Nick Trachet: Baked Beans

Het is vakantietijd, dan wordt er al meer blikvoedsel gegeten dan anders, want zo gaat dat op campings en trektochten. En dan is er de Brexit, laten we eens een typisch Brits ontbijt gebruiken? Wat is een beter voorbeeld dan een blik Baked Beans?

Britten zullen u met overtuiging uitleggen dat de Heinz Baked Beans die in onze supermarkten opduiken, niet smaken zoals thuis. Het is voor hen dus essentieel dat zij Britse blikken kunnen kopen. Australiërs hebben nog een groter probleem. Naar verluidt smaken hun Heinz Baked Beans nóg anders, maar die zijn zelfs in Stonemanor in Everberg niet te vinden. Voor de volledigheid wil ik er bij vertellen dat er nog andere merken baked beans bestaan, maar Heinz heeft een grote symboolwaarde, zoals dat heet. Zoals de Campbell’s Soup van Andy Warhol.

Baked beans kennen een boeiende geschiedenis. De oorsprong en de naam zijn ontegensprekelijk Engels. Ik vond een oud recept. De auteur vermeldt om te beginnen dat het enkel een economisch recept is in die huizen waar continu vuur wordt gestookt, omdat de bereiding minstens 24 uur moet koken.

Leg een groot laurierblad onderin een hoge stenen pot. Zet in deze pot een gepekelde varkensschenkel rechtop. Voeg een grote lepel honing toe, wat witte peper en giet droge witte bonen rond de schenkel, tot niet meer dan één derde van de hoogte van de pot (de bonen zullen fors zwellen tijdens de bereiding). Vul de pot dan volledig met water en sluit ze zo hermetisch mogelijk af. Laat langzaam garen op het vuur (in de hogedrukpan) of in de oven.

Het recept stak de oceaan over naar Nieuw Engeland, waar de vermaarde Boston baked beans ontstonden. Hier geen honing meer, maar melasse. De stad Boston beschikte over gigantische hoeveelheden melasse. Dit restproduct van de suikerfabricage bevat nog 40 procent suiker, maar kon niet verder worden geraffineerd. Daarom werd het gebruikt om rum te stoken. Oorspronkelijk (op het einde van de zeventiende eeuw) was Boston een haven vanwaaruit men zoute kabeljauw verscheepte voor de slaven op de suikerplantages in de Antillen. Al spoedig ontstond zo een lucratieve driehoekshandel. Vanuit Afrika voerden de schepen uit Nieuw Engeland slaven naar de Caraïben. Van de Caraïben verscheepten zij melasse naar Boston, waar men er rum van stookte. Die rum (en zoute vis) voerden ze weer naar Afrika, waar ze slaven kochten, enzovoort.

De goede stad Boston leefde dus op melassestroop. In 1919 nog, ontplofte een melassetank in de stad. De kleverige tsunami die vrijkwam doodde op haar weg twintig mensen, honderdvijftig anderen raakten gewond. Paarden stierven, vastgekleefd in de brij, of werden de haven in gesleurd. Het opkuisen van de smurrie duurde jaren. Met zoveel melasse kunt u best begrijpen waarom men het spul in alle vormen van voeding gebruikte, ook in bonen.

Wanneer na de Eerste Wereldoorlog in Amerika de drooglegging begon en rum stoken verboden werd, moesten ze in Boston wel wat anders doen met melasse. Baked beans hebben toen de wereld veroverd. Je kunt ze vandaag vinden in kleinste winkeltjes in het hoogland van Papoea-Nieuw-Guinea, in toeristenhotels in Gambia of op Sint Helena. Heel de wereld eet baked beans. Recent kwam Heinz overigens op de markt met een gamma ‘mean beanz’, waarbij de gesuikerde bonen verwerkt worden met curry, hete chillies of andere gemene ingrediënten. Ze zijn nu ook vegetarisch of vrij van genetisch gemanipuleerde ingrediënten. U kiest maar!

In een modern blik baked beans is de melasse vervangen door glucosestroop, maar het eindproduct smaakt nog altijd even zoet. Je eet zo’n bonen best bij het ontbijt, op toast. Ze zijn heel eenvoudig te bereiden, gewoon even opwarmen in een pannetje, en ik kan je verzekeren dat je er wakker van wordt. Mijn kinderen hadden hun eerste baked beans-ontbijtbelevenis op een camping in de buurt van Kings Lynn in Norfolk, Engeland. Sindsdien is het nog steeds een methode om ze ’s ochtends uit bed te krijgen. Zo slecht kan het product dan toch niet zijn? Smakelijk.