal op worden ingezet in de strijd tegen drugscriminaliteit.

Dinsdag werden daarvoor forse maatregelen aangekondigd: van identiteitscontroles en een totaalverbod op alcohol tot het gebruik van minnelijke schikkingen om kleine misdrijven snel af te handelen. De meest opvallende maatregel was echter de invoering van een plaatsverbod voor mensen die niet in de wijk wonen. Dit betekent dat de politie tot 16 mei 2024 personen zonder woonadres in de wijk de toegang tot de Peterboswijk kan ontzeggen.

Hoe dat in zijn werk gaat? “Heel simpel: wie niet in Peterbos moet zijn omdat hij daar woont, moet daar op dit moment ook niet rondlopen”, aldus politiewoordvoerder Sarah Frederickx. “Dit plaatsverbod is een poging om in kaart te brengen wie Peterbos frequenteert en vanwaar die mensen juist komen. We hebben gemerkt dat wie daar niet woont vaak gelinkt is aan de drugstrafiek en hen willen we dus afschrikken.”

Concreet zullen agenten geen toeggangscontroles invoeren aan de grenzen van de wijk, maar agenten die patrouilleren door Peterbos kunnen wel op ieder moment iemand aanspreken die zich dan moet verantwoorden voor zijn aanwezigheid. Zo moeten bewoners zich bijvoorbeeld via hun domicilie legitimeren of kunnen oprechte bezoekers, die bijvoorbeeld familie hebben in de wijk, met een telefoontje bewijzen dat ze op visite komen.

Frederickx vergelijkt het met de coronamaatregelen. “Het is niet de bedoeling om een afgezonderd ghetto te creëren, maar juist om de leefbaarheid terug te brengen. Onze mensen zijn intussen ervaren genoeg om de echte bezoekers te onderscheiden van de druggebruikers.”

Net als tijdens de coronaperiode zullen agenten wel de klok rond patrouilleren. Frederickx spreekt daarbij van de VIP-aanpak - “very irritating police" - waarbij de zichtbaarheid en druk erg hoog worden gehouden. Wie geen geldig excuus heeft om in Peterbos rond te lopen zal verzocht worden de wijk te verlaten en kijkt aan tegen een gasboete.

Etnisch profileren

De bewoners reageren alvast positief op de nieuwe maatregelen weet sociaal werker bij vzw SAAMO in Peterbos M’hamed El Ouali. “Ik bracht het gisterenavond aan tijdens ons open ontmoetingsmoment met een 40 à 50 bewoners. Iedereen – van jong tot oud - wil dat de wijk terug veilig wordt en iedereen weet ook dat de overlast moet bestreden worden met repressieve maatregelen.”

Tegelijk blijft er echter nog veel onduidelijkheid. “Veel bewoners vragen zich nog af hoe de controles in de praktijk eruit zullen zien, wat dit voor hen zal betekenen en of bepaalde groepen dan niet meer geviseerd zullen worden.” El Ouali wijst daarbij op het gevaar van etnisch profileren.

Het is een bedenking die ook criminoloog Steven Debbaut (VUB) maakt. “Ik zie een plaatsverbod vooral als een tijdelijke maatregel die zeker nuttig kan zijn, maar op zich geen duurzame oplossing zal bieden”, klinkt het.

“Ten eerste kan je je afvragen hoelang de politie dit kan volhouden, want je hebt er toch erg veel agenten voor nodig en daarnaast hebben dergelijke invasieve ingrepen niet altijd een positief effect op het beeld van de politie.”

Volgens Debbaut is het dan ook belangrijk om tegelijk te werken aan de oorzaken van de problemen in Peterbos met investeringen in de wijk en in samenspraak met bewoners en middenveldorganisaties. “Anders zal het altijd bij symptoombestrijding blijven en verplaatsen de problemen zich simpelweg.”

Zwitsers zakmes

Politiewoordvoerder Sarah Frederickx benadrukt nog dat voor de maatregelen ook samengewerkt wordt met huisvestingsmaatschappij de Foyer Anderlecht en dat haar zone daarnaast sterk inzet op contact met de wijk en organisaties als SAAMO. Volgens haar moeten de maatregelen vooral worden gezien worden als een soort Zwitsers zakmes dat de ordediensten ter beschikking hebben om op te treden, maar telkens proportioneel met de situatie zullen inzetten.

Het plaatsverbod zal iedere twee maanden worden geëvalueerd en kan dan mogelijk nog verlengd worden. “Ik sluit niet uit dat de maatregel op termijn zal worden uitgebreid naar de andere hotspots in Brussel al valt dat geval per geval te zien. Niet elke omgeving is hier zo geschikt voor als de Peterboswijk die relatief afgebakend is.”