Burgerproject Less Béton: zoveel mogelijk beton omtoveren tot tuintjes

Zoveel mogelijk beton omtoveren tot kleine tuintjes, dat is de ambitie van burgerproject Less Béton. Goed voor de biodiversiteit, het tempert de gevolgen van hittepieken én maakt buurten leefbaarder.

Dit was eerst allemaal trottoir, waar ook veel werd gesluikstort,” zegt Michèle Schor trots, terwijl ze wijst naar de groene perceeltjes in de Bosniëstraat in Sint-Gillis. Samen met haar collega Laetitia Cloostermans van de vzw Less Béton heeft ze die aangelegd.

Ongeveer veertig vierkante meter beton verdween en in de plaats kwamen er vijf lapjes grond die werden bedekt met compost en beplant met gewassen, elk met een specifieke functie. Schor toont een Mexicaanse sinaasappelboom “Dat is een bloemdragende plant die lang bloeit en zo lang voedsel biedt voor insecten,” legt ze uit. “En dit is een Chinese zuurbes die bessen draagt die vogels kunnen eten.”

De voornaamste doelstelling van de projecten is regenwater te laten doorsijpelen, om watertekorten te vermijden. “Water wordt bijna een luxeproduct, dat beseften we deze zomer. En dan zie je dat op de golfbanen nog steeds water werd gebruikt om te sproeien.”
Daar komt nog bij dat de planten en bloemen op de perceeltjes een basis voor onze voeding zijn. “Insecten spelen een belangrijke rol in onze voedselvoorziening. Tachtig procent van al onze voeding is afkomstig van insectenbestuivers,” legt Schor uit.

Tot slot is er de biodiversiteit. “Zonder beton wordt dit een levendige bodem. Dat is belangrijk, want precies in de bodem is er het meeste biodiversiteit.”
Beton weghalen is een nobel doel, dat Less Béton bovendien probeert te behalen door zoveel mogelijk zero waste te werken. Het verwijderde materiaal gaat bijvoorbeeld naar verenigingen die het kunnen gebruiken. Het werkt ook andersom: het afval van anderen is een grondstof voor de vzw. Zo werd de grond bedekt met geplette cacaobonen en houtsnippers. De bonen komen van een cacaoproducent in Anderlecht. “Hij is er niets mee, terwijl wij het goed kunnen gebruiken als bodembedekker.”

Hitte in de stad

Minstens even belangrijk: stedelijk groen maakt een buurt resistenter tegen de grillen van het klimaat. “De voorbije zomers hebben het duidelijk gemaakt: er zijn steeds meer overstromingen en hittegolven,” vertelt Schor. “Zeker in Brussel zijn hittegolven een probleem, vooral in wijken die volgebouwd zijn. Beton is als een radiator: overdag slaat die warmte op en ‘s nachts geeft hij die weer af. Dat betekent dat die wijken ‘s winters nog kouder en in de zomer nog warmer zijn.”

Less Béton streeft naar verkoeling in de Brusselse straten, maar tegelijk naar warmte tussen de mensen. De vzw betrekt vrijwilligers en buurtbewoners in haar werking, om zo samen de tuintjes vorm te geven. Door de vroege betrokkenheid van de buurtbewoners kunnen zij later het groen onderhouden en er verder invulling aan geven.

Simon Bury is een van die vrijwilligers, hij hielp onder meer mee aan een project aan het Zuidstation. “Ik droom ervan om te leven in een stad waar mensen in harmonie zijn met de rest van de levende wereld. Dat is belangrijk voor het welzijn van de inwoners. Wie glimlacht er niet bij het zien van een mooie bloem?”

Kleinschalige projecten als Less Béton kunnen volgens Bury grote veranderingen inluiden. “Elke burger kan helpen om de levenskwaliteit in Brussel te verbeteren. Zulke projecten kunnen de stad verfraaien en tegelijk ontmoetingen tussen mensen tot stand brengen.”

Behalve het project in de Bosniëstraat ging Less Béton dit jaar op nog twee andere plekken aan de slag. Dat lijkt niet zoveel, maar beton inruilen voor groen is tijdrovend. Voor de eerste spade de grond in gaat, moet er een duidelijk idee zijn en moeten er subsidies worden gevonden. Less Béton krijgt immers geen structurele steun. Voorlopig werken er twee mensen voor de vzw, terwijl de aanleg van de tuintjes erg arbeidsintensief is.

Uit financiële overwegingen beperkt Less Béton zich tot kleine projecten, ook omdat er voor grotere projecten vaak een bouwvergunning nodig is. Toch kunnen die kleine projecten een verschil maken, vindt Schor. “Het zijn goede voorbeelden voor anderen. Mochten er in Brussel op meer plekken gelijkaardige projecten komen, zou dat een enorme vooruitgang zijn.”
Less Béton wil nog verder groeien. “Nu zijn we misschien nog een kleine zandkorrel, maar we hopen op meer. Zo kunnen we in de toekomst bijvoorbeeld ook gemeenten begeleiden om voor meer groen en minder beton te gaan.”