Artists in residence: Remco Campert in Antwerpen

Een tijdje geleden raakte bekend dat Remco Campert (Den Haag, 28 juli 1929) in oktober de Prijs der Nederlandse Letteren in ontvangst mag nemen, de belangrijkste literaire (oeuvre)prijs in de Lage Landen. Een aangename bijkomstigheid voor ons is dat aan die prijs een bezoek van de verrukkulluke schrijver aan onze stad verbonden is.

De laureaat – om de zes jaar een Nederlander en tussendoor eveneens om de zes jaar een Belg – krijgt de prijs immers uitgereikt door het staatshoofd van het land waar hij geen onderdaan van is. In een eerste reactie liet de 83-jarige Campert al weten dat ook hij de trip naar België als een vermakelijke bijkomstigheid ziet. Reizen doet hij tegenwoordig alleen nog tussen Vondelpark en Museumplein, maar één keer naar Brussel kan nog. Hij kent namelijk de weg, want hij was er in 2009 ook al bij toen dezelfde prijs werd uitgereikt aan zijn vriend Cees Nooteboom.

Angèle Manteau
Campert schreef toen in een stukje in De Volkskrant dat hij toch enigszins onder de indruk was geweest van ons koninklijk paleis (waar het Nederlandse paleis Noordeinde “wel vier keer in kon”) en dat hij zich dus gelukkig prees dat hij de omschrijving ‘stadskledij’ op de uitnodiging goed had geïnterpreteerd: “Stadskledij kan van alles zijn, van joggingpak tot honkbalpetje, maar voor de zekerheid had ik toch maar besloten voor mijn netste pak.” Uiteindelijk genoot Campert van “een plezierige, rijkelijk met champagne besproeide ontvangst” en keerde hij tevreden terug naar Amsterdam.

Maar de Belgische stad waar Campert het meeste uitstaans mee heeft is Antwerpen. Hij woonde er zelfs, van 1964 tot 1966. Woningnood en een akkefietje met een ambtenaar dreef de toen al gevestigde schrijver over de grens. Aanvankelijk wilde hij naar Brussel, schreef hij in een reeks columns in De Volkskrant over ‘De huizen van zijn leven’: “Een stad die ik nauwelijks kende. Ik werd er een middag rondgeleid door uitgeefster Angèle Manteau. Prachtige huizen, maar iets zei me dat het me, anders dan Parijs, te veel tijd zou kosten aan de stad te wennen. Dus werd het Antwerpen.”

Het ging om een huis in de Gounodstraat dat nu wellicht niet meer bestaat omdat het toen al op een lijst stond om te worden afgebroken. Campert trok er in met zijn derde vrouw Lucia van de Berg en hun twee dochters. Net als de paleizen waren ook de huizen in België groter: “Mijn werkkamer was een zaal.” Van die ‘zalen’ waren er liefst tien in het huis, dat ook nog een tuin had, waar Vrij Nederland-journaliste ‘Bebib’ blijkens een oud interview ook Cees Nooteboom in de zon zag zitten.

Voorts trok Campert graag met zijn nieuwe literaire vrienden Hugo Raes en Hugues Pernath de stad in “om er de havencafés aan een diepgaand onderzoek te onderwerpen”. Camperts gedicht Antwerps meisje gaat nog over de kortstondige ontmoeting met een jong meisje aan wie de dichter braaf de weg wees naar een optreden van Ferre Grignard in café De Muze, in plaats van haar achterna te gaan: “Antwerps meisje/dat ik in mijn hart draag/wat heb ik toch gedaan/met mijn leven”.

Bedorven liefde
Maar wie Camperts novelle Een liefde in Parijs leest, merkt dat het liefdesleven van het hoofdpersonage in Antwerpen een belangrijke wending neemt. In werkelijkheid ontstond vanuit Antwerpen Camperts relatie met zijn huidige vrouw Deborah de Wolf, voor wie hij uiteindelijk na twee jaar Antwerpen zijn gezin in de steek liet. Daarop leverde een eenmalige terugkeer nog het wrange gedicht Huis in Antwerpen op: “In het huis / de zoete stank van oude kranten / en in alle kamers sporen van bedorven liefde./ … / kinderpantoffels met gaten in de zool / boeken die te lang hebben gelegen / om nog mee te nemen / schimmel op borden / en de manke poes voorgoed verdwenen./ Het regent in het stadspark/ waar hij wandelde met z’n kinderen./…/ Ze lachten toen veel /en waren tevreden met kleine dingen./ Deuren staan open en gaan nooit meer dicht.”

Als Camperts bezoek aan Brussel alsnog een gedichtje oplevert, mag het eventueel ook iets vrolijker zijn.