Vijftien jaar Pascal Smet in de Brusselse regering: wat laat hij na?

“Ik ben in de politiek gegaan om impact te hebben,” liet Pascal Smet (one.brussels-Vooruit) zich maandag ontvallen voor de camera van BRUZZ. Na goed vijftien jaar in de actieve Brusselse politiek trad hij af als staatssecretaris, naar aanleiding van de komst van een Iraanse delegatie naar de Brussels Urban Summit vorige week. Naast stedenbouwkundige realisaties, bestaat zijn politieke legaat vooral uit zijn visie voor Brussel en de manier waarop vandaag naar de hoofdstad wordt gekeken.

“Un chien fou”, noemde voormalig Brussels minister-president Charles Picqué (PS) de Brusselse Waaslander ooit, omwille van de gedrevenheid waarmee Pascal Smet aan politiek deed. Al is het volgens Guy Vanhengel (Open VLD), die met Smet in verschillende Brusselse regeringen zat, te voorbarig om al in de verleden tijd te spreken.

“Alsof zijn necrologie al gemaakt wordt. Hij zet nu een stap terug, maar blijft nog in het parlement zetelen. Spreek niet te gauw in de verleden tijd over hem,” aldus de éminence grise van de Brusselse politiek.

Imago van Brussel

Smet heeft in totaal twintig jaar regeringservaring op de teller, waarvan vijftien in Brussel. Afkomstig uit het Waasland, verhuisde hij in de jaren negentig naar Brussel en stapte hij in 2003 voor het eerst in de Brusselse regering onder Daniel Ducarme (MR) als staatsecretaris voor Mobiliteit. In 2009 wordt hij Vlaams minister voor Onderwijs, Gelijke Kansen en Brussel, om in 2014 terug te keren naar Brussel als minister van Mobiliteit en Openbare werken. In 2019 is hij lijsttrekker voor one.brussels en wordt hij staatssecretaris van onder meer Stedenbouw, Erfgoed en Internationale betrekkingen.

“Smet was tot vandaag in België de minister die het langste in een regering zit,” weet chef politiek van BRUZZ Steven Van Garsse. “In al die jaren heeft hij de manier waarop wij naar Brussel kijken toch veranderd, ook bij Franstaligen, wat straf is voor een Nederlandstalige politicus.”

“Smet keek naar leefbaarheid en had een visie over hoe een stad er moet uitzien,” gaat Van Garsse verder. “Dat heeft zich niet altijd even zichtbaar vertaald, maar zeker op vlak van mobiliteit is er wel veel veranderd.”

Guy Vanhengel beaamt dat: “Pascal is iemand die bijzonder gedreven is en daardoor – in een omgeving waar toch met veel omzichtigheid wordt gehandeld – lijnen wist uit te zetten, zeker op het vlak van mobiliteit.”

Fietsbeleid

“Veel van de verbeteringen in mobiliteit die we vandaag zien, komen voort uit de vorige legislatuur. Als minister van Mobiliteit hielp Pascal de MIVB mee uitbouwen tot een van de beste vervoersmaatschappijen van Europa. Dat mag gezien worden,” steekt de gewezen minister de loftrompet over Smet, die de MIVB ook in een nieuw jasje stak.

“Ook in het fietsbeleid is er veel veranderd, al vonden sommigen dat laaghangend fruit,” weet Van Garsse. “Denk aan de opstelstrook voor fietsers aan verkeerslichten of het fietsen in tegengestelde richting, en later de aanleg van de fietspaden rond de Kleine Ring.”

Als minister van Mobiliteit realiseerde Smet ook nog dat het Reyersviaduct tegen de vlakte ging, een symbolisch dossier waarmee hij duidelijk maakte dat het tijdperk van Koning Auto voorbij was.

Hoewel goedgekeurd onder minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen), noemt Smet zich verder graag de vader van Good Move, het mobiliteitsplan van het Brussels Gewest, dat erop gericht is het doorgaand verkeer uit de wijken te weren en de luchtkwaliteit te verbeteren, zoals Europa dat vraagt.

‘De man van het verhaal’

Toch is Smet volgens Van Garsse “meer de man van het verhaal, eerder dan van de concrete realisaties. Deze legislatuur heeft Smet bijvoorbeeld niet veel concreets gerealiseerd, maar zette hij wel Good Living in de steigers, een wervend verhaal over woonkwaliteit en openbare ruimte.”

De kans dat Good Living er in zijn afwezigheid en een jaar voor de verkiezingen nog komt, acht Van Garsse op dit moment echter niet groot. “De tekst is nog niet goedgekeurd in tweede lezing en er moet nog een openbaar onderzoek volgen.”

Smet deed ook aan citymarketing. “Brussel internationaal op de kaart zetten als een ambitieuze en karaktervolle stad,” zoals hij omschrijft, was een van de speerpunten van zijn beleid.

Straffe uitspraken

Smets opvallende stijl van communiceren, recht voor de raap, bracht hem soms ook in opspraak, zoals in 2017, toen hij Brussel vergeleek met een prostituee in ‘EU Confidential’, een podcast van nieuwsmedium Politico. Of meer recent: omwille van zijn uitspraken over het vermeende drugsgebruik van eurocraten.

De straffe uitspraken van Smet kadert Vanhengel als volgt: “In de Twittermaatschappij van vandaag moet je soms sterk uit de hoek komen om uw visie uit te dragen.”

“Hij had sturm und drang, waardoor hij soms met forse uitspraken in de media kwam,” vertelt Van Garsse. “Dat versterkte zijn visie wel, maar had als nadeel dat hij moeilijk dingen gerealiseerd kreeg.”

Uber Files

Uber is daar een voorbeeld van. Smet wilde het bedrijf in 2014 naar Brussel halen: “Ik vind dat privé-autodeelsystemen perfect aanvullend kunnen werken op de klassieke taxisector,” zei hij daar toen over. Dat stootte op veel kritiek van de taxisector. Zijn plannen werden uiteindelijk pas een legislatuur later gerealiseerd door minister-president Rudi Vervoort (PS).

Het hele Uber-dossier kreeg ook een staartje. Een bijzondere parlementaire commissie over Uber moest onderzoeken of het Amerikaanse vervoersplatform te ver was gegaan in zijn lobbypraktijken in Brussel nadat de Uber-files waren opgedoken. Daaruit was gebleken dat Uber tussen 2009 en 2014 zwaar gelobbyd had bij het kabinet van Smet. Hij kwam onder vuur te liggen omwille van zijn contact met toenmalig Uber-topman Mark MacGann, maar de bijzondere Ubercommissie sprak Smet vrij.

Stedenbouw

Ook op vlak van stedenbouw heeft Smet volgens Vanhengel bakens verzet: “Ik denk heel concreet aan bijvoorbeeld de heraanleg van het Flageyplein en het Rogierplein. Maar belangrijker dan die realisaties is te benadrukken hoe mede onder zijn impuls de Kanaalzone is aangepakt. Die ondergaat stilaan een hele metamorfose.”

De herinrichting van het Rogierplein, met glazen luifel van zestig meter diameter, is een ambitieus project. Het vertaalde zich echter ook in oplopende kosten en vertraagde werkzaamheden, die uiteindelijk tien jaar zouden duren en 42 miljoen euro zouden kosten, dertien miljoen meer dan voorzien.

Een toekomstige eyecatcher met Smets signatuur wordt het rondpunt aan Schuman, al heeft de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen nog veel vraagtekens bij wat er nu op tafel ligt. Nog uit zijn hoed: het toekomstige openluchtzwembad op de Abattoirsite.

Wat Smet van plan is na zijn aftreden is nog niet duidelijk. “Daar ga ik in de zomer over nadenken,” zei hij, maar dat hij ooit nog op een verkiezingslijst staat, is niet uitgesloten.