Artists in residence: Gustav Vigeland in Oslo

In deze reeks gaan we op zoek naar wat internationale kunstenaars hebben met steden. Weinig kunstwerken zijn tegelijk zo groots en zo vertederend, zo overrompelend en zo intiem, als het beeldenpark dat de Noorse kunstenaar Gustav Vigeland ontwierp in het Frogner Park in Oslo.

Ik herinner me niet zo heel veel meer van mijn trip naar Oslo van tien jaar geleden. De stad zag er een beetje uit zoals ik ze me had voorgesteld, rustig kabbelend aan de baai van de Oslofjord, waarvan de donkerblauwe kleur de onaangename temperatuur van het water verried. Ondertussen is er blijkbaar wel nogal wat veranderd ginder boven. Oslo is een van de snelst groeiende steden in de regio. Er wonen ondertussen 1,5 miljoen mensen. Toch is Oslo ook nog altijd een groene stad waar een aantal parken als vanzelfsprekend deel uitmaken van het stedelijk weefsel. Eén van die parken herinner ik me maar al te goed: het Frognerpark dat net buiten het historische centrum ligt, en bekend is om de Vigelandsanlegget: het sculpturenpark dat er werd gecreëerd door beeldhouwer Gustav Vigeland (1869-1943).

Vigeland werd niet in Oslo zelf geboren, maar ging er al op jonge leeftijd houtbewerking studeren en keerde er in 1888 definitief terug om een bestaan als kunstenaar op te bouwen. Toen Noorwegen in 1905 onafhankelijk werd van Zweden, kreeg Vigeland regelmatig belangrijke overheidsopdrachten, en ook de medaille van de Nobelprijs voor de Vrede is zijn ontwerp. Om zijn hoge productie de nodige plaats te bieden, mocht Vigeland in het Frognerpark aan de slag gaan. Hij kreeg er een studio – waar momenteel het Vigelandmuseum gevestigd is – en spendeerde de rest van zijn leven aan de aanleg van het grootste sculpturenpark ter wereld dat het werk is van slechts één kunstenaar.

Art-decostijl
Het Vigelandpark bevat meer dan 200 grote sculpturen die deel uitmaken van vijf onderscheiden beeldengroepen zoals ‘de Fontein’, ‘de Monoliet’, of ‘het Levenswiel’. Het is niet zozeer de soms beladen symboliek van die globale beeldengroepen die aanspreekt, maar juist de eenvoudige schoonheid van de individuele figuren, die Vigeland ontwierp in klei, om ze dan door ambachtslui te laten kappen uit graniet of gieten in brons. Na de vrij klassieke toegangspoort vormen de 58 sculpturen van baby’s, kinderen, mannen, vrouwen en oude vandagen aan weerszijden van de brug een eerste hoogtepunt. Een jongetje balanceert met zijn voeten op de handpalmen van zijn vader, twee zussen houden elkaar vast, er wordt gespeeld, er wordt gevochten, er wordt beschermd en er wordt geliefkoosd. Aan het einde van de rij stampvoet een klein boos jongetje, dat de laatste jaren blijkbaar is uitgegroeid tot de mascotte van het park.

Het letterlijke hoogtepunt van het park is de Monoliet van 17 meter hoog die uit één stuk steen is gekapt, en waarop 121 menselijke figuren naar de hemel rijken. Maar opnieuw zijn het hier vooral de beelden rondom, in dat tegelijk massieve en kwetsbare gespikkelde blanke graniet, in die robuust gestileerde art-decostijl, die tegelijk tederheid, melancholie, erotiek, vitaliteit en harmonie uitstralen. Brussel heeft ook mooie beelden in mooie parken, maar in het Vigelandpark word je een beter mens.