Op vadrouille met Nick Trachet: met de boemeltrein naar de Far-West

Vaak gaan uitstapjes in het weekend naar verre oorden of grote bestemmingen, maar Nick Trachet blijft dichter bij huis. Hij brengt ons naar enkele pareltjes in de onmiddellijke omgeving van Brussel, waar nog niemand in een reisbureau aan gedacht heeft. Deze week houdt Trachet halt in de Far-West.

D e mythische Far-West, beste lezer, ligt goed een kwartiertje voorbij Brussel en is vlot te bereiken met het openbaar vervoer! Dus waarom niet op Western vertrekken? Op ontdekkingstocht naar een liedje.

Vanuit het Noordstation bereik je Vilvoorde in net geen tien minuten. Wanneer we er af stappen zijn de perrons nog altijd in belabberde staat, maar de media hebben toch een beetje overdreven, de tunnel onder de sporen en het station zelf vallen best mee. Tegenover het station leidt de Xavier Buissetstraat mij de straten van de Zennestad in. Even aan het Mosselhuis naar rechts (Leuvensestraat) langs het oude atheneum en dan weer links door de Campionlei, komen we aan het begin (of is dit het einde?) van de Franklin Rooseveltlaan. Meer een plein dan een laan, honderden meters lang.

Hier vooraan is er een gratis parking voor wie toch met de auto kwam, wat verder een betalende. Op zaterdag en woensdag wordt aan de andere kant van de laan een zeer grote en interessante markt gehouden, een aanrader.

Maar daarvoor zijn we hier vandaag niet. Rechts begint nu de Groenstraat en die leidt ons de Far-West binnen. Er is een postkantoor en een school maar naarmate we verder stappen, worden de huizen kleiner. Ooit moet het hier vol fabriekjes hebben gestaan, scheikundige en andere verfbedrijven huisden gewoon tussen de woonhuizen. Hier in de buurt was ooit de laatste smeerlappenweverij ter wereld, zo leerde mijn vader mij. Smeerlappen zijn geweven wieken die olie overbrachten op de lagers van stoommachines, voor de tijd van de kogellager.

Liguster
“De stank is om te snijden. Het vuil plakt tegen de kasseien van mijn straat.” Dat zong Kris De Bruyne in 1975, en zo herinner ik mij het Vilvoorde uit de jaren 1970. “‘t Zijn weiden als wiegende schoorsteenpluimen,” voegde Della Bosiers eraan toe rond dezelfde tijd. Als iemand een stinkende wind liet in de klas, pareerden de andere kinderen daarop door luid “Vilvoorde” te roepen. Die tijd is voorbij. De meeste fabrieken zijn verdwenen. Maar er wordt ook niets meer gemaakt. Vroeger was er industrie, nu alleen nog ‘distributiecentra’ van dingen die van ver weg komen. Met het verdwijnen van de stank kwam de werkloosheid, meer bepaald in de Far-West.

De wijk wordt in brede zin gelimiteerd door de Hendrik-I-lei in het Westen en in het Oosten de spoorwegberm. Maar, net zoals bij de Marollen, is er ook een Far-West in strikte zin. En wanneer we in de Groenstraat boompjes zien opduiken, en de lucht plots gaat geuren naar de bloesem van liguster, zijn we daar aangeland. In de jaren 1920 werd hier een tuinwijk gebouwd. Dat was toen modern, men wilde de arbeiders de indruk geven dat zij op de buiten leefden en in het begin was dat ook zo. Een industrieel stond grond af voor een park ter nagedachtenis van zijn zoon die gevallen was in de Eerste Wereldoorlog. Zo ontstond de Maurits Duchéhof, het is een parkje met hoge bomen en speeltuigen tussen de bruin-bakstenen huisjes. Neem de tijd om rond te wandelen en vergeet vooral niet de zandweggetjes tussen de huizen door te nemen, om even te gluren.

De Drinkwinkel
Het is een voorbeeld van planning en sociale woningbouw, maar ook tekenend – typisch Belgisch – hoe iedereen over de jaren toch geprobeerd heeft zijn huis te personaliseren door het te verhogen, te verlengen, te verdiepen of er een half steentje voor te metsen. De plaatselijke huisvestingsmaatschappij moet tolerant zijn geweest. Het valt ook op dat veel huisjes zijn uitgeleefd en vervallen, dichtgespijkerd of in verbouwingen die maar niet van de grond komen.

Het is stil in de Far-West en er zijn veel bloemen. Halverwege de wijk is er toch nog één horecazaak: café … Far West... in de Groenstraat. Hier zie je hoe internationaal de wijk is: je hoort voor de deur Lingala en Spaans, binnen is het vooral Frans. Achterin is een speeltuin en loopt er een hele menagerie dieren rond. Het is een eenvoudig cafeetje en ik vraag waarom deze wijk eigenlijk Far-West heet? Geen mens die het nog weet. Ook de brochure van de provincie weet het niet: in de jaren 1920 “kreeg de wijk al snel de bijnaam Far-West” staat er. Ik hoorde ooit dat Buffalo Bill hier zijn dieren zou te grazen hebben gezet, maar dat is misschien een stadslegende? Trouwens, zijn show heette Wild West, niet Far-West.

Neem de tijd om rond te wandelen, aan de andere kant van de tuinwijk loopt de Olmstraat. Hier stond ooit café De Drinkwinkel, bij de door het liedje legendarisch geworden “Cuyvers Pol, waar het heel droevig drinken is.” De volkshuisjes zijn hier van een ander type, maar even charmant.

Biljartwinkel
Terug aan de Sobrystraat gaat er links een voetgangerstunneltje onder de spoorwegberm door. Nu zijn we niet meer in de Far-West, maar de weg leidt ons langs de berm weer terug naar het station. Wie nog tijd heeft moet zeker eens links gaan kijken naar Horteco, de vroegere Staatstuinbouwschool. De campus van deze GO-school is 50 hectare groot en open om te bezoeken. Er worden dagelijks bloemen verkocht en op vrijdagochtend in het seizoen (bio)fruit en groente uit de schooltuinen.

Maar terug op weg naar het station moeten we nog even kijken in de Houtemsesteenweg waar een merkwaardige fabrieksschoorsteen uit 1878 de aandacht trekt. U kan er binnen gaan, er huist een biljartwinkel waar ze u graag wat uitleg geven. Maar dan is het huiswaarts naar het station. De Far-West, nog een plek waar niets te zien viel.