Artists in residence: The Cure in Caïro

Arme Arabieren, het cliché dat het hete klimaat waarin ze vertoeven van hen onverbeterlijke heetgebakerde vechtersbazen maakt, zal nog niet meteen verdwijnen. Rellen verzekerd met die jongens. Maar ook The Cure stak het vuur ooit een paar keer aan de lont.

De allereerste single van de Engelse postpunkgroep uit West-Sussex kwam uit in 1978, en was meteen goed voor een controverse met gevolgen die zich uitstrekken tot nu de houdbaarheidsdatum van de groep al een tijdje is verstreken. Die eerste single, Killing an Arab, was tekstueel helemaal gebaseerd op de roman De vreemdeling van Albert Camus, waarin de Franse pied-noir of kolonialenzoon Meursault op het strand in een buitenwijk van Algiers ‘een Arabier’ doodschiet. Meursault was voor Camus een extreem voorbeeld van een mens die de absurditeit van het leven inziet en daarom ook niet meer wil doen ‘alsof’. Alles is hem om het even: hij rouwt niet om zijn dode moeder, trouwt alleen omdat zijn vriendin dat wil, en moordt omdat hij nu eenmaal in die situatie verzeild is geraakt, verblind wordt door de zon, en door zijn houding toch al het geïsoleerde leven van een terdoodveroordeelde leefde.

Maar terwijl je de postpunk misschien zou kunnen zien als een expressie van de late puberteitsperiode waar de mensheid doorheen ging toen het gedachtengoed van filosofen als Camus helemaal was doorgedrongen, werd Killing an Arab door sommigen niet zozeer gezien als existentiële postpunk maar als postkoloniaal racisme. Het bracht The Cure er uiteindelijk toe om tot op de dag van vandaag in live-shows ‘Killing an Arab’ te vervangen door ‘Kissing an Arab’ of ‘Killing another’. Niet helemaal conform de geestelijke erfenis van Meursault natuurlijk. En bovendien passen die alternatieve titels evenmin als de originele bij het ritmeschema: wie tekst en muziek op elkaar af wil stemmen, moet nog altijd een onbestemde lettergreep tussen ‘killing’ (of ‘kissing’) en ‘an’ toevoegen om het deuntje te doen kloppen. Dat geeft je als onverschillige moordenaar alsnog een ongemakkelijk gevoel.

Killing an Arab was de single bij de debuutplaat van The Cure, Boys don’t cry, dat verder nog een nummer bevat met een referentie aan de Arabische wereld. Fire in Caïro is eigenlijk een liefdesliedje dat weinig met Caïro te maken heeft, hoewel we er verder ook een luchtspiegeling in aantreffen, wat in die streken wel eens in het echt schijnt voor te komen. Maar de zinsnede ‘burn like fire in Caïro’ vond ik altijd al goed gevonden. Ik ben jaloers op mensen die vergelijkingen uit hun pen kunnen toveren die op het eerste gezicht misschien vergezocht lijken, maar bij nader inzien herhaaldelijk de nagel op de kop slaan. Als je dat zelf probeert, wordt het altijd een sof. Dus sorry hoor Arabieren, maar als het nu ergens geregeld op intense wijze brandt, terwijl het er sowieso al zeer heet is, dan is het toch wel in Caïro. Dat valt niet te ontkennen, en dus vond ik dat Cure-frontman Robert Smith, met zijn ontplofte haardos en beroete ogen, de passie in zijn song met recht had laten branden als vuur in Caïro.

Beeld u dus mijn teleurstelling in toen ik uiteindelijk ontdekte dat de Caïro Fire eigenlijk een begrip is in Engeland. De oude koloniale bezetter duidt er de opstand mee aan die in 1952 als prelude gold voor de Egyptische revolutie en het einde van de Britse aanwezigheid in Egypte. Tijdens de Caïro Fire of ‘zwarte zaterdag’ van 26 januari zetten opstandelingen meer dan zevenhonderd gebouwen – winkels, cafés, restaurants, cinema’s en theater – in brand. Op het eerste gezicht was deze dag van ongeziene chaos in verschillende stadsdelen een vergelding voor de dood van vijftig Egyptische politiemensen door de Britten een dag eerder. Maar uiteindelijk is de ware toedracht van deze destabiliserende rellen nooit duidelijk geworden. Wel duidelijk is dat de vergelijking burn like fire in Caïro dan misschien toch niet zo’n geweldige vondst is. Misschien moeten we anno 2014 wat beter opletten met die clichés over Arabieren.