Het confederalisme van N-VA: experts aan het woord

Vijf experts lichten kort toe wat zij denken over de N-VA-voorstellen op het vlak van fi scaliteit, veiligheid en justitie, arbeid, onderwijs en gezondheid.

Fiscaliteit

De gemeenschappen heffen vandaag geen belastingen. Dat zal in het N-VA-model veranderen, want Vlaanderen en Wallonië krijgen hun eigen personenbelasting. Ook de sociale en de meeste patronale bijdragen vloeien in de Vlaamse of Waalse kas. Opmerkelijk: de successierechten, die nu gewestelijk zijn, verhuizen naar het Vlaamse of Waalse niveau. Brussel verliest dus die bevoegdheid.

De vastgoedfiscaliteit (zoals onroerende voorheffing) blijft gewestelijk. De btw en accijnzen blijven op het Belgische niveau. Ze moeten dienen om de staatsschuld af te bouwen.

Tot slot komt de vennootschapsbelasting naar de gewesten. Dat is in principe kassa kassa voor het Brussels Gewest, maar de N-VA wil dat de vennootschapsbelasting niet alleen in de hoofdzetel wordt geheven, maar ook in de andere vestigingsplaatsen. Zo kan ook Vlaanderen ervan profiteren.

Professor Michel Maus (VUB): "Als de vennootschapsbelastingen naar de gewesten gaat, zou Brussel weleens de grote winnaar kunnen worden. Dat men belastingen wil heffen op de productie-eenheid in plaats van op de maatschappelijke zetel, doet er weinig toe. Voor industriële bedrijven als ArcelorMittal kan Vlaanderen daarvan profiteren, maar voor de dienstensector gaat dat niet op.

In dit model heeft Brussel immers de volledige vrijheid om de financiële sector verder uit te bouwen. Met lage tarieven in het hart van Europa, kan Brussel weleens het nieuwe Singapore worden.” “Dat men btw en accijnzen wil gebruiken om de schulden af te bouwen, is mooi op papier.

Maar waarom gebeurt dat vandaag al niet? Omdat men de centen nodig heeft om budgettair rond te geraken. Dat zal niet anders zijn in het confederale model.”

--------------------------------

Veiligheid en justitie

Vandaag gebeurt de rechtspraak al grotendeels in de taal van de verweerder. De rechtbanken hebben Nederlandstalige of Franstalige kamers. De splitsing van justitie, die de N-VA vooropstelt, zal daar op zich niet veel aan veranderen. Al is het niet duidelijk of de Nederlandstalige rechtbanken nog in Brussel gehuisvest zullen zijn, dan wel in Halle-Vilvoorde.

Het parket is in Brussel vandaag wél nog bevoegd voor het volledige grondgebied en dus niet taalgesplitst. Het detacheert wel parketmagistraten naar Halle-Vilvoorde.

De N-VA keert dat om. Vlaanderen en Wallonië zullen parketmagistraten naar Brussel detacheren om die samen te laten werken, onder een Brusselse minister van Veiligheid. Voor de grote misdaaddossiers, de staatsveiligheid en terrorisme zou een Belgisch niveau bevoegd blijven.

Fernand Keuleneer, advocaat: “Het lijkt me een zinloze bezigheid om hierover te speculeren, zolang we niet precies weten wat dat confederalisme inhoudt, welke de deelstaten zijn en of er een hiërarchie komt tussen de confederatie en de deelstaten. Ik lees dat de Brusselse minister van Veiligheid de voogdij krijgt over het Brussels parket. Is Brussel dan een deelstaat?

Nog zoiets: het burgerlijk en strafwetboeken zouden confederaal blijven (Belgisch dus eigenlijk), maar hoe kan je nu eigen Vlaamse regels maken, en het strafbeleid toch confederaal houden. Dat is gewoonweg onmogelijk.”

--------------------------------

Arbeid

Een deel van het arbeidsmarktbeleid is al naar de gewesten overgeheveld, zowel met de derde staatshervorming (1989) als met de zesde staatshervorming (2014). Om de bevoegdheden coherenter te maken, wil de N-VA alle andere federale onderdelen die met werk te maken hebben overhevelen naar Vlaanderen of Wallonië.

Dat gaat vooral om pensioenen, invaliditeit en werkloosheid. Toch kan ook de N-VA niet om nog versnippering heen. De N-VA wil vermijden dat er een verschillende wetgeving van toepassing is op één werkvloer en maakt daarom een onderscheid tussen bevoegdheden die aan het arbeidscontract gelinkt zijn, en de klassieke vervangingsinkomens uit de sociale zekerheid.

Het arbeidsrecht, het ouderschapsverlof of het sociaal overleg, die op de werkvloer een rol spelen, gaan daarom naar het Brussels Gewest. Dat krijgt daar dus een bevoegdheid bij. De N-VA stelt ook voor om de arbeidsbemiddeling, die sinds 1989 bij het Brussels Gewest zit, naar Vlaanderen of Wallonië over te hevelen.

Actiris wordt dus gesplitst en gaat op in VDAB of Forem. Ook het zopas opgerichte Iriscare, dat de kinderbijslag in Brussel regelt, wordt gesplitst om de bevoegdheid te kunnen overhevelen naar Vlaanderen of Wallonië.

Professor Stijn Baert (Universiteit Gent): “Ik zoek als academicus naar oplossingen om de werkzaamheidsgraad te verhogen. In Vlaanderen, in België. We zien dat de hefbomen hiervoor op het federale niveau liggen: werkloosheid, pensioenen. Uit mijn onderzoek blijkt dat de Vlaamse en Franstalige partijen hier op een andere manier naar kijken, dus zou het geen slechte zaak zijn om het naar het Vlaamse niveau te brengen.” Baert ziet het bij een splitsing van de bevoegdheden niet per se complexer worden in Brussel, zoals weleens wordt geopperd. “De vraag is: complexer voor wie?

Misschien voor de journalist of de academicus, maar voor de werknemer maakt het op zich niet zo veel uit bij wie hij terecht moet. Het is ook aan de wetgever om het eenvoudig te maken. In Vlaanderen en Wallonië zal het alvast eenvoudiger zijn. We moeten ons vooral afvragen: wat is het einddoel? Als we er de werkzaamheidsgraad mee kunnen opkrikken, moeten we er zeker over durven na te denken.”

--------------------------------

Onderwijs

Onderwijs vormt in de plannen van N-VA een essentieel onderdeel van de nieuwe natievorming. Toch wil de N-VA dat Nederlandstalig onderwijs openhouden voor alle Brusselaars. Dus ook voor wie voor het Waalse model heeft gekozen (en daaraan zijn belastingen betaalt).

Daarmee blijft de Liberté du père de famille overeind. Toch zijn Franstaligen en anderstaligen wel degelijk benadeeld. N-VA geeft voorrang bij inschrijving aan wie voor de Vlaamse ‘woondeelstaat’ heeft gekozen heeft en voor wie als thuistaal Nederlands heeft.

Johan Lievens (Universiteit Amsterdam): “Wat ik lees verrast me wel. De N-VA stuurt vrij sterk aan op een soort van subnationaliteit, maar hier krijgt de Brusselaar een zekere vrijheid. Die is vandaag al gegarandeerd door de grondwet en laat de ouders de vrije schoolkeuze, zowel naar pedagogisch project, religie als naar taal.

Blijkbaar wil de N-VA hier niet aan raken. Het lijkt een bod naar de anderstaligen, al blijft er natuurlijk wél een voorrangsregel voor Nederlandstaligen en voor wie voor de Vlaamse deelstaat kiest.”

--------------------------------

Gezondheid

Zelfs al zijn de gewesten en gemeenschappen vandaag bevoegd voor enkele onderdelen van het gezondheidsbeleid, toch is gezondheid, met de ziekteverzekering, een bij uitstek federale bevoegdheid. Het gaat om een budget van bijna veertig miljard euro. De N-VA wil die miljarden uitgaven overhevelen naar Vlaanderen of Wallonië.

Dat is voor de Brusselaars misschien wel nog de meest tastbare verandering: de terugbetaling van huisarts, van het ziekenhuis of bij de apotheek? Die zal verschillen naargelang hij of zij voor het Waals of Vlaams stelsel heeft gekozen. Ook de zorgverstrekkers en de ziekenhuizen zullen zich tot een van de stelsels moeten bekennen.

Er komen dus exclusief Franstalige en Vlaamse dokters en ziekenhuizen. De dokterskeuze blijft vrij, de terugbetaling wordt in de backoffice geregeld.

Ri De Ridder (voormalig topman Riziv): “Ik ben hier geen voorstander van. Het staat haaks op de internationale evolutie die juist pleit voor een populatiegebonden benadering. Die kijkt hoe je de gezondheidszorg binnen een territorium het best kan organiseren. En dan is Brussel met zijn specifieke bevolking en zijn miljoen inwoners een goeie schaal om dat te doen.

Daarnaast staat het confederale model van de N-VA ver van de toenadering die we vandaag binnen Brussel zien. Op het terrein trachten de gezondheids- en welzijnsactoren juist samen te werken.

Het model van de N-VA werkt tot slot ook segregerend. Je riskeert binnen Brussel een rijke en een arme gemeenschap naast elkaar te krijgen.

De goed geïnformeerde Brusselaar zal wellicht voor het Vlaamse model kiezen – zoals je dat nu al ziet in het onderwijs, de armere Brusselaar zal bij het Waalse model belanden.

Hoe de gezondheid van de Brusselaar hier, los van alle praktische problemen, wel bij zal varen, is zeer de vraag.”