Te weinig plaats voor jongeren in Brusselse openbare ruimte: 'Ik voel mij vaak onveilig'

Heel wat Brusselse buurten voldoen niet aan de noden van jongeren om zich er veilig, zorgeloos en comfortabel te voelen. Uit een nieuwe studie, besteld door Vlaams minister Benjamin Dalle, blijkt dat er te weinig vrijplaatsen zijn voor jongeren in de openbare ruimte. BRUZZ sprak met tieners uit de Brabantwijk in Schaarbeek: "Hier is niets te doen, en heel wat plekken mijd ik gewoon."

Het Jeugdonderzoeksplatform (JOP) voerde in opdracht van Vlaams minister van Jeugd en Brussel Benjamin Dalle (CD&V) een onderzoek uit naar hoe Brusselse jongeren hun buurt ervaren. Jongeren uit drie heel verschillende buurten werden geïnterviewd: de Brabantwijk in Schaarbeek, Peterbos in Anderlecht en Stokkel in Sint-Pieters-Woluwe.

Donderdag maakte het onderzoeksplatform de resultaten bekend. In sommige wijken zijn te weinig vrijetijdsmogelijkheden of voelen jongeren zich onveilig of ongewenst in de openbare ruimte, zo constateerde JOP.

"De stad heeft nood aan meer ontmoetingsplaatsen waar jongeren zichzelf kunnen, willen en mogen zijn," reageert minister Dalle. Donderdagmorgen ging de minister met een groep jongeren uit het derde middelbaar van Campus Kompas in de Brabantwijk in gesprek. Ze trokken door de buurt naar een plek waar de tieners het liefst hun vrije tijd spenderen. Opvallend: ze kozen voor het Josaphatpark, een eindje buiten hun wijk. "Hier in de Brabantwijk is toch niks te doen. Als het mooi weer is, zitten we liefst in het park," vertelt de zestienjarige Mohammed.

Dat geldt voor de meeste tieners die donderdag mee op stap gingen. Ze zijn niet mals voor hun buurt: "Ik voel mij hier niet op mijn gemak. Vooral door al die dronken mensen en drugsverslaafden."

Gevoel van onveiligheid

Het aanbod en de infrastructuur in de Brabantwijk is inderdaad allesbehalve op maat van jongeren. Uit het onderzoek blijkt dat negatieve ervaringen, een gevoel van onveiligheid en andere personen die de publieke ruimte claimen ervoor zorgen dat jongeren vaak weggeduwd worden van bepaalde plaatsen.

Ook Nordine (14) ervaart zijn wijk, de Berenkuil in Schaarbeek, die grenst aan de Brabantwijk, als heel onveilig, vertelt hij aan BRUZZ. "Onlangs hield de politie een grote razzia in mijn buurt. Alle huizen van mijn straat werden onderzocht, ook het mijne. Ik was diep onder de indruk. Ze hebben die dag 26 drugdealers opgepakt. Natuurlijk voel ik mij dan niet veilig in mijn eigen buurt. Maar na de politieactie was het gelukkig wel rustiger."

Al zijn er ook jongeren die zich minder aantrekken van de overlast in hun wijk. "Ik woon hier al heel mijn leven, en graag. Ik heb hier nog nooit iets naars meegemaakt. Er zijn wel veel verslaafden, maar die vallen mij niet lastig," zegt Hady (15). "Met vrienden spreek ik meestal af in metrostation Rogier, we hangen daar graag rond."

Vooral meisjes vinden het moeilijk om zich een plek toe te eigenen in de openbare ruimte, bewijst het onderzoek. "Ik voel mij vaak niet veilig, maar op straat is het voor meisjes nog moeilijker dan voor ons. Mannen kijken naar hen en fluiten naar hen," bevestigt Mohammed.

Dat kunnen Ines en Sina (beiden 14) alleen maar beamen. "Het Noordstation is voor mij de ergste plaats. Daar probeer ik niet te komen, want we hebben er al te veel gezien en meegemaakt," vertelt Ines.

De vrijplaats waar zij, net zoals de andere meisjes uit hun klas, het liefst hun vrije tijd besteden, is het Docks winkelcentrum of de Nieuwstraat. Voor een plek waar ze zich fijn voelen, moeten ze hun buurt dus verlaten.

Een van de aanbevelingen van de onderzoekers is dan ook om de publieke ruimte 'meisjesvriendelijker' te maken. Kleinschalige ingrepen kunnen daar al een rol in spelen, zoals meer gratis en propere vrouwentoiletten en publieke sportinfrastructuur waar ook vrouwen en meisjes zich welkom voelen.

Vermijdingsgedrag

Er zijn heel wat plaatsen die de Schaarbeekse jongeren actief vermijden in hun buurt, vertellen de leerlingen. Denk aan de Brabantstraat, het Noordstation en het Liedtsplein.

Het Liedtsplein is een belangrijk knooppunt voor het openbaar vervoer en veel leerlingen passeren er elke dag. Toch zijn ze er liever weer zo snel mogelijk weg, zegt Mohammed: "We kennen alle drugverslaafden op het plein. We weten wie ons met rust laat en wie agressief kan zijn. Als we iets hebben opgemerkt, zeggen we het meteen aan elkaar door."

Het frustreert sommigen dat ze voortdurend op hun hoede moeten zijn in hun eigen buurt. "Als de stad veilig zou zijn, zouden we niet heel de tijd moeten nadenken over waar we wel of niet kunnen komen."

Ook de gebrekkige hygiëne op veel plaatsen is een groot struikelblok voor de tieners. Nordine: "Aan Liedts zijn veel ratten en ligt overal sluikafval. Dan heb ik geen zin om daar op een bankje te chillen."

Grote verschillen tussen wijken

Uit het onderzoek blijkt dat de kwaliteit en het gebruik van de publieke ruimte in de drie wijken sterk verschilt, net als het gemeenschapsgevoel en het beschikbare vrijetijdsaanbod in of rond de buurt.

Sommige jongeren zien heel Brussel als hun speeltuin en beperken zich dus niet enkel tot hun eigen wijk. Vooral bij de jongeren uit Stokkel bleek dat het geval. De groep uit Peterbos en een deel van de Brabantwijk richt zich voornamelijk op de eigen buurt, ook al is het aanbod voor jongeren er beperkt.

De resultaten van het onderzoek moeten volgens de minister een stimulans bieden om de Brusselse openbare ruimte in de toekomst meer en beter af te stemmen op de noden van jongeren. Al is dat in een buurt als de Brabantwijk, met al haar complexe problematieken, geen gemakkelijke opgave.

Dalle hamert op het belang van aangepaste infrastructuur, niet alleen in de vorm van jeugdhuizen, maar ook in de publieke ruimte: "Het onderzoek toont aan dat we jongeren actief moeten betrekken bij het uittekenen van de openbare ruimte. Ze weten waarover het gaat, hebben zicht op structurele ongelijkheden en op oplossingen, en ze willen ook betrokken worden bij de inrichting van hun buurt."