Laptopia: Kerkhof van Laken

Elke week scant Michaël Bellon met zijn laptop een plek in Brussel die tot de verbeelding spreekt, en geeft hij aan wat er eventueel nog aan kan verbeteren. Deze week: het kerkhof van Laken.

DINSDAG 11 OKTOBER, 14.30 UUR

Het is nog even wachten op Allerzielen en de jaarlijkse bestorming van de begraafplaatsen. Maar leven is anticiperen op de dood, dus peilen we nu al eens naar de grafstemming op het kerkhof van Laken - een van de meer gerenommeerde eindbestemmingen van de reis van het leven.

De zon is alvast genadig, dus het kuieren op het grind verloopt vrij vlekkeloos. Het funerair gemeentepersoneel heeft weinig om handen omdat de herfst op zich laat wachten. Al waait hier en daar toch al een blaadje op, met zo’n rare kronkel die de tussenkomst van een Hogere Kracht doet vermoeden. Het is aan dat soort details dat je de topkerkhoven herkent.

Verder zijn er de bloeiende hulst, de aangeharkte perkjes, de gladgeschoren haagjes, de van kleur verschoten plastic rozen, het scheefgezakte en gebarsten arduin, en hier en daar een afgewaaide graftak. De sfeer is dus opperbest. Al had ik persoonlijk geen doden te betreuren bij het ter perse gaan van dit stukje, wat wellicht scheelt in de beleving. Maar toch: als de dood zo rustiek kan zijn, waarom verstoppen we haar dan zo hardnekkig?

Het zou moeten lukken dat het over die vraag is dat de Denker van Rodin bij de achteringang zich gebogen heeft. Maar ik denk ook niet dat hij snel met een antwoord zou komen, want eigenlijk ziet de gehurkte hulk er helemaal niet zo snugger uit. Dat iemand denkt, wil trouwens nog niet zeggen dat hij verstandig is. Het feit dat hij betere resultaten meent te zullen boeken door zo’n ferme denkhouding aan te nemen, wijst zelfs eerder op het tegendeel.

De zerken dan. Ze hebben meestal het formaat van een één- of tweepersoonsbed, maar de ontwerpen zijn allemaal verschillend, want bepaald door postume voorkeuren en de vormvereisten van opeenvolgende stijlstromingen. Tegenwoordig overheersen soberheid, geldgebrek en scepsis over het nut om op een plek als deze nog grote sier te maken, maar ooit was er de tijd van de tempeltjes, en van de standbeelden van stervende soldaten, geoxideerde gekruisigden, treurende kinderen en huilende vrouwen die zich schaarsgekleed over de grafsteen van de betreurde drapeerden. Een gesneuvelde generaal liet zelfs een stenen kanon op zijn zerk plaatsen. Vastgoedmagnaat Charlie De Pauw, de Brusselse Donald Trump, neemt sinds 1984 met zijn zerk een stuk of tien percelen in, terwijl sommige afgestorvenen uit 2014 het nog altijd met een houten kruisje moeten doen.

Twee echtgenoten die twintig jaar in leeftijd scheelden, blijken in hetzelfde jaar 1956 gestorven, met een tussenpoos van slechts enkele maanden. Een ander paar scheelde maar vijf jaar in leeftijd, maar de vrouw overleefde haar man drieëndertig jaar. Haar foto is letterlijk met plakband vastgekleefd naast de porseleinen beeltenis van haar man. Die ovalen porseleinen foto’s zijn ook typisch voor een bepaald necrologisch tijdvak, maar raakten misschien weer in onbruik omdat ze zo kwetsbaar waren en loskwamen, waardoor de overledene een tweede dood stierf en een akelig leeg vakje achterliet in het Panini-album der doden.

Van de ontelbare namen die het kerkhof tot zich roept, zijn er trouwens heel veel letters weggevallen of vervaagd. En toch doet niets van dat alles afbreuk aan de overtuiging van de bezoeker dat zijn tijd nog lang niet is gekomen. Ook al zijn er in de pas gegraven put-voor-een-ander in de galerij van 2016 nog behoorlijk wat plaatsen vrij.