JOUW VRAAG. Zijn er nog kloostergemeenschappen in Brussel-Stad?

Met enige treurnis moeten we echter bekennen dat, na het uitsterven van de begijnen, de vergrijzing van de kloostergemeenschappen niet te stuiten blijkt. Weinig rozenhoedje kan daar verandering in brengen, zo valt te vrezen. Als in Vlaanderen al 80 procent van de religieuzen ouder is dan 75 jaar, en 15 procent zelfs ouder dan 90 jaar, dan is het hoog tijd om het immaterieel religieus en cultureel erfgoed van de kloostergemeenschappen op te nemen in een ‘religieuzenverhalenbank’.

De grootste mannenordes zijn nog te vinden in Vlaanderen: de Scheutisten (174), de Norbertijnen (159) en de Salesianen (118). Ook voor de Zusters van Vorselaar (314) met hun patrimoniumschat aan scholen en ziekenhuizen, moet buiten de grenzen van Brussel gekeken worden. En toch tellen we nog tientallen moederhuizen, provincialaten of generalaten van autonome christelijke kloostergemeenschappen in het Brussels gewest. Of het nu de Missionarissen van Afrika (Etterbeek) of de Salesianen van Don Bosco (Woluwe) zijn of de Zusters Ursulinen (Sint-Joost), Zusters van Liefde (Sint-Gillis) en de Zusters van de Heilige Vincentius (Schaarbeek), al dan niet verscholen. Nochtans zijn het geen oorspronkelijke stadsmussen. De religieuze orden (gesticht vóór het Concilie van Trente, 1545-1563) bevonden zich oorspronkelijk enkel op het platteland, waar Ora et Labora (bid en werk) deel uitmaakte van de orderegels (armoede, kuisheid en gehoorzaamheid). De stad was eerder het terrein voor de bedelorden - Franciscanen, (On)geschoeide Karmelieten, Clarissen, Augustijnen, Minderbroeders-Kapucijnen, Hospitaalbroeders ... Zij schreven mee de geschiedenis van Brussel. Ook de reguliere kanunniken (Duitse Orde, Kruisheren, Norbertijnen) hebben destijds Brussel-Stad gediend.

Maar wie huist hier dan wel nog? We vonden twee kloostergemeenschappen, die het stadscentrum alle eer aandoen. Eerst wat nog rest van de overblijvende Gasthuiszusters-­Augustinessen (met klooster in de Asstraat) bij het naburige ziekenhuis Sint-Jan. Zij mogen zich nazaten noemen van de stichters van het Sint-Jan (de Doper)-hospitaal uit 1211, destijds het belangrijkste modelhospitaal in heel Europa. Al waren eigenlijk de Johannieten (Orde van de broeders en ridders van het Sint-Janshospitaal in Jeruzalem) de grondleggers van het Brusselse ziekenhuis - destijds bij het huidige Sint-Jansplein - die dankzij giften van de hertog van Brabant en de Norbertijnenabdij en het bidden van zeven Onzevaders per dag dergelijke instelling konden runnen. Sinds 1851 was het moederhuis van de Augustinessen in de Assestraat echter buiten het ziekenhuis in de Broekstraat gevestigd, terwijl de Commissie van Burgerlijke Gasthuizen hun lonen, pensioenen en huisvesting bleef betalen.

Een tweede kloostergemeenschap in hartje Brussel-Stad zijn de Zusterkens der Armen - Les Petites Soeurs des Pauvres, van Franse komaf - of Kleine Zusters van Jezus. Hun congregatie van het soort Vita Mixta - gemengd leven - beheert een enorm pand in de Hoogstraat 266, naast het Sint-Pietersziekenhuis, waarin een rusthuis voor de armste der armen schuilt. Voor een bom geld restaureerden de Zusterkens enkele jaren terug nog de daken van hun driestratengrenzend domein. Ze zijn dus nog niet van plan om te verhuizen.

VOLGENDE WEEK: Welke nationaliteiten zijn niet of het minst vertegenwoordigd in Brussel?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie. De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag in Big City.