BIG CITY. Wist je dat het internet uitgevonden is in Brussel?

Het internet zou ontstaan zijn in de jaren 1970. Hoewel het Anglo-Amerikaanse uitvinders zijn die zichzelf een schouderklopje geven voor de uitvinding ervan, wijzen sommigen eerder in de richting van de minder bekende maar zeker niet minder opmerkelijke Brusselaar, Paul Otlet.

Otlet was jurist en had samen met Brussels politicus Henri La Fontaine aan het einde van de negentiende eeuw het revolutionaire idee om alle informatie ter wereld voor iedereen toegankelijk te maken. Door die te lokaliseren, hoopten ze kennis gemakkelijk te kunnen opzoeken en verspreiden. Dat idee zou de voorloper zijn van het elektronisch opzoeken. De regering merkte het project op en steunde het. Beide heren namen personeel in dienst en brachten hun collecties onder op verschillende plekken in Brussel.

Otlet ontwikkelde zijn idee rond documentatie verder en in 1920 opende hij een museum in het Jubelpark met de naam Mundaneum. Het museum had een gigantisch archief van zowat achttien miljoen steekkaarten, thematisch gesorteerd. Ook documenteerden ze duizenden boeken, dagbladen, affiches, glasplaten en postkaarten, goed voor zo'n zes kilometer aan papier. Wie dat wou, kon de collecties ter plaatse raadplegen, maar het kon ook via de post of de telefoon. In een jaar tijd kwamen er zo'n 1.500 vragen binnen. De personeelsleden zochten via de steekkaarten de plek waar het antwoord te vinden was: bijvoorbeeld een bibliotheek die de informatie in haar bezit had. Daarom werd het Mundaneum later het 'internet van papier' genoemd.

De regering verloor echter haar interesse in het project en in 1934 moest het museum sluiten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een deel van de collectie vernietigd door de Duitsers en verplaatst naar het Leopoldpark. Otlet en La Fontaine stierven kort na de oorlog en hun archief vergaarde de jaren daarna stof op de nieuwe locatie.

Pas in 1968 werd het project herontdekt door een Australische student: Warden Boyd Rayward. Dankzij hem kwam er opnieuw belangstelling voor het werk van Otlet, waarna het archief in 1998 verhuisde van Brussel naar Bergen. Het Mundaneum is daar tot op de dag vandaag nog altijd een museum en documentatiecentrum, waar al de verzamelde documenten kunnen worden geraadpleegd en bezichtigd in de oorspronkelijke houten schuifjes. De gigantische collectie is zelfs geklasseerd tot Unesco-­werelderfgoed.

Grondlegger

Hoewel het idee van Otlet opmerkelijk was, was de vorm van het archief snel achterhaald. In 1934, het jaar dat het Mundaneum gesloten werd, beschreef Otlet al het idee van een wereldwijd netwerk. Via 'elektronische telescopen' – computers – zouden mensen met elkaar in contact staan en in documenten doorklikken naar andere relevante informatie. Behalve documenten, zouden bezoekers ook door audiofragmenten, video­bestanden en afbeeldingen kunnen bladeren.

De bedoeling zou ook zijn om berichten naar elkaar te sturen en te applaudisseren en reageren, een beetje vergelijkbaar met de huidige functies op Facebook en Instagram. Hij sprak ook over een draadloze telefonie. Het is bijzonder om vast te stellen hoe akelig correct Otlets voorspellingen uitgekomen zijn. Dat erkende internetgigant Google terecht in 2012. Google beschreef Otlets werk als een voorloper van hun zoek­machine en kondigde een financiële samenwerking aan et het Mundaneum.

De allereerste klik op het internet gebeurde misschien niet in Brussel, maar het was dus wel een Brusselaar die lang voor de Amerikanen de klik maakte.

• VOLGENDE WEEK: Wat is de link tussen het Warandepark en de vrijmetselarij?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City