Artists in residence: Woody Allen in New York

Bij jonge filmfans zou het misverstand kunnen bestaan dat Woody Allen een oude Europese cineast is. Wel, eigenlijk is hij een New Yorker.

Het gros van Allens recentste films spelen zich af op het oude continent. Bij titels als To Rome with love, Midnight in Paris en Vicky Christina Barcelona moeten we natuurlijk geen tekeningetje maken. Nu is Allen in het diepst van zijn gedachten wel een halve Europeaan, maar de drijfveer voor zijn escapades in de romantische Europese metropolen is toch hoofdzakelijk van financiële aard. Genoemde steden betalen namelijk forse bedragen om hun city door Allen in de markt te laten zetten.

In zijn recentste film Blue Jasmine keert Allen echter terug naar New York, dat vroeger steevast, en gratis en voor niets een belangrijk nevenpersonage in zijn meest baanbrekende films was. Allen werd in 1935 geboren in Brooklyn, een van de vijf boroughs van New York, als kind van de ruziënde middenstanders Nettie Cherry en Marty Konigsberg, en kleinkind van joodse migranten uit Rusland en Oostenrijk. Het huis uit Allens jeugd staat nog altijd overeind en zijn film Radio Days is een hommage aan het Brooklyn van zijn jeugd. Maar Allen stak al snel de Brooklyn Bridge naar Manhattan over toen hij aan zijn carrière als ghostwriter en stand-up comedian begon. Op YouTube kan je trouwens fijne filmpjes terugvinden van de jonge Woody die met de microfoon in de hand het wel en wee van de avontuurlijke New Yorker uitvergroot. Door zijn succes kon Allen zich al snel een woonst verschaffen in de rijke Upper East Side, rechts van Central Park, waar de meeste van zijn films zich afspelen. Het New York van Allen is immers nadrukkelijk en moedwillig niet dat van Scorcese. Criminaliteit is er vooral een farce, zoals in Manhattan Murder Mistery of Crimes and Misdemeanors.

De film waarin New York de meest uitgesproken rol speelt is natuurlijk Manhattan. Allen maakte er een expliciete hommage van. Hij koos voor zwart-wit om de stad de glamour te geven die geassocieerd wordt met de glorieperiode van Hollywood en zo een soort ‘nostalgie van het heden’ te creëren. Manhattan begint met een ouverture van bijna vier minuten vol panoramische beelden van het schiereiland. Op de achtergrond klinkt Rhapsody in Blue van George Gershwin, net als Allen een Brooklynite van Russisch-joodse voorouders, maar dan net een generatie ouder. Tijdens de openingscène zoekt Allens alter ego, de schrijver Isaac Davis, in de voice-over naar een geschikte openingszin. Na vier eerder epogingen wordt het uiteindelijk een staaltje typische Woody Allen-bluf: “He was as tough and romantic as the city he loved. Behind his black-rimmed glasses was the coiled sexual power of a jungle cat. New York was his town, and it always would be.”

Voor wie dezer dagen een goedkope vlucht naar New York boekt, kan het een idee zijn om een aantal van de locaties uit Allens films te gaan spotten. Op een bankje op Riverside Terrace gaan zitten met zicht op Queensboro Bridge bijvoorbeeld, zoals Allen en Diane Keaton deden in Manhattan, of even de kalmte van het Planetarium opzoeken. Een andere iconische plek die in de openingsscène van Manhattan voorkomt is het modernistische restaurant Empire Diner op de hoek van 10th Avenue en West 22nd Street in de wijk Chelsea. Het sloot in 2010 de deuren maar zou dit jaar weer de deuren openen. Het dim sum restaurant Nam Wah Tea Parlor, Lanza’s Italiaan, de Yonah Schimmel Knishery (joodse bakkerij) of luxe-kruidenier Dean and Deluca uit zijn andere films zijn goede alternatieven. Tot nader order speelt Allen ook nog geregeld op maandag in het Carlyle Hotel met de Eddy Davis New Orleans Jazz Band, maar daar moet u dan wel wat dollars voor neertellen.