De 'Brussels Urban Summit': fine fleur wil steden voorbereiden op toekomst

De rel over enkele bizarre gasten deed het zicht op de conferentie wat vertroebelen, maar op de Kunstberg vond dus afgelopen week de Brussels Urban Summit plaats, een initiatief van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Eurocities, Metropolis en het Champion Mayors for Inclusive Growth Initiative van de OESO. Zo’n 1400 politici, academici en vertegenwoordigers van het stedelijke middenveld kwamen er bijeen om de toekomst van Europese steden uit te denken.

“De summit was een historische top die voor het eerst de grootste stedelijke netwerken ter wereld samenbracht”, schreef Pascal Smet (one.brussels), Staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed, Europese en Internationale Betrekkingen na afloop van de bijeenkomst op Twitter. “Dit heeft unieke verbindingen opgeleverd tussen steden van over de hele wereld.”

Smet ligt momenteel onder vuur omdat hij ook Iraanse en Russische vertegenwoordigers had uitgenodigd op de Summit. Zowel N-VA, CD&V als Jong MR vragen zijn ontslag.

Stedelijke antwoorden op globale uitdagingen

Tijdens de top probeerden de aanwezigen antwoorden te formuleren op verschillende, stedelijke vraagstukken. We zetten er een paar op een rij.

• Interstedelijke samenwerking

De grootste uitdagingen waar de wereld voor staat - zoals klimaatverandering, sociale ongelijkheid, huisvesting en migratie - zijn geconcentreerd in steden. Toch worden steden en hun vertegenwoordigers nog te weinig betrokken bij besluitvormingsprocedures.

"Door steden meer in die dialoog te betrekken, kan de verwezenlijking van bepaalde doelstellingen beter ondersteund worden”, zo staat te lezen in het statement van Brussels Urban Summit. Denk bijvoorbeeld aan de Overeenkomst van Parijs inzake klimaatverandering of de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling. “De huidige bestuurssystemen waarbij steden niet aan tafel zitten, zullen niet zo effectief zijn in de aanpak van zowel huidige als toekomstige uitdagingen."

• Klimaatactie

Uit een recente enquête van Eurocities, een netwerk van 200 steden in 38 landen, is gebleken dat het overgrote deel van de burgemeesters van grote, Europese steden de aanpak van de klimaatverandering als topprioriteit beschouwt. Tijdens de summit hebben zij zich ertoe verbonden burgers en bedrijven meer te betrekken bij zowel de ondersteuning als de uitvoering van preventie- en aanpassingsmaatregelen ten voordele van het klimaat. Denk bijvoorbeeld aan het herstel van ecosystemen, controlesystemen voor overstromingen of hitte-eilanden.

Daarbovenop moeten steden ook meer gebruik maken van de competenties waarover ze nu al beschikken om de uitstoot van koolstof zo veel mogelijk te beperken. Denk bijvoorbeeld aan de (renovatie van) gebouwen die tot de portefeuille van de stad behoren.

• Duurzame en inclusieve cultuur

Omdat het lokaal cultuurbeleid “de motor van stedelijke ontwikkeling is en bijdraagt aan de verbetering van de levenskwaliteit van burgers”, werd er tijdens de top ook een internationale verbintenis voor koolstofarme en meer inclusieve cultuur ondertekend. De oproep tot actie is opgebouwd rond 16 prioriteiten, onderverdeeld in twee pijlers: de ecologische transitie van lokaal cultuurbeleid en culturele evenementen, en inclusie in en door cultuur.

Door de oproep te ondertekenen, verplichten steden zich ertoe om een duurzaam en inclusief cultuurbeleid te ontwikkelen, minstens één principe van elke pijler te implementeren en elk jaar voorbeelden van hun initiatieven te geven. Volgens de initiatiefnemers, het stadsbestuur van Lille en Eurocities, is het “een belangrijke stap in de richting van een duurzamer en inclusiever cultureel landschap in heel Europa."

Een van de eerste ondertekenaars is de Oekraïense stad Kharkiv, zusterstad van Lille. In totaal ondertekenden een dertigtal steden de verbintenis, waaronder ook Brussel. "Alle steden zijn welkom om te ondertekenen, van elkaar te leren en de verandering in gang te zetten voor een koolstofarme en inclusieve samenleving," aldus André Sobczak, secretaris-generaal van Eurocities.

• Huisvesting

Meer dan 60 burgemeesters stemden in met de nieuwe blueprint van de OESO. Daarmee verbinden ze zich ertoe om de kosten van levensonderhoud op de korte termijn te verlichten en meer actie te ondernemen op vlak van huisvesting.

Huishoudens die het moeilijk hebben om de rekeningen te betalen, moeten ondersteund worden met directe financiële steun, gesubsidieerde leningen en/of maatregelen om hen te ondersteunen om hun huis energie-efficiënter te maken. Er moeten ook maatregelen komen om het openbaar vervoer in steden betaalbaarder te maken, door bijvoorbeeld vouchers aan kwetsbare groepen te verlenen.

Ook de preventiemaatregelen om dakloosheid tegen te gaan moeten worden uitgebreid. Mensen met een beperking moeten meer steun krijgen om hun woning aan te passen aan hun behoeften.

• Diversiteit en migratie

Hoogleraar en stadsfilosoof Eric Corijn (VUB) was ook van de partij. "Dit hele debat over migratie en diversiteit wordt te veel vanuit een nationaal standpunt gevoerd. Steden zijn meer gericht op verbindingen dan op grenzen." Hij beschreef steden als onderling verbonden knooppunten die coördineren en samenwerken en riep op tot een herformulering van stedelijke kwesties: "We moeten ophouden steden te zien als plaatsen binnen landen, steden staan dichter bij de wereld dan natiestaten."

"De toekomst heeft geen vaste identiteit maar is samen opgebouwd en intercultureel, niet monocultureel. En daar heb je coproductie, participatie en dus participatieve democratie voor nodig."

• Zorg en welzijn

"Zorg moet gepromoot worden als een publiek goed dat in ieders voordeel werkt, door structuren, diensten en een beleid te creëren dat zorgverleners - voornamelijk vrouwen - en mensen die zorg nodig hebben ondersteunt", aldus het statement.

Daarnaast moet er ook een territoriale aanpak worden goedgekeurd die de uiteenlopende zorgbehoeften in stedelijke gebieden erkent. Zorg moet ook geïntegreerd worden in stedelijke planning en mobiliteit, om het welzijn en de geestelijke gezondheid van stadsbewoners te verbeteren.

• De stad en het platteland

Om de klimaatdoelstellingen te houden, moet er in de toekomst ook werk worden gemaakt van de relaties tussen de stad en het platteland. Omdat ze van elkaar afhankelijk zijn voor voedselvoorzieningsketens, jobs, handel, vernieuwing en de levering van essentiële diensten. Ook in de strijd tegen ongelijkheid is die samenwerking een belangrijk wapen. De relatie tussen stad en platteland is volgens het statement ook cruciaal voor het bereiken van de doelstellingen van de Europese Green Deal.