Speelt de Brusselse lucht ons parten om te genezen van corona?

Sinds de coronacrisis zouden we het autoverkeer en de uitlaatgassen bijna vergeten, maar volgens nieuw onderzoek kan de luchtverontreiniging wel degelijk van tel zijn bij het aantal doden dat het coronavirus maakt. In gebieden met meer fijnstofdeeltjes in de lucht zouden coronapatiënten vaker sterven. En als dat klopt, ziet het er niet zo goed uit voor Brussel.

Wie in een streek woont met hogere luchtvervuiling zou meer kans hebben om te sterven aan de gevolgen van het coronavirus. Dat zeggen althans twee internationale studies, die een verband vonden tussen de hoge sterftecijfers in Noord-Italië, het Duitse Ruhrgebied en Amerikaanse grootsteden: de luchtkwaliteit bleek er beduidend minder goed dan in andere delen van het land.

Het is een hypothese die ook in België weleens zou kunnen meespelen. De onderzoeker Tim Nawrot (UHasselt) start alvast een onderzoek naar de impact van luchtvervuiling op het herstel van covid-19-patiënten in Vlaanderen. “Uit vroeger onderzoek is al gebleken dat patiënten die beademing nodig hebben voor andere ziektes, gemiddeld langer beademd moeten worden als zij veel vervuilde lucht hebben ingeademd de weken daarvoor”, zegt Nawrot aan BRUZZ. “Het leek me zinvol om dat ook verder te onderzoeken bij specifieke coronapatiënten.”

Luchtvervuiling tast namelijk het immuunsysteem aan en kan ontstekingen in de luchtwegen en de longen veroorzaken. Dat maakt patiënten uit vervuilde gebieden mogelijk ook meer gevoelig voor een ziekte als covid-19. “Het is niet zo dat het coronavirus zich sneller verspreidt in gebieden met hogere luchtverontreiniging”, benadrukt Nawrot. Dat hangt af van de hoeveelheid contact tussen de buurtbewoners. “Maar voor wie besmet is, kan de lucht wel een rol spelen in hoe goed je zal genezen.”

Fijn stof

Net zoals gewicht en leeftijd is luchtkwaliteit dus een mogelijke factor die bepaalt of een patiënt er zwaar aan toe zal zijn en mogelijk sterft. Nawrot zal nu kijken naar het aantal roetdeeltjes in de urine van coronapatiënten, een indicatie van eerdere blootstelling aan fijn stof, om te vergelijken hoe lang zij gemiddeld beademing nodig hebben.

Momenteel is er nog geen Brussels ziekenhuis betrokken bij het onderzoek, al zullen de Vlaamse resultaten ook relevant zijn in Brussel. “De luchtkwaliteit is niet enkel afhankelijk van de stad of het platteland, maar ook van het weer. De concentraties fijn stof zijn in Brussel niet dermate verschillend van Vlaanderen”, zegt Nawrot.

Toch zullen Brusselaars die in de zogenaamde street canyons wonen, smalle straten met hoge gebouwen waaruit vervuilde lucht niet makkelijk kan wegwaaien, gemiddeld meer fijn stof inademen dan iemand die honderd meter verderop een park voor zijn deur heeft. “Ook wie elke dag tijdens een piekuur door de Wetstraat fietst, krijgt meer roetdeeltjes binnen”, zegt Nawrot. En rond de drukke verkeersaders, zoals de Tervurenlaan, Kruidtuin, het Saincteletteplein en de Belliardstraat, is het gekend dat de fijn stofwaarden de minimumnormen overschrijden.

Begin maart, net voor de coronacrisis, bleek al uit onderzoek van de VUB dat Brusselaars in vervuilde straten of buurten meer kans hebben op allerlei gezondheidskwalen en op vroegtijdig overlijden. Onderzoekster Charlotte Noël (VUB) laat weten dat een gelijkaardig onderzoek nog niet mogelijk is voor de coronadoden in Brussel. Er zijn wel gegevens over het aantal besmettingen per gemeente, maar nog niet van het aantal doden.

Oversterfte

Vanuit Noël's vakgroep, VUB Interface Demography, wordt vandaag wel aangekondigd dat tijdens de coronacrisis nergens in België meer oversterfte is vastgesteld dan in het Brussels Gewest. Het aantal sterfgevallen in Brussel lag tot drie keer hoger dan normaal.

"Brussel is het grootste interactiegebied van België, dus het is normaal dat de besmettingen er sneller zijn toegekomen en verspreid", zegt VUB-demograaf Patrick Deboosere daarover. "De luchtkwaliteit kan daar misschien een kleine rol in spelen, maar het is zeker niet de enige factor."

Tim Nawrot noemt de huidige coronacrisis slechts een manier om de urgentie aan te tonen van luchtverontreiniging. “De impact van de luchtkwaliteit is veel groter op andere ziektes dan op corona”, zegt hij, zoals op hart- en vaatziekten of luchtwegaandoeningen. “Dat blijft allemaal bestaan, ondanks het coronavirus. Eigenlijk zou men de urgentie waarmee de coronacrisis nu wordt aangepakt, moeten doortrekken naar andere factoren met een negatieve invloed op de gezondheid, zoals de klimaatcrisis en de luchtverontreiniging.”