BIG CITY. Wat is het nut van een neutrale zone, zoals rond de Wetstraat?

In Brussel-Stad alleen al waren er vorig jaar meer dan duizend manifestaties. Door zijn centrale ligging en de aanwezigheid van de politieke instellingen is Brussel altijd al een populaire plek geweest voor mensen om hun ongenoegen te uiten en zich te laten horen. Alleen zullen zij wel heel luid moeten roepen om hun kreet tot bij de politici te krijgen. Rond heel wat gebouwen waar aan politiek wordt gedaan, is er immers een neutrale zone afgetekend: binnen die perimeter mogen er geen samenscholingen zoals manifestaties of individuele demonstraties plaatsvinden.

De Brusselse burgemeester Karel Buls voerde een dergelijke zone voor het eerst in 1892 in, omdat hij vond dat er een fysieke afstand moest zijn tussen degenen die aan politiek doen en degenen die hun ongenoegen op de politiek uiten in de openbare ruimte. Zo kunnen politici in alle sereniteit beslissingen nemen zonder dat ze indirect beïnvloed worden door de sfeer op straat. Buls maakte de zone rond het federaal parlement en het koninklijk paleis neutraal. Tot op vandaag is dat nog altijd een van de drie neutrale zones in Brussel. In die zone liggen trouwens ook het Vlaams Parlement en de Wetstraat.

Een tweede zone is er rond het Europees Parlement en de derde zone wordt afgetekend rond de Grote Markt. Omdat het plein op de werelderfgoedlijst van de Unesco staat, mogen ook hier geen manifestaties plaatsvinden. Bijzonder is wel dat het Brussels Parlement zich niet in die zone bevindt, hoewel dat werd geopperd in een wetsvoorstel in 2017, toen er neutrale gebieden kwamen rond het Waals Parlement in Namen en de gebouwen van de Duitstalige Gemeenschap in Eupen. Het Brussels Parlement bevindt zich – net zoals de Grote Markt trouwens – in een toeristische zone en dat was de reden waarom het geen neutraal gebied werd. Dan zouden samenscholingen rond bijvoorbeeld Manneken Pis in het gedrang kunnen komen.

Samen met de extra neutrale zones kwam er in 2017 ook een wettelijk kader voor de veiligheid binnen die perimeters. Sindsdien kunnen er veiligheidscontroles plaatsvinden aan de ingangen van die gebouwen, waar identiteitsbewijzen kunnen worden gecontroleerd. Zo is behalve ordehandhaving, veiligheid een tweede parameter geworden van zo'n neutraal gebied.

Samenscholen, samen feesten

Wie de regels van de neutrale zone niet volgt, kan hiervoor een boete tot 200 euro en een celstraf van acht dagen tot zes maanden krijgen. Toch zullen manifestanten soms bewust een demonstratie organiseren in zo'n zone als statement voor hun politieke ongenoegen. Zo vormden de klimaatactivisten in december een mensenketting rond het paleis en de gebouwen van het federaal parlement. Ook burgerbeweging Extinction Rebellion organiseerde meermaals acties op dat stuk grond. Ze wilden bijvoorbeeld een jaar geleden nog met een honderdtal de tuin voor het koninklijk paleis bezetten, wat uitdraaide op een stevige interventie van de politie.

Er zijn gelukkig ook uitzonderingen op samenkomen in neutrale zones. Zo mag er wel gefeest worden en kunnen er evenementen plaatsvinden georganiseerd door de overheid, zoals de nationale feestdag of evenementen van de Stad Brussel. Maar ook onafhankelijke organisaties kunnen een aanvraag indienen om er grote recreatieve evenementen te organiseren. Al zullen we nog even moeten wachten om luidkeels in een grote massa mee te zingen, onder de ogen van koning Filip.

• VOLGENDE WEEK: Hoe maakte Brussel de Spaanse Griep door, zowat honderd jaar geleden?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City