Artists in residence: van het Heilig Graf naar Glastonbury

Glastonbury zou je het Werchter van het Verenigd Koninkrijk kunnen noemen. Elk jaar zakken in juni zo’n 175.000 mensen af naar de groene weiden in de buurt van het stadje, voor het festival dat daar al sinds 1970 georganiseerd wordt. Wat u wellicht nog niet wist, is dat zelfs Jezus een Glastonbury-ganger zou geweest zijn.

De cultus rond het muziekfestival in Glastonbury is nog wat groter dan die rond Rock Werchter. Je zou Glastonbury een soort bedevaartsoord kunnen noemen, en dat is het eigenlijk ook. Dat komt omdat er aan het kleine stadje in Somerset in het westen van Engeland verschillende mythes en legendes verbonden zijn.

Om te beginnen zijn er de apocriefe bijbelverhalen rond de figuur van Jozef Van Arimathea. Deze heilige komt voor in de vier evangelies, als de rijke maar gelovige man die het dode lichaam van Christus verkreeg van de Romeinse prefect Pontius Pilatus, en ervoor zorgde dat het gebalsemd en in linnen gewikkeld in de graftombe terechtkwam die eigenlijk voor hemzelf bestemd was.

Volgens Middeleeuwse legendes die mee de komst van het Christendom naar Engeland moesten helpen verklaren, werd Jozef op die manier ook de eerste bezitter van de Heilige Graal, de beker waarin het bloed van Christus werd opgevangen, en die later het voorwerp werd van vele heldhaftige maar vergeefse zoektochten.

Het verhaal van de Graal verschafte Jozef Van Arimathea ook een plaats in de vele legenden rond Koning Atrhur, die in sommige gevallen zelfs wordt omschreven als een nazaat van Jozef. Jozef zou de Graal op vraag van Christus immers naar Engeland hebben gestuurd. Daar was hij volgens nog andere verhalen al eens eerder was geweest en wel in het gezelschap van de toen nog pas jongvolwassen Jezus zelf. Bij dat bezoek kwam hij ook in Glastonbury, waar een aantal vroege (elfde-eeuwse) Christelijke eredienstplaatsen gevestigd waren die baat hadden bij straffe heiligenverhalen.

Deze mythologie heeft van Glastonbury niet alleen een stadje gemaakt dat tot in de twintigste eeuw gefrequenteerd werd door new agers en andere para-religieuze groeperingen die er uiteindelijk de festivaltraditie heeft doen ontstaan. Ze inspireerde de Engelse dichter William Blake (1757-1827) ook tot het gedicht And did those feet in ancient time, dat vandaag nog zowat elke Engelsman kent.

Eigenlijk fungeerde het gedicht als inleiding bij Blakes lange, complexe, van Bijbelse elementen doortrokken epos Milton. Maar eens ene Hubert Parry er in 1916 muziek op gezet had, groeide het onder de naam Jerusalem ei zo na uit tot een nationale hymne. De hymne illustreert hoe Jeruzalem - de stad die door zowel joden, Christenen als moslims beschouwd wordt als een religieuze hoofdstad, en die in overdrachtelijke zin zowat gelijkgesteld wordt met de hemel - al zo vaak en door zovelen geclaimd werd, dat ze uiteindelijk gewoon geëxporteerd werd naar het buitenland.

Zo wordt Jeruzalem of ‘Nieuw Jeruzalem’ door uiteenlopende sektes ook gesitueerd in New York, Jamaica of Congo. Maar zelfs de Engelsen roepen dus graag, samen met William Blake, dat de voeten van het Heilig Lam misschien ooit wel op hun groene weiden hebben gelopen, daarmee de aanzet gevend tot de bouw van een nieuw Jeruzalem op Engelse bodem.

Hoewel Blake in het gedicht oproept tot een mentale strijd om Engeland vredig en bucolisch te houden, is de hymne in de loop der decennia ook uiterst geschikt gebleken als strijdlied van suffragettes, politieke fracties en supporters allerhande. Zo is ze uiteindelijk uitgegroeid tot een tweede, exclusief Engels, volkslied, naast het Britse God Save the Queen.

Vooral voor rugby- en cricketwedstrijden wordt het lied vaak gezongen, en het weerklonk ook tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Londen. Een aantal popartiesten gooien de hymne ook graag in hun liveset als ze op Engelse bodem spelen. Bijvoorbeeld, en dat zal niet verbazen, de cerebrale Ieren van U2, die ze in 2011 nog speelden op… Glastonbury.

www.brusselnieuws.be/inresidence