Brusselaars bieden al duizendtal bedden voor Oekraïners aan

De vluchtelingenstroom uit Oekraïne zorgt voor een grote solidariteitsgolf bij Brusselse burgers, die al zeker duizend opvangplaatsen ter beschikking stellen. Onder meer bij het Burgerplatform voor Vluchtelingen levert het een dubbel gevoel op.

In heel België tonen burgers zich gastvrij tegenover vluchtelingen uit Oekraïne. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) had het zondag al over 24.000 plaatsen, voor een groot deel bij privépersonen.

Ook in Brussel is de respons groot. Fedasil en de Dienst Vreemdelingenzaken had maandagochtend weet van een duizendtal aangeboden plaatsen bij gezinnen en publieke structuren in het gewest. De privé-aanbiedingen lopen vooral binnen via de gemeenten. Een telefoontje naar enkele van die gemeenten toont dat het cijfer snel aandikt. Brussel-Stad telde maandagochtend al 179 gezinnen die een of meer plekken aanboden, Schaarbeek ook nog eens 170. In Schaarbeek gaat het gemiddeld om twee plekken per gezin, klinkt het op het kabinet van schepen van Bevolking Quentin van den Hove (Open VLD).

Het Burgerplatform voor Vluchtelingen, dat in Brussel actief is sinds de migratiecrisis van 2015 en sindsdien ook opvang bij burgers organiseert, heeft nog eens weet van ruim 400 aanbiedingen in het gewest voor Oekraïners en ook dat cijfers blijft groeien. “Zo’n 70 procent van die aanbieders bood nog nooit onderdak aan voor vluchtelingen,” weet woordvoerder Mehdi Kassou.

Het enthousiasme voor de opvang van Oekraïners is daarbij duidelijk groter dan voor de opvang van andere nationaliteiten die onderdak zoeken. “In heel het land hebben we nu 1.100 privéplekken voor Oekraïners via het burgerplatform,” zegt Kassou. “Voor andere nationaliteiten zijn dat er dagelijks ongeveer 120 tot 150.”

Twee maten, twee gewichten

Het aanbod lijkt daarmee voorlopig de vraag te overtreffen. Tot dit weekend vroegen 700 Oekraïners het statuut voor tijdelijke bescherming aan. Maar ook dat cijfer zit in de lift. Aan het aanmeldingscentrum op de Kleine Ring, nabij de Hallepoort, schoven maandag alvast honderden – volgens sommigen ruim duizend – Oekraïners aan.

Vzw Orbit, gespecialiseerd in migratie en diversiteit, pleit naar aanleiding van de toeloop alvast voor een decentrale aanpak, die voor minder overbelasting moet zorgen.

Het burgerplatform voor vluchtelingen is alvast blij met de plotse golf van solidariteit met de Oekraïense vluchtelingen, zowel vanwege burgers als vanwege de overheid. “Dit is ongezien, de overheid heeft een aantal grendels duidelijk overboord gegooid, onder meer als het over opvang door burgers gaat.”

Tegelijk vindt Kassou dat de Belgische overheid een selectieve openheid aan de dag legt. Het is een gevoel dat hij deelt met heel wat mensen die zich al langer om migranten en vluchtelingen bekommeren. “Sinds 2015 al helpen we mensen die vaak uit oorlogszones komen. Die moeten mensensmokkelaars betalen terwijl we de Oekraïners nu met gratis treinen naar hier brengen – terecht trouwens. Die mensen die vaak van buiten Europa komen, moeten hier uitkijken voor politie-acties, hebben te weinig opvang. Het contrast is groot, het is echt twee maten en twee gewichten.”

Staatssecretaris Sammy Mahdi liet maandag alvast weten dat België ook oorlogsslachtoffers uit landen als Afghanistan of Syrië opvangt. Mahdi liet eerder ook al verstaan dat er voor hem een groot verschil is tussen vluchtelingen uit een Europees land dichtbij en mensen die een ver conflict ontvluchten.

Geen Airbnb

Kassou van zijn kant hoopt ondertussen dat de nieuwe gastgezinnen ook warm gemaakt kunnen worden voor niet-Oekraïense migranten. “We zijn er voor alle mensen op de vlucht, natuurlijk gaan we onze nieuwe vrijwilligers ook informeren over de noden van andere groepen. Hopelijk leidt deze crisis tot meer openheid tegenover vluchtelingen, in heel Europa trouwens.”

Het platform hoopt ook dat de federale overheid de coördinatie van de vluchtelingencrisis stevig in handen neemt. “Dit is niet hetzelfde als een gratis Airbnb aanbieden aan mensen. Er moeten tal van administratieve zaken geregeld worden voor die mensen, sommigen zullen psychische en medische begeleiding nodig hebben, kinderen moeten een school vinden,... Je kan niet alles aan de gastgezinnen of de vluchtelingen zelf over laten.”

Bij de gemeente Schaarbeek klinkt een gelijkaardig geluid. “We wachten op meer federale duidelijkheid over de organisatie van de opvang. Wie zal vluchtelingen dispatchen over de gemeenten en hoe? Wie daarover communiceren en hoe? Dat weten we nu niet.”

Het kabinet van Mahdi laat weten dat de gemeenten wel degelijk alle nodige info ter zaken kregen. "Wie het wil weten, weet het."

Het wijst er ook op dat de overheid het vluchtelingenvraagstuk helemaal niet probeert door te schuiven naar de burger. "In eerste instantie wordt er gekeken naar crisisopvangplaatsen die ter beschikking worden gesteld door lokale besturen en organisaties. Collectieve opvang waar grotere groepen mensen kunnen worden opgevangen zoals gemeentelijke gebouwen, sporthallen, parochiezalen en dergelijke meer. Als er nood zou zijn aan bijkomende crisisopvang, kan er een beroep gedaan worden op verblijf bij particulieren. De overheid neemt als eerste haar verantwoordelijkheid."