Tweetalige ziekenhuizen nog altijd geen feit: 'Is nochtans kwestie van respect'

De tweetaligheid van de dienstverlening in Brusselse ziekenhuizen blijft een probleem. Daarom organiseerde het Vlaams Parlement deze woensdag een hoorzitting. Een van de sprekers was Luc D'Hooghe, erevoorzitter van de Brusselse huisartsen. Voor hem is tweetaligheid een kwestie van respect, maar ook essentieel voor een goede gezondheidszorg. "Taal is even belangrijk voor de diagnose als een stethoscoop."

In de commissie Brussel en Vlaamse Rand van het Vlaams Parlement kwamen verschillende sprekers aan bod, waaronder Marc Noppen, CEO van het UZ Brussel. Hij liet een mail zien over een Nederlandstalige vrouw uit Dilbeek die begin april gevallen was, en tegen haar zin naar het Erasmus-ziekenhuis werd gebracht. De familie werd twee dagen lang niet ingelicht, net omwille van die taalbarrière, vermoedde Noppen. De vrouw overleed, en pas toen werd de familie op de hoogte gebracht.

Volgens Luc D'Hooghe, die als huisarts in Vorst en erevoorzitter van de Brusselse huisartsen aanwezig was op de hoorzitting, en er het scherpst uithaalde naar het gebrek aan tweetaligheid, is dit geen alleenstaand geval.

"We kunnen natuurlijk niet zeggen of die mevrouw gestorven is omdat men in het ziekenhuis geen Nederlands kon. Over de doodsoorzaak weten we weinig. Maar het is niet de eerste keer dat zoiets voorvalt. Als de patiënt geluk heeft, dan belt het ziekenhuis ons op, en kunnen wij hen uitleggen wat de patiënt voorheeft."

In het algemeen is het dus nog altijd pover gesteld met de tweetaligheid van de Brusselse ziekenhuizen?
Luc D'Hooghe: Ja. Er is wel verbetering in vergelijking met vroeger, maar je moet er ook geluk mee hebben. Bij de spoeddiensten bijvoorbeeld, die tweetalig moèten zijn, is dat lang niet altijd het geval. Bij alles rond zwangerschap, bevallingen en postnatale periodes is – buiten het UZ Brussel, de Europaziekenhuizen en Sint-Jan – quasi alles eentalig Frans in Brussel. In het Sint-Pietersziekenhuis zijn er bijvoorbeeld enkele gynaecologen die Nederlands spreken, maar de opvolging bij pediaters of verpleegkundigen is in het Frans. Daar mag het verslag zelfs niet in het Nederlands opgesteld worden, ook al is dat de taal van de patiënt. Dit omdat de andere artsen niet tweetalig zijn.

U gaf nog enkele andere diensten als voorbeeld, die in de praktijk eentalig Frans zijn.
D'Hooghe: De intensive care is overal eentalig Frans, buiten dan in het UZ Brussel. Qua revalidatie kan enkel Scheutbos nog door de beugel. En dan heb ik het nog niet over een gedwongen opname. Een patiënt van me uit Ruisbroek werd met een psychose opgenomen in Saint-Luc. Hij heeft daar alles kort en klein geslagen omdat hij niet begrepen werd.

U zei ook dat Kind & Gezin niet aan bed mag komen in sommige ziekenhuizen.
D'Hooghe: Dat was bijvoorbeeld in het Sint-Pietersziekenhuis lange tijd zo, of dat nu nog is, weet ik niet. Die plek aan het bed was voorbehouden voor de Franstalige tegenhanger ONE. Al moet gezegd dat ook Kind & Gezin zelf het aanbod in Brussel aan het afbouwen is.

Hoe weet u dit alles? Zijn daar studies over?
D'Hooghe: Neen, ik weet dat uit eigen ervaring. Ik ben al 43 jaar huisarts in Brussel en heb intussen wel wat gezien.

Maar misschien zijn dit anekdotes, die niet veralgemeend kunnen worden.
D'Hooghe: Op de hoorzitting waren directeurs van bovengenoemde ziekenhuizen aanwezig. Zij hebben mij niet tegengesproken.

Die directeurs gaven wel aan zelf in te zetten op taallessen in het ziekenhuis zelf.
D'Hooghe: De ziekenhuizen die aanwezig waren in de hoorzitting, waren dan ook de beste van de klas. En er zijn ook verbeteringen. In de meeste ziekenhuizen is de directie nu minstens deels Nederlandstalig, waardoor er meer aandacht is voor tweetalige dienstverlening. Sommige ziekenhuizen voelen ook aan dat het aantal Nederlandstalige patiënten slinkt, want die patiënten zien het niet langer zitten om naar een Brussels ziekenhuis te gaan.

Waardoor de noodzaak om Nederlands te leren bij het ziekenhuispersoneel weer afneemt. Er is immers toch niemand om het mee te spreken.
D'Hooghe: Dat is inderdaad een vicieuze cirkel, want daardoor gaan er weer minder Nederlandstalige patiënten naar de ziekenhuizen, enzovoort. Komt daar nog eens bij dat de Nederlandstalige dokters liever in Vlaanderen werken, omdat ze daar meer betaald worden, en omdat ze in Brussel in een eentalig Franse omgeving dreigen terecht te komen.

Hoe kunnen we die vicieuze cirkel doorbreken?
D'Hooghe: De Europaziekenhuizen communiceren welke artsen Nederlands kunnen. Dan heb je het gevoel dat je er wel terecht kunt, en zullen ook veel mensen die stap zetten. Daarnaast moet de mentaliteit in Brussel veranderen. De negatieve sfeer rond de andere taal moet eruit, en daar moeten politici het voortouw in nemen. Zoals Emir Kir bijvoorbeeld, de burgemeester van Sint-Joost-ten Node (onafhankelijk, red.). Die heeft op enkele jaren tijd Nederlands geleerd. Taal gaat over respect, gezond verstand en goede manieren. Iemand aanspreken in zijn taal, zeker als dat een patiënt is, is iemand correct behandelen.

Toch is de bereidheid om het Nederlands te leren laag.
Bij de wachtdienst zijn maar een 30-tal van de 1.467 Franstalige aangesloten huisartsen bereid gevonden om taallessen te volgen. Een 200-tal zou wel tweetalig zijn, omdat ze in het Nederlands school hebben gelopen, of thuis tweetalig zijn opgevoed. Dat er zo weinig huisartsen zijn die extra taalessen volgen, heeft volgens mij nog altijd met die mentaliteit te maken.

Wat verwacht u nu van de politiek?
D'Hooghe: Dat de bevoegde ministers Elke Van den Brandt (Groen, Gezondheid) en Sven Gatz (Open VLD, Meertaligheid) zich iets meer bezighouden met gezondheidszorg, en om daar de tweetaligheid te garanderen. Maar ook dat de andere landstaal terug aan leerlingen en scholieren wordt onderwezen zodat ze vlot in de andere taal zich kunnen uitdrukken, want ook veel Nederlandstaligen kunnen geen Frans meer, hè.

De ziekenhuizen voorzien nu in taallessen.
D'Hooghe: Maar dat is hun taak niet. Zolang Brussel niet inzet op tweetaligheid, en men er zich makkelijk bij neerlegt dat men bijvoorbeeld geen leerkracht Nederlands vindt, zal er niet veel veranderen. Het begint dus op school, maar ook in de opleiding van verpleegkundigen, kinesisten en artsen zou taal aan bod moeten komen. Want als een Franstalige in Knokke of Oostende zijn been breekt, kun je hem tenminste in zijn eigen taal ondervragen. En omgekeerd geldt dat ook voor Vlamingen die in de Ardennen iets voorhebben.

Taal is belangrijk, even belangrijk als een stethoscoop. Een verkeerde anamnese (vragen die de arts stelt aan de patiënt, red.) leidt tot een verkeerde diagnose, waardoor de uitkomst natuurlijk minder goed is. Het zou niet de eerste keer zijn dat men schildklieronderzoeken start omdat een patiënt aangeeft met een 'krop in de keel' te zitten.