Artists in residence: Bansky in Bristol

Een van mijn guilty pleasures is het BBC-programma ‘Antiques Roadshow’. Dat is een programma waarin mensen met hun schatten op zolder komen aanzetten in de tuinen van een of ander statig domein, om hun waar te laten schatten door de bevoegde antiek-expert uit het team van het programma.

Die onthult en becommentarieert dan de maker van het kunstwerk of ambachtelijk object, de kunsthistorische context ervan, en in sommige gevallen ook zijn obscure functie en de anekdotes die het omgeven. Op het einde schat de expert dan ook de prijs die hij of zij denkt dat het voorwerp zal kunnen halen op een veiling - een getal dat niet zelden de monden van de nieuwsgierige maar niet openlijk jaloerse omstaanders doet openvallen. Antiques Roadshow is dus de Britse oerversie van Tussen Kunst en Kitsch, alleen nog beter, want de schatten die de behoudsgezinde en traditiegetrouwe Britten op zolder hebben liggen zijn meestal interessanter dan de erfstukken die bij Nederlandse oude tantes en rommelmarktschuimers circuleren. Antiques Roadshow is overigens zelf al bijna antiek, want het loopt al sinds 1974 op de BBC. Bijna alle geschatte stukken die in het programma getoond worden zijn om een of andere reden interessant (de kitsch wordt er meestal uitgefilterd), maar regelmatig sukkelt er ook een uitzonderlijk stuk in de uitzending. Een paar weken geleden was dat een authentieke Banksy.

Banksy is een anonieme street artist, een graffitikunstenaar die zijn werken veelal maakt en achterlaat op openbare plaatsen. Vaak maken zijn ontwerpen op een intelligente manier gebruik van elementen in de omgeving die een dimensie toevoegen aan de tekening, dikwijls zit er ook een maatschappelijke boodschap in verwerkt, en af en toe parodieert hij ook collega’s uit de kunstgeschiedenis zoals da Vinci, Monet, of Warhol. Dat Banksy vanuit de anonimiteit opereert, heeft natuurlijk te maken met de semi-illegaliteit waarin zijn werk tot stand komt. Het publieke karakter van zijn interventies heeft ook al een paar keer aanleiding gegeven tot de al dan niet accidentele overschilderingen of afbraak ervan. Dat alles genereert de nodige aandacht in de media en op de kunstmarkt, waardoor de straatjongen van weleer inmiddels een dure pop-artiest is geworden. Tegenwoordig laat hij over de hele wereld zijn sporen na, maar hij is afkomstig uit Bristol, het van oudsher multiculturele kuststadje in Zuid-West-Engeland waar hij in het begin van de jaren 1990 deel uitmaakte van de bloeiende underground scene, waartoe ook de triphopartiesten Massive Attack, Portishead en Tricky behoorden.

Mobile lovers
Onlangs kwam de Antiques Roadshow naar Bristol. En van die gelegenheid maakte de eigenaar van een jeugdclub in het stadje gebruik om langs te rijden met een bestelwagen waarin zich een levensgrote Banksy bevond. Het ging om een werk dat Banksy op de deur van de club had geschilderd en dat de clubeigenaar nu wilde gaan verkopen. Zogezegd om de toekomst van zijn club veilig te stellen. Bij de intenties achter de verkoop kan je vragen stellen, maar over de authenticiteit van de Banksy leek geen twijfel te bestaan. De kunstenaar had de clubeigenaar namelijk zijn zegen gegeven met getypte brief die het werk autentificeerde, wat niet vaak voorkomt. ‘Mobile lovers’ is ook een mooi werk. Het toont een man en vrouw die elkaar omhelzen, maar in plaats van zich aan elkaar over te geven, loeren naar hun smartphone die een lichtgloed op hun gezicht schijnt. De clubeigenaar zei dat hij al een bod had van 400.000 pond en de expert vond dat een faire deal. Onlangs werd nog een werk van Banksy op een oude mobilhome verkocht voor een half miljoen pond.