Scholen slaan alarm over radicalisering en polarisatie: 'Islamisme vindt extreemrechts'

Scholen signaleren een ­toenemende radicalisering en po­la­ri­satie onder hun leerlingen. Zowel bij het Gemeenschapsonderwijs (GO!) als het katholiek onderwijs stijgt het aantal meldingen en vragen. Dat melden De Tijd en VRT NWS vrijdag. Ook het OCAD en Staatsveiligheid merken een stijging op.

Steeds meer scholen, vooral in de grootsteden waaronder Brussel, worden geconfronteerd met almaar radicalere uitspraken en gedragingen bij leerlingen. "Opeens wilden enkele leerlingen tussen twaalf en veertien niet meer in de klas zitten met 'autochtonen’", getuigt een directeur van een middelbare school in het Brusselse in De Tijd.

"Ze meden groepswerk met hen en duwden hen uit de rij. Toen enkele leerkrachten en leerlingen naar de directie stapten, ontdekten we een chatgroepje waarin stond dat 'flamands' onrein waren. De chatters wisselden uit hoeveel er in hun klas zitten. ‘Chansaar, jij maar met zoveel', klonk het dan."

Sinds ongeveer een jaar ziet de directeur steeds meer polarisering in zijn school. "De onverdraagzaamheid en het wij-zijdenken baren me grote zorgen, zeker omdat de leerlingen nog zo jong zijn." De naam van de school wil hij liever niet in de krant, omdat hij de aandacht wil vestigen op "een breed probleem waarmee zowat alle scholen in een grootstedelijke context kampen".

Voor een deel zijn de uitspraken islamistisch geïnspireerd. Het gaat om leerlingen die niet op klasuitstap willen omdat ze niet genoeg zullen kunnen bidden, om meisjes die zich plots volledig bedekken of om jongens die hun voeten ri­tueel wassen in de lavabo's op school.

Maar er wordt ook gewag gemaakt van ultraconservatieve of extreem vrouwonvriendelijke uitspraken of gedragingen waarbij religie geen, of een kleine, rol speelt. Zo gaat het bijvoorbeeld om jongeren die niet meer over een regenboogzebrapad willen stappen of grove uitspraken doen over de lgbtqi+-gemeenschap. Er zijn ook jongens die in de klas niet meer naast meisjes willen zitten of de orders van vrouwelijke leerkrachten negeren.

"Het aantal meldingen over radicale uitspraken of radicaal gedrag is de jongste tijd stevig gestegen", zegt Karin Heremans, de beleidsverantwoordelijke radicalisering en polarisering voor het onderwijsnet GO!. "Terwijl we in 2018 en 2019 amper drie of vier meldingen per jaar binnenkregen voor ons net, zitten we nu aan drie of vier meldingen per dag." Ook in de katholieke koepel zien ze een stevige stijging tegenover de voorbije jaren.

Anti-systeemdenken

Heremans ziet een samenspel tussen islamisme en extreemrechts gedachtegoed. "De twee vinden elkaar in een anti-systeemdenken, een vrouwonvriendelijk verhaal, anti-lgbtq en recent ook antisemitisme", klinkt het.

Niet elke leerling die polariseert, is radicaal. En lang niet elke radicaal is vatbaar voor gewelddadige ideeën. Maar dat wil niet zeggen dat we de evolutie kunnen negeren, benadrukt het OCAD. Het antiterreurorgaan publiceert pas volgend jaar nieuwe cijfers, maar ziet al sinds 2021 steeds meer jongeren voorkomen in de dreigingsdossiers en -meldingen. Dan gaat het om minderjarigen die wel degelijk de intentie hebben terreurdaden te plegen.

"Vaak zijn dat ­jongeren die totaal niet op de radar van de veiligheidsdiensten stonden, maar die online radicaliseren", zegt OCAD-directeur Gert Vercauteren. Ook de Staats­veiligheid ziet almaar meer minder­jarigen in het vizier komen.

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) pleit in een reactie voor sancties. "Als jongeren zich tegen onze normen en waarden kanten, dan moeten we lijnen trekken in het zand. Met serieuze sancties als grenzen overschreden worden. We gaan dit niet oplossen door er straathoekwerkers op af te sturen."

Minister Weyts wil dit ook bespreken met de onderwijsverstrekkers, zodat iedereen dezelfde duidelijke signalen geeft.