Nieuwe partijen hebben nog week om handtekeningen te verzamelen: 'Compleet ondemocratisch'

Kleine of nieuwe partijen hebben nog een week de tijd om 500 handtekeningen te verzamelen als ze een lijst willen indienen voor de gewestverkiezingen in Brussel. Dat verloopt vooral aan Nederlandstalige kant erg moeizaam. "Blijkbaar hebben veel gemeenten standaard aan iedereen een Franstalige identiteitskaart gegeven, maar voor deze steun heb je een Nederlandstalige nodig."

DierAnimal, Team Fouad Ahidar, Transparency, Viva Palestina of Voor U. Er is in Brussel geen gebrek aan scheurlijsten of kleine, niet-traditionele politieke partijen die bij de gewestverkiezingen in juni willen opkomen in de Nederlandstalige taalgroep.

Als die geen steun krijgen van een aftredend, Nederlandstalig Brussels parlementslid moeten die lijsten 500 handtekeningen verzamelen van Nederlandstalige Brusselaars. Dat is een voorwaarde om een lijst te mogen indienen.

“Wij hebben nog ruim 400 handtekeningen nodig voor onze Nederlandstalige lijst in Brussel en er is een deadline die we moeten respecteren,” zegt Constance Adonis van DierAnimal.

Systeemstoringen

De tijd dringt, want volgende week zaterdag moeten de lijsten digitaal worden ingediend. Voor papieren dossiers is er nog maar tijd tot vrijdag 12 april. Dat terwijl er volgens Adonis allerlei problemen zijn met het verzamelen van handtekeningen.

Wie een lijst wil steunen kan digitaal tekenen via Itsme of met een identiteitskaartlezer. “Het systeem zit vol storingen en werkt vaak niet. Zelf heb ik zes keer opnieuw moeten proberen en heb ik daar een halfuur mee verloren.”

Ook Claude Archer, die de Nederlandstalige lijst van Transparency trekt en Jan Wostyn, Brussels lijsttrekker van Voor U voor het Vlaams Parlement onderschrijven de technische problemen. "Wat het in Brussel nog lastiger maakt, is dat de Nederlandstaligen die we aanspreken hier niet per se wonen", zegt Wostyn.

Franstalige identiteitskaart

De kleine partijen ondervinden nog een bijkomend probleem bij het verzamelen van handtekeningen van Nederlandstalige Brusselaars. Die zijn blijkbaar niet allemaal in het bezit van een Nederlandstalige identiteitskaart en dat is nodig voor steun aan een Nederlandstalige lijst.

“Ook al behoren zij tot de Nederlandstalige taalrol, blijkbaar hebben veel gemeenten standaard aan iedereen een Franstalige identiteitskaart gegeven en letten veel mensen daar niet op,” zegt Wostyn.

Dat ondervindt ook Archer bij zijn zoektocht naar Nederlandstalige steun voor zijn lijst. “Het systeem laat niet toe dat die mensen hun handtekening geven. Er staat bij ons een Nederlandstalige beenhouwer op de lijst en die wist niet eens dat zijn identiteitskaart in het Frans is opgesteld,” aldus Archer. “Het is belachelijk, maar dat maakt het extra moeilijk om mensen te vinden die kunnen tekenen.”

“Ik ken Nederlandtalige Brusselaars die zonder probleem wilden tekenen voor mijn lijst, maar ze konden dat niet omdat ze een Franstalige identiteitskaart hebben,” zegt ook Fouad Ahidar. Hij verzamelde 250 handtekeningen.

"Ik zit al jaren in de politiek en beschik over een heel groot netwerk. Die 250 kon ik makkelijk vinden, maar meer is toch niet evident aan Nederlandstalige kant. Het kost veel tijd.”

Politieke steun

Het aantal handtekeningen dat Ahidar verzameld heeft is onvoldoende, maar als zittend Brussels parlementslid heeft hij die ook niet nodig. Politieke partijen kunnen namelijk ook een lijst indienen als een aftredend Nederlandstalig lid van het Brussels parlement een handtekening wil zetten.

"Ik heb de oefening gedaan, maar heb uiteindelijk beslist om voor mezelf te tekenen,” aldus Ahidar, die tot eind vorig jaar lid was van Vooruit.

Viva Palestina van Dyab Abou Jahjah kreeg een handtekening van Khadija Zamouri, iets waarvoor ze van de Franstalige liberalen en haar eigen partijtop veel kritiek kreeg.

De Brusselse lijst van Voor U kon dan weer rekenen op een handtekening van een Brussels parlementslid van Groen. “Ik wil Groen daar ook voor bedanken, want het is de enige partij die correct handelt met respect voor de basisdemocratie. N-VA en Vlaams Belang weigerden om een handtekening te geven,” aldus Wostyn.

Parlementsleden en partijen kunnen weigeren om een handtekening te geven uit ideologische overwegingen – dat is waarom Zamouri door haar partij werd teruggefloten – maar er kunnen ook strategische redenen mee gemoeid zijn.

Stemvijvers

Gevestigde partijen kunnen bijvoorbeeld wel tekenen voor een nieuwe lijst omdat die een politieke tegenstander kleiner zou kunnen maken in het parlement of kunnen een handtekening weigeren omdat ze vrezen dat nieuwe lijsten in dezelfde stemvijvers komen vissen.

Volgens DierAnimal, dat voor de Franstalige lijst wel op twee MR-handtekeningen kan rekenen, heeft de moeizame zoektocht naar politieke steun met zowel inhoudelijke als strategische redenen te maken.

“Dat PVDA, Vlaams Belang en CD&V niet voor ons willen tekenen kan ik begrijpen, omdat zij maar over één Brussels parlementslid beschikken. Zij moeten voor zichzelf tekenen, maar ook Carla Dejonghe van Open VLD en Groen, die vaak als grote dierenvrienden gezien willen worden, hebben geweigerd, net als N-VA,” zegt Constance Adonis, die de Franstalige lijst van DierAnimal trekt in Brussel.

“Ze noemen zichzelf democraten, maar dat zijn ze zeker niet. Dat moet de Brusselaar weten. Ze maken het ons moeilijk omdat wij voor een verbod op onverdoofd slachten zijn en omdat we een partij zijn die gaat blijven groeien.”

DierAnimal haalde in 2019 onverwacht een zetel met Victoria Austraet, maar moet niet meer op haar steun rekenen. Al in mei 2020 verliet ze de partij uit onvrede en recent kondigde ze aan dat ze opkomt voor Ecolo.

Transparency hekelt dan weer dat de partij geen handtekening heeft gekregen van Pepijn Kennis van Agora, maar hoopt nog op steun van Open VLD. "Daarover zijn nog discussies aan de gang met de partijtop."

Papieren handtekeningen

Als de Nederlandstalige lijsten van Transparency en DierAnimal geen handtekening weten te versieren van een aftredend parlementslid in Brussel zullen ze toch nog aan 500 handtekeningen moeten komen. Die hoeven niet per se op een digitale handtekening verzameld te worden, want het kan ook via een papieren formulier.

Alleen is ook dat niet zo eenvoudig. "Dat is een gedoe, want die formulieren moeten telkens gevalideerd worden door elke gemeente. Dat vraagt veel werk, terwijl wij dit allemaal vrijwillig doen en combineren met een job", aldus Adonis van DierAnimal. “Er wordt alles aan gedaan opdat wij niet zouden opkomen bij de verkiezingen. Het systeem is compleet ondemocratisch."

"Voor de papieren handtekeningen ben ik zelf naar een tiental gemeentehuizen gegaan en heb ik vastgesteld dat veel gemeenten niet eens op de hoogte zijn van wat er met die formulieren moet gebeuren", gaat Wostyn verder.

“Sommige ambtenaren zeiden dat ik ook de identiteitskaarten van ondertekenaars moest meenemen, wat niet klopt. Of ze vroegen om terug te komen als hun verantwoordelijke er was. Daarnaast heb ik vastgesteld dat veel personeelsleden van de gemeenten Nederlandsonkundig zijn, wat onaanvaardbaar is.”

Volgens Transparency ligt de kaap van 500 handtekeningen te hoog om met een Nederlandstalige lijst op te komen. Ook voor een Franstalige lijst in Brussel wordt hetzelfde aantal handtekeningen gevraagd. “Terwijl je voor een lijst in de provincie Luxemburg, waar toch twee tot drie keer meer mensen wonen dan er Nederlandstalige Brusselaars zijn, maar 200 handtekeningen nodig hebt,” aldus Archer, al gaan veel andere kleine politieke partijen daar niet mee akkoord.

Is 500 te veel?

“Ik vind de kaap van 500 handtekeningen een goede basis om aan de verkiezingen te mogen deelnemen, maar misschien moet die aan Franstalige kant worden opgetrokken," zegt Ahidar.

"Dat is delicaat," zegt Voor U-lijsttrekker Wostyn nog, "want als je het veel gemakkelijker maakt, neem je het risico dat er meer Franstalige lijsten opkomen in de Nederlandstalige taalrol. Maar misschien moeten traditionele partijen ook maar eens gevraagd worden om burgerhandtekeningen te verzamelen, zeker als ik zie dat het privilege van de parlementaire handtekening arbitrair wordt toegepast."

"Je moet vriendjes maken met bestaande partijen als je erin wil komen en dat kan niet de bedoeling zijn.”