Laptopia: Passa Porta Bookshop

Elke week scant Michaël Bellon met zijn laptop een plek in Brussel die tot de verbeelding spreekt, en geeft hij aan wat er eventueel nog aan kan verbeteren. Deze week: Passa Porta Bookshop.

WOENSDAG 26 APRIL, 11.10 UUR

Voor wie de deur van Dansaertstraat 46 binnenloopt, zijn er boeken aan het eind van de tunnel. Ze worden bewaakt door het manshoge Gruffalomonster, dat binnen ook in een kleinere, pluchen uitvoering verkrijgbaar is. Op nog wat postkaarten met de onmiskenbare mombakkesen van Rimbaud, Kafka en Nietzsche na, is dat zowat de enige merchandising. Van Paul Auster hangt er ook nog een poster omdat dat min of meer rijmt, maar voor de rest verdragen boeken geen bijzaken. Zowel harde als zachte kaften willen maximale schapruimte, die desnoods door Ikea mag worden geleverd.

Dat de innerlijke mens een solitair wezen is, zie je aan het feit dat boekenwinkels vooral door individuen worden gefrequenteerd. Dat heeft als bijkomend voordeel dat er weinig wordt gesproken, en dus niet te veel woorden meer worden toegevoegd aan de wat dat betreft al zwaar overladen ruimte. Sowieso zakt de Passa Porta Bookshop door het gewicht van die woorden al elk jaar 1,6 centimeter dieper de aarde in, waardoor de tunnel ernaartoe alleen maar langer wordt.

Eenmaal binnen gaan de kopjes van de bezoekers ook meteen naar beneden. Blikken worden terneergeslagen op de tafels waar de nieuwe waar is uitgesteld, of licht naar rechts gekanteld in de geconcentreerde houding waarmee de ruggen in de rekken zich laten lezen. Hoeveel mensen zouden zo weten hoe het Passa Porta-plafond eruitziet dat zoveel licht binnenlaat? Ik heb in het algemeen belang even gekeken, en gezien dat het gaat om een puike piramidale koepel waar verder niets op aan te merken valt. In één moeite door ben ik nog eens nagegaan of Benoîts boekensculptuur nog altijd boven op de linkse boekenkast staat, en ook dat is het geval. De Brugse vitalistische schrijver Raoul Lambert heeft er nog steeds zijn plaatsje tussen de andere schrijvers die met het kunstwerkje worden geëerd.

Aan al wie alleen op zo’n manier kan worden overtuigd, laten boeken schaamteloos hun cover zien. Wie al min of meer weet wat hij wil, keren zij met een geraffineerder verleidingstechniek de rug toe. Daar komt een onuitputtelijk trukenarsenaal van typografie en titelverzinkunde aan te pas. En ronde stickertjes die duiden op kortingen en behaalde literaire prijzen, maar het overaanbod daarmee niet inkrimpen. Ook zonder sticker wekken heel wat boeken de stellige indruk dat je ze gelezen zou moeten hebben.

Het trapje op kom je bij de kinderboeken, die door de boekenband genomen wat groter en kleuriger zijn, en allemaal over dieren lijken te gaan. Alsof je volwassen wordt door eerst Vos, Haas, Eekhoorn en Mier te ontgroeien, om dan de mens in de ogen te kunnen kijken. Bij de volwassenen tref je hier en daar nog wel een Penguin of een Bezige Bij aan, maar bij de kinderen kan een boek nog ongenuanceerd Alles is inktvis heten. Dat moet natuurlijk een sprookje zijn, want niet alles is inktvis. Sommige dingen zijn ook hasjiesj of syfilis. In die mate zelfs dat er voor volwassenen monografieën over zijn geschreven. Daarvoor moet je dan wel afdalen naar de non-fictie - ondanks haar verdiensten en recente herwaardering toch een tweederangsgenre dat in de kelder thuishoort.

Non-fictie is wel zo welwillend om te doen alsof het zich in categorieën laat ordenen in plaats van volgens alfabet. Wat trouwens de vraag oproept of er misschien ook ergens een krankzinnige boekenwinkel bestaat waar de fictie naar inhoud wordt geklasseerd, en Het Smelt van Lize Spit naast Anna Karenina van Tolstoj staat omdat er ijs en geteisterde jonge vrouwen in voorkomen. Maar ook non-fictie laat zich niet echt in hokjes plaatsen. Het is de hele wereld, maar dan in boekvorm, en die parallelle wereld bestaat dan ook nog eens in verschillende talen. Als afsluiter raden we iedereen trouwens een bezoek aan de Franstalige afdeling aan. De Franse uitgevers drukken hun titels in een andere leesrichting op de ruggen. Daardoor kan je je hoofd nog even naar de andere kant doen overhellen, zodat je min of meer in oorspronkelijke staat hersteld aan de kassa passeert.