Stadstol moet Brussel half miljard euro opbrengen: Vlaanderen vraagt overleg

De Brusselse stadstol moet een half miljard euro opbrengen. Dat blijkt uit documenten van de Brusselse administratie die aan de regering zijn bezorgd, waarover De Tijd donderdag schrijft. Met de stadstol betalen automobilisten een vaste taks, plus een bedrag per afgelegde kilometer. Dat kan vooral voor de Vlaamse en Waalse pendelaars een slok op de borrel schelen. "Laat het duidelijk zijn: de Vlaamse pendelaar mag niet gediscrimineerd worden", zegt Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters.

Vanaf 2022 moet op alle wegen in het Brussels Gewest een vaste tol worden aangerekend per wagen, aangevuld met een extra tarief per kilometer. De naam van het tolsysteem is SmartMove. Het tarief van de stadstol, of slimme kilometerheffing, varieert met het tijdstip van het binnenrijden van de hoofdstad en het vermogen van het voertuig. Het systeem oogt behoorlijk complex en ambitieus, weet De Tijd op basis van documenten die aan de Brusselse regering zijn bezorgd.

Volgens die documenten zal het vaste tarief 1 euro in de spits zijn (van 7 tot 10u en van 15 tot 19u) en een halve euro tijdens de daluren (tussen 10 en 15u). Dat bedrag wordt dan vermenigvuldigd met een factor die afhangt van het vermogen. Vanaf 20 fiscale pk wordt dat maal zes, het hoogste tarief. Dat komt neer op 6 euro vaste taks in de spits. Voor wie met een gemiddelde wagen rijdt, wordt het tarief maal twee of maal drie. Daar komt een tarief bij van 18 eurocent per kilometer tijdens de spits en 9 cent in de daluren. In het weekend en tussen 19 uur en 7 uur blijft het gratis.

Er zou nog een alternatief komen van dagpassen voor dagjestoeristen, mensen die weinig naar Brussel komen of mensen die uit privacyoverwegingen liever geen gegevens delen via smartphone of een gps-bakje. Het voorstel is immers om de slimme camera's in Brussel te combineren met smartphonetechnologie. Het tarief van zo'n dagpas zou variëren van 10 tot 20 euro.

Pendelaars en leasingwagens

Het systeem zou een half miljard euro moeten opbrengen. De Brusselse regering moet nog beslissen en het kabinet van bevoegd minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) wil daarom nog niet reageren. Ook het kabinet van Brussels minister van Financiën Sven Gatz (Open VLD) herhaalt dat er nog niets beslist is, maar dat er gewerkt wordt aan een hervorming van de autofiscaliteit. Volgens De Tijd worden er hoe dan ook geen grote wijzigingen meer verwacht. Dat kunnen zowel Gatz als Van den Brandt dus niet bevestigen.

Met de tarieven komt ook de discussie met de andere gewesten weer op gang. Brusselaars zullen volgens dit systeem namelijk enkel nog betalen voor wat ze rijden, maar voor de kwart miljoen Vlaamse pendelaars komt de stadstol nog bovenop de autobelasting die ze in Vlaanderen betalen. Dat is het gevolg van het stuklopen van overleg tussen de verschillende gewesten om gezamenlijk een systeem van rekeningrijden in te voeren. Volgens De Tijd wordt nu expliciet afstand genomen van een samenwerkingsakkoord met de andere gewesten.

Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) zegt aan BRUZZ dat er wél nog "constructieve gesprekken lopen rond het samenwerkingsakkoord met Brussel". Dat laat haar woordvoerder Aidan Reinquin weten. "In overeenstemming met het Vlaams regeerakkoord is de tolheffing niet opgenomen in dat samenwerkingsakkoord", zegt hij. Na eerdere berichten over de stadstol in de Franstalige pers, nam minister Peeters vorige week al contact op met haar Brusselse collega Van den Brandt. Peeters heeft een overleg aangevraagd en wil de juridische documenten kunnen inkijken. "Tot op heden is er nog geen overleg geweest", zegt Reinquin. "Wij weten uiteraard dat er gevolgen zullen zijn voor de Vlaamse pendelaars als het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een stadstol wil invoeren. Hoe aanvaardbaar die zijn, moeten we afwachten in verder overleg. Maar laat het duidelijk zijn: de Vlaamse pendelaar mag niet gediscrimineerd worden in vergelijking met de Brusselaars.”

Daarnaast vormen leasingwagens een uitdaging. Brussel wil die in het systeem. Advocatenkantoor Stibbe, dat de Brusselse administratie bijstaat in het dossier, waarschuwt voor de juridische complexiteit, met als mogelijke oplossing dat de autofiscaliteit voor leasingbedrijven in Brussel behouden blijft, maar werknemers met een bedrijfswagen zelf betalen voor het gebruik.

Economische schade?

Vanuit de Brusselse oppositie worden de eerste twijfels al geuit. Zo stellen Cieltje Van Achter (N-VA), Bianca Debaets (CD&V) en David Weytsman (MR) vragen over de impact van de maatregelen op de economie. "Wij pleiten voor een project dat bijdraagt aan de relance en het werk in het hart van onze wijken," aldus Weytsman. "We zitten midden in een economische crisis en Brussel was nooit zo onaantrekkelijk."

Van Achter: "Begin met een deftig fietsnetwerk, pak overvolle trams en bussen aan, kom met een reëel parkeerbeleid, zorg voor betere doorstroming etcetera, in plaats van pure belasting op kap van de pendelaars."

Dat de pendelaars en daarmee de Brusselse economie zwaar gestraft wordt met het nieuwe systeem, vreest ook Debaets. "Door nu een eenzijdige stadstol in te voeren, riskeer je Brussel af te sluiten van de rest van het land," stelt Debaets. "Brussel kan maar volop zijn hoofdstedelijke rol waarmaken in wisselwerking met de andere gewesten. Elke dag komen er 370.000 pendelaars naar Brussel werken. Brussel is de motor van de Belgische economie en zorgt voor 19% van het Belgische BBP, maar een eenzijdige stadstol kan daar snel stokken in de wielen steken."

Christophe De Beukelaer van het CDH deelt die vrees. "Ik steun een hervorming van de belasting naargelang het gebruik," zegt hij. "Maar ik steun geen belastingverhoging zonder alternatieven zoals het RER-netwerk, een verhoging van de MIVB-capaciteit tijdens piekuren, fietssnelwegen of autodelen. We doen er al 20 jaar over om het RER-netwerk af te ronden."

Ook vanuit de Vlaamse regering klinkt protest. Minister van Financiën Matthias Diependaele (N-VA) noemt de Brusselse tolheffing "een pestbelasting voor de Vlaming". Bijvoorbeeld een leerkracht die in het Brussels Gewest in het Nederlandstalig onderwijs werkt, "en sowieso Brussel al moeilijk kan bereiken met het openbaar vervoer", wordt volgens Diependaele de dupe van de stadstol. Hij vindt dat er op die manier extra middelen van Vlaanderen naar Brussel vloeien, bovenop de jaarlijkse transfers die er nu al zijn, en dat vindt hij onaanvaardbaar.

Fractieleider in het Vlaams Parlement Chris Janssens (Vlaams Belang) laat weten een belangenconflict klaar te hebben liggen en dit in te dienen zodra het ontwerp rond de stadstol wordt ingediend in het Brussels Parlement: "De Brusselaars krijgen een compensatie - lagere belastingen op autobezit, terwijl de Vlamingen een extra belasting krijgen. Onaanvaardbaar."