Brussel voorziet meer controles en minder bedden in de rusthuizen

De Brusselse regering heeft donderdag een nieuwe ordonnantie over ouderenzorg in tweede lezing goedgekeurd. Die voorziet een afbouw van het aantal erkende rusthuisbedden en meer regelmatige controles op de zorginstellingen. Dat meldt bevoegd minister Alain Maron (Ecolo).

Een herziening van de rusthuisordonnantie stond al voor de coronacrisis op de regeringsagenda. Ze wordt vandaag opnieuw prangend door de recente onthullingen over mistoestanden in de rusthuizen van Orpea, zowel in Frankrijk als in eigen land. In Brussel krijgen vier woonzorgcentra van Orpea binnenkort een bijkomende controle na verschillende klachten over personeelstekort, weinig kwalitatieve zorg of een gebrek aan voedzame maaltijden.

Het probleem beperkt zich niet tot de commerciële woonzorgcentra van Orpea. Iriscare, de administratie van Brusselse zorginstellingen, benadrukt dat de klachten gelijk verdeeld zijn over private en publieke zorginstellingen. In Anderlecht staat alvast één (Vlaams) woonzorgcentrum al drie jaar op de zwarte lijst van het Vlaams agentschap Zorg en Gezondheid. Voor de 135 woonzorgcentra van de GGC bestaat geen gelijkaardige lijst.

In de nieuwe ordonnantie krijgen alle rusthuizen in principe een erkenning van onbepaalde duur. Wel krijgt elk rusthuis voortaan vaker inspectie over de vloer. Iriscare neemt daarvoor de controlebevoegdheid over van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC). “Het idee is om alle woonzorgcentra elke drie jaar te controleren,” zegt Tania Dekens van Iriscare daarover. Voor rusthuizen die niet aan de kwaliteitsvereisten voldoen, verhoogt de controle.

Nieuwe sancties

Vandaag kan zo’n inspectie alleen gebeuren na een eerdere klacht. Dat verandert dus vanaf 1 januari volgend jaar. Iriscare zal nog bestuderen hoeveel extra inspecteurs zij nodig hebben voor de nieuwe controles, meldt Dekens.

Ook de sancties veranderen. Vandaag kan de inspectie een rusthuis alleen verplichten om volledig te sluiten, maar dat is nog nooit gebeurd. Vanaf volgend jaar komen er tussenvormen: een tijdelijke schorsing van de erkenning, een geldboete of de aanstelling van een commissaris als nieuwe voogd over het rusthuis.

Ouderenzorg verbreden

De huidige rusthuiswetgeving dateert al uit 2008. De toegekende vergunningen zijn dus gebaseerd op een redelijk oude maatstaf en de bestaande vergunningen kunnen ook gewoon worden doorgegeven als het rusthuis van uitbater wisselt.

Minister Alain Maron maakt nu een nieuwe schets van de ouderenzorg in Brussel. De huidige rusthuisordonnantie geldt dus als overgangsmaatregel, in afwachting van het grotere plan. Dat zal ook rekening houden met thuiszorg, service flats of alternatieve woonvormen voor senioren. Het aantal bedden in rust- en verzorgingstehuizen moet dan naar omlaag.

Volgens het Kenniscentrum Woonzorg telt Brussel gemiddeld tien rusthuis- of rust- en verzorgingsbedden per honderd 65-plussers. In Vlaanderen zijn dat er maar zes.

Minder bedden

Dat de bedden naar omlaag kunnen, blijkt ook uit de cijfers. Momenteel tellen de 135 woonzorgcentra in Brussel samen 15.236 vergunde bedden. In de praktijk zijn vandaag maar ongeveer 11.350 van die bedden bezet. Alleen voor die bedden komt dus financiering. Ondertussen zitten er nog eens 1.056 nieuwe bedden in de pipeline, bijvoorbeeld in rusthuizen die nog gebouwd moeten worden.

De nieuwe ordonnantie schrapt de vergunning voor die laatste bedden als ze niet binnen de twee jaar het levenslicht zien.

Vanaf 1 januari 2024 moeten de onbezette bedden ook geleidelijk aan een nieuwe invulling krijgen. Woonzorgcentra moeten dan de helft van hun lege bedden overdragen aan het Gewest. Die bedden kunnen dan een andere invulling krijgen onder het beheer van een niet-commerciële speler zoals het OCMW of een vzw. In elk rusthuis zullen telkens zeker drie bedden vrij blijven voor nieuwe bewoners.

De nieuwe ordonnantie moet nu nog langs de Raad van State en het parlement.