BIG CITY. Kan Brussel overstromen?

We zullen ons allemaal de beelden blijven herinneren van de overstromingsramp in Wallonië. Vorige zomer traden de rivieren en beken er door hevige regenval uit hun oevers, met dodelijke slachtoffers tot gevolg en ontelbare vernielde huizen. Met de klimaatopwarming zal dat vermoedelijk steeds vaker gebeuren. Kan Brussel dit soort rampen vermijden?

Er zit heel wat water in onze Brusselse ondergrond. Meer zelfs, Brussel is niet alleen gebouwd aan de oevers van de Zenne, de grond is hier ook moerassig. De stadsnaam afgeleid van 'Broekzele' betekent letterlijk: de nederzetting aan het moeras. Je zou kunnen stellen dat een moerassige ondergrond het water sneller absorbeert. Maar aangezien onze stad sterk gebetonneerd is, gaat die stelling niet meer op.

Behalve de Zenne creëerden belangrijke wateren zoals de Maalbeek, de Molenbeek en de Woluwe, valleien in de stad. Hieraan heeft Brussel zijn grote hoogteverschillen te danken. Die vormen een eerste uitdaging wanneer het stevig regent. Het water vloeit van hoger gelegen delen van de stad naar die valleien. Voor de verstedelijking er was, stroomde het water weer de rivier in, maar door de betonnen straten en voetpaden werd de grond op veel plekken ondoorlatend. De lager gelegen delen zijn de gebieden in Brussel die potentieel getroffen kunnen worden door grote hoeveelheden afdalend water.

Risico-inschatting

Op een interactieve kaart van Leefmilieu Brussel worden die zones duidelijk weergegeven. Met kleurschakeringen wordt het risico aangegeven voor overstromingen in een bepaald gebied: een keer om de 100, 50 of 10 jaar. De zones waar het overstromingsgevaar het grootst is, lopen duidelijk langs de tracés waar de grote beken en rivieren de valleien hebben afgetekend. Dat is bijvoorbeeld het geval voor bepaalde delen van Sint-Pieters- en Sint-Lambrechts-Woluwe, Schaarbeek, Elsene, maar ook Ganshoren. Belangrijk om hierbij te vermelden, is dat het over voorspellingen gaat. Zulke kaarten worden opgesteld als een soort van waarschuwing om in die gebieden in genoeg beschermingsmaatregelen te voorzien.

(lees verder onder de afbeelding)

Hoewel de belangrijke wateren het Brusselse grondgebied getekend hebben, zijn ze vaak niet meer te zien aan de oppervlakte. De meeste rivieren die door de stad stroomden, zijn door de jaren heen grotendeels overkapt en stromen nu ondergronds. Sommige kleinere beekjes stromen zelfs rechtstreeks het riool in.

Dat brengt ons bij nog een ander overstromingsgevaar. In de Brusselse riolen stroomt jammer genoeg nog te veel zuiver water. Dat geeft extra druk op de riolen wanneer ze bij hevige regenval veel water te verwerken krijgen. Gelukkig heeft Brussel een tot nu toe goed werkend systeem van overlopen. Als de riool overstelpt raakt met water, stroomt die over in het kanaal en in de Zenne. Daardoor is Brussel tot nu gespaard gebleven van grote overstromingsrampen, maar het is wel heel nefast voor de waterkwaliteit van het kanaal en de natuurlijke waterlopen, zoals de Zenne.
Een systeem vinden waardoor de stad hevige regenval verwerkt krijgt zonder de natuurlijke wateren fel te belasten, zou bijgevolg ideaal zijn. De natuurlijke bronnen naar de bovengrond halen en ontharding van onze bodem, staan hierbij voorop.

Behalve ondergelopen kelders en tunnels en een riool die het water af toe niet meer slikt, is Brussel dus aan grote waterrampen kunnen ontsnappen. Maar toen de hemelsluizen vorige zomer wagenwijd openstonden, hield men ook in Brussel even de adem in. In het Riolenmuseum vertelden ze ons dat ze het water nog maar zelden zo hoog hadden zien staan. Water vindt altijd zijn weg, het naar de juiste plekken doen stromen is dus de boodschap.

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City